دستاورد جدید رئیسی؛ عقبگرد ۵ ساله تجارت خارجی

دستاورد جدید رئیسی؛ عقبگرد ۵ ساله تجارت خارجی

دستاورد جدید رئیسی؛ عقبگرد ۵ ساله تجارت خارجی. به گزارش ایران گیت، آمار و ارقام مربوط به حجم تجارت ایران در نیمه نخست سال ۱۴۰۲ نشانگر عقبگرد کشور به سالهایی دهه ۹۰ است. کسری تجاری غیرنفتی کشور نیز در ۶ ماهه ابتدایی سال جاری در مقایسه با مدت مشابه سال ۱۴۰۱ بیش از ۴ میلیارد دلار افزایش یافته است.

طبق گزارشی که اخیرا محمد رضوانی فر، رئیس کل گمرک ایران ارائه کرده تراز تجاری ایران در ۶ ماهه نخست سال ۱۴۰۲ سقوطی کم سابقه را در مقایسه با سالهای گذشته تجربه کرده است. این در حالیست که ابراهیم رئیسی و اعضای کابینه سیزدهم همواره مدعی افزایش صادرات نفت و فرآورده های نفتی بودند و از وجود ارز کافی برای واردات کالا خبر می دادند. معاون وزیر اقتصاد و رئیس کل گمرک در این گزارش از وخیمتر شدن وضعیت کسری تجاری غیرنفتی کشور خبر داده که نشانی از وضعیت نامطلوب صنایع و متعاقبا رشد نرخ بیکاری است.

گزارش ۶ ماهه اول امسال

به گفته رضوانی فر، ارزش دلاری صادرات و واردات در نیمه نخست سال جاری در مقایسه با مدت مشابه سال ۱۴۰۱ افت شدیدی را نشان می دهد. ضمن اینکه بر اساس این گزارش حجم تجارت خارجی ایران نیز با کاهش چشمگیری مواجه شده است. کسری تجاری غیرنفتی کشور نیز در ۶ ماهه ابتدایی سال جاری در مقایسه با مدت مشابه سال ۱۴۰۱ بیش از ۴ میلیارد دلار افزایش یافته است.

طبق گزارش رئیس کل گمرک ایران، ارزش دلاری صادرات کشور در نیمه ابتدایی سال جاری معادل ۲۴ میلیارد دلار به ثبت رسیده است. ضمن اینکه ارزش دلاری صادرات کالاهای غیرنفتی هم در ۶ ماهه ابتدایی امسال در مقایسه با بازه زمانی مشابه ۱۴۰۱ افتی متجاوز از ۴۲ درصد را تجربه کرده است. این در حالیست که در طول ۱۰ سال اخیر این رقم تنها ۳ مرتبه تکرار شده و در طول ۵ سال گذشته نیز میزان صادرات کشور در پایینترین سطح خود قرار گرفته است.

در زمینه ارزش دلاری واردات نیز به رقم نگران کننده ۳۰.۴۴ میلیارد دلار رسیده ایم که از سال ۹۷ (خروج ترامپ از برجام) به این سو بی سابقه بوده است. در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته نیز شاهد کاهش بیش از ۱۴ میلیارد دلاری در زمینه واردات کشور هستیم که معادل افت بیش از ۳۰ درصدی ارزش دلاری واردات کشور در نیمه ابتدایی سال ۱۴۰۲ است.

سقوط حجم تجارت خارجی کشور

به گفته رضوانی فر، حجم تجارت خارجی ایران در ۶ ماهه اول امسال حدود ۵۴ میلیارد دلار به ثبت رسیده است. آمار و ارقام نشانگر کاهش بیش از ۳۷ درصدی حجم تجارت خارجی کشور در مقایسه با مدت مشابه پارسال است. بنابراین می توان گفت دولت ابراهیم رئیسی رکورد پایینترین میزان تجارت خارجی کشور در ۵ سال گذشته را به ثبت رسانده است.

دلیل این سقوط چیست؟

اقتصاددانان از ابتدای زمستان سال گذشته بارها هشدار داده بودند که سیاست جدید بانک مرکزی می تواند آسیبی جدی به تجارت خارجی کشور و متعاقبا بازار کار و رونق صنایع ایران بزند. چرا که محمدرضا فرزین از همان ابتدای کار سیاست سرکوب تقاضا برای ارز مورد نیاز واردات را در دستور کار قرار داد. این سیاست که با هدف کنترل نرخ ارز اعمال شد زمینه ساز سقوط بی سابقه حجم تجارت خارجی کشور در ۵ ساله اخیر را فراهم کرد.

در واقع بانک مرکزی قصد داشت از طریق سرکوب تقاضا، قیمت دلار را در بازار داخل سرکوب کند و در محدوده ۴۹ الی ۵۰ هزار تومانی نگاه دارد. باید توجه داشت که علیرغم ادعاهای دولت ابراهیم رئیسی مبنی بر افزایش بی سابقه درآمدهای نفتی، اما بانک مرکزی دسترسی کافی به منابع ارزی نداشت و از همین رو متوسل به سرکوب طرف تقاضا شد. این در حالیست که بررسی رفتاری بانک های مرکزی جمهوری اسلامی نشانگر ارزپاشی در بازار ارز در شرایط وجود درآمدهای کافی نفتی است. اما در دو مقطع خروج ترامپ از برجام و سال ۱۴۰۲ جمهوری اسلامی در پی کاهش درآمدهای نفتی مجبور به اتخاذ سیاست جایگزین که همان سرکوب طرف تقاضا در بازار ارز بوده شده است.

همین سیاست باعث شد تا سطح واردات به میزان قابل توجهی کاهش پیدا کند. بسیاری از صنایع که نیازمند وارد کردن مواد اولیه بودند در روند تهیه ارز مورد نیاز دچار مشکل شدند. طبیعتا این اتفاق نیز باعث شد تا تولید محصولات غیرنفتی در کشور نیز کاهش یابد. از همین رو است که شاهد افت شدید حجم دلاری صادرات کشور در ۶ ماهه نخست سال ۱۴۰۲ هستیم.

اما کار به همینجا ختم نمی شود چرا که بسیاری از تحلیلگران اعتقاد دارند تاثیرات اصلی این سیاست در نیمه دوم سال جاری نمایان خواهد شد. زیرا بسیاری از واحدهای تولیدی بخشی از مواد اولیه مورد نیاز خود را در انبارها دپو کرده بودند. اما این انبارها در حال حاضر خالی شده و طبیعتا نیازمند منابع ارزی جهت واردات هستند. بنابراین انتظار می رود وضعیت تراز تجاری کشور در پایان سال ۱۴۰۲ به مراتب وخیم تر از سطحی باشد که در حال حاضر و برای نیمه ابتدایی سال جاری شاهد هستیم.