از نوربخش تا عبدالملکی؛ ایران در آستانه فروپاشی اقتصادی؟ / قسمت دوم

از نوربخش تا عبدالملکی؛ ایران در آستانه فروپاشی اقتصادی؟

از نوربخش تا عبدالملکی؛ ایران در آستانه فروپاشی اقتصادی؟. به گزارش ایران یت، دولت سیزدهم به همگان آموخت که اتکا به مفهوم موهوم اقتصاد اسلامی می تواند منجر به فاجعه ای تمام عیار در حوزه حکمرانی شود. فاجعه ای که به دلیل فقر آکادمیک و تئوریک دولت رقم خورده و برخلاف دوره های گذشته ای که دولت در اختیار این جریان فکری بوده تقریبا راه بازگشتی برای کشور باقی نمانده است.

این روزها بحث مقایسه مدیران دولت ابراهیم رئیسی با وزرا و مدیران ادوار گذشته نهاد دولت در ایران بسیار داغ است. اما مشکل در این نیست که مدیرانی چون محسن نوربخش به لحاظ توانمندی های شخصی قویتر از مدیران دولت سیزدهم به ریاست سید ابراهیم رئیسی است. بسیاری بر این باورند که دولت ابراهیم رئیسی نه تنها با قحطی مدیران کارآمد مواجه است بلکه از محتوا تهی است و بزرگترین مشکلش نیز همینجاست.

ایران گیت در پرونده ای دو قسمتی به بررسی ضعف اساسی دولت سیزدهم پرداخته است. گزارش حاضر دومین قسمت از این پرونده بوده که به دلیل ضعیف بودن تیم اقتصادی دولت ابراهیم رئیسی می پردازد.

در برابر چشمان حیرت زده مردم

روزی نیست که تصمیمات و اظهارات مدیران دولت سیزدهم افکار عمومی را دچار حیرت نکند. اظهارنظراتی که حتی از گفت و شنودهای در صف نانوایی و تاکسی فراتر نمی رود و بسیار عوامانه مطرح می شوند. نکته نگران کننده‌تر اینجاست که این دست اظهارات عوامگرایانه تنها محدود به نمایندگان مجلس و یا مدیران عالی رتبه دولت نمی شود. حتی سخنرانی های پرت و بی محتوای ابراهیم رئیسی هم به اندازه ای که اظهارات مدیران میانی دولت سیزدهم مخاطب را نگران می کند، دچار حیرت و دلهره نخواهد کرد.

بهر حال این صحنه در پیش چشمان مردم در جریان است و افکار عمومی انگشت به دهان مانده و دچار حیرت شده است. نتیجه این نمایش ضعیف و فاجعه بار دولت رئیسی نیز از بین رفتن اعتماد مردم به کارآمدی نظام جمهوری اسلامی است. اعتمادی که در مقاطع مختلف آسیب های شدیدی را متحمل شده بود اما با روی کار آمدن مدیران نالایق دولتی شدیدترین ضربه را خورده است.

سکان در دست مدیران میانی است

این جمله معروف است که بار مدیریت کشورها و ساختارهای حاکمیتی همواره بر دوش مدیران میانی است. مدیرانی که با یک واسطه توسط رئیس جمهوری منصوب شده و در بالاترین سطح به عنوان معاون وزیر مشغول به کار هستند. از همین رو گفته می شود سکان هدایت دولت ها در سیستم های حاکمیتی مختلف عملا در دست مدیران میانی است.

شیوع ویروس پخمگی در بدنه مدیریتی کشور

همانطور که گفته شد نقش مدیران میانی کشور بسیار پررنگ بوده و در حقیقت این بخش از بدنه مدیریتی کشور است که می تواند سبب ساز موفقیت یا شکست دولت ها شود. در ایران اما رسم بر این بوده که با تغییر دولت، ترکیب مدیران میانی هم دستخوش تغییرات گسترده ای می شود. این در حالیست که در کشورهای توسعه یافته چنین رویکردی وجود ندارد و مدیران میانی تا حد امکان کمترین تغییرات را متحمل می شوند.

اما با روی کار آمدن دولت ابراهیم رئیسی در سال ۱۴۰۰ نه تنها شاهد تکرار رویه تغییرات اتوبوسی در بدنه مدیریتی کشور بودیم، بلکه به شکل بی سابقه ای شاهد تصفیه های گسترده در بین مدیران میانی و حتی رده پایینی دولت هستیم. شاید بتوان از تغییرات گسترده در وزارت کار و وزارت ارشاد به عنوان اصلی ترین نمادهای این رویکرد در دولت سیزدهم یاد کرد.

حجت الله عبدالملکی در همان روزهای نخست انتصابش به سمت وزارت رفاه از تصفیه گسترده مدیران و حتی کارکنان این وزارتخانه خبر داده بود. او در پاییز ۱۴۰۰ از اخراج بیش از ۸۰۰ مدیر ارشد و رده پایین خبر داده بود و وعده اخراج ۴۰۰ مدیر دیگر در این حوزه را نیز در هفته های پیش رو داده بود.

وزارت ارشاد در مقیاس وزارت رفاه دچار تغییرات نشد اما وزیر ارشاد ابراهیم رئیسی از تغییر و تحولات گسترده در بین مدیران این وزارت خانه خبر داده بود. اخیرا نیز از استخدام ۴۰۰ نیروی جوان و انقلابی و حزب اللهی پرده برداشت که با واکنش عمومی در شبکه های اجتماعی نیز مواجه شد.

اگر باد بکارید، باد درو خواهید کرد

از قدیم گفته اند هرکه باد بکارد، باد درو خواهد کرد. نتیجه رویکرد ویرانگر ابراهیم رئیسی و وزرای منصوبش در زمینه تغییر و تحولات گسترده و بی سابقه، وضعیت اقتصادی کنونی کشور است. از طرفی هم شکاف های سیاسی و اجتماعی در کشور عمیق تر شده و بسیاری از گسل ها نیز مانند مقوله حجاب فعال شده است. اما مشخصا در زمینه اقتصاد تیم مدیریتی دولت به اندازه ای ناکارآمد است که حتی از حل کوچکترین مسئله های معیشتی مردم عاجز هستند.

اما در این بخش از بحث باید نقبی به قسمت اول از این پرونده زده شود. بخشی که به فقر تئوریک دولت ابراهیم رئیسی اشاره شد و بر بی محتوا بودن مانیفست اقتصاد اسلامی تاکید شده است. وقتی وزرا و رئیس جمهوری دارای یک گفتمان قدرتمند در حوزه مدیریت کشور نباشند قطعا کشور دچار مشکل خواهد شد. اما وقتی کار به جاهای باریک می کشد که چنین دولت فقیری در راستای تصفیه مدیران میانی و رده پایین اقدام کند.

چرا که کیفیت انتصابات در رده های پایین تر از وزرات و معاون وزیر رفته رفته کاهش یافته و عملا در حلقات واپسین زنجیر مدیریتی کشور شاهد حضور پخمگان تمام عیار خواهیم بود. امری که حالا در دولت رئیسی به روشنی قابل مشاهده بوده و همین امر آینده کشور را به گروگان گرفته است. به عبارتی باید گفت ابراهیم رئیسی در تابستان ۱۴۰۰ باد کاشت، اما آنکه باد درو می کند نه تنها او یارانش نیستند بلکه این مردم ایران هستند که باید هزینه حکمروایی پخمگان بر کشور را بپردازند.

از نوربخش تا عبدالملکی؛ ایران در آستانه فروپاشی اقتصادی؟