صلح مسلح در غزه

صلح مسلح در غزه

صلح مسلح در غزه

اسرائیل- حماس: با نفس حبس شده

پس از پشت سر گذاشتن موانع لحظه آخری، راه برای رسیدن به توافق آتش‌بس بین اسرائیل و حماس باید هموار باشد.

بحران باید به پایان رسیده باشد. به گفته یک منبع آمریکایی که توسط آکسیوس نقل شده، مسائل حل نشده در توافق آتش‌بس بین حماس و اسرائیل عصر روز ۱۶ ژانویه برطرف شده است: توافق اکنون قابل اعلام است، منتظر رسمی شدن آن هستند.

توافق روز ۱۵ ژانویه از سوی هر دو طرف و همچنین از سوی رئیس‌جمهور منتخب آمریکا، دونالد ترامپ، اعلام شده بود، اما صبح روز بعد دفتر نخست‌وزیر اسرائیل، بنیامین نتانیاهو، بیانیه‌ای منتشر کرد و حماس را به عقب نشینی از برخی جزئیات توافق متهم کرد که باعث ایجاد “بحرانی” در تکمیل توافق شد. هیئت دولت جنگی اسرائیل احتمالا روز ۱۷ ژانویه برای رای‌گیری در مورد توافق آتش‌بس تشکیل جلسه خواهد داد. به گفته منابع آگاه، اختلافات بر سر هویت زندانیان فلسطینی است که اسرائیل نمی‌خواهد آنها را فاش کند و در عین حال حماس می‌خواهد قبل از آزادسازی آنها از هویتشان مطلع شود.

جنبش اسلامگرای فلسطینی به نوبه خود این اتهامات را رد کرد و اعلام کرده است که متعهد به رعایت توافقی است که روز چهارشنبه توسط میانجیگران اعلام شد.

سخنگوی امنیت ملی کاخ سفید، جان کربی، پیش‌تر به ان‌‌ بی سی نیوز (NBC News) گفته بود که ایالات متحده “مطمئن” است که مشکلاتی که مانع از تایید توافق شده‌اند، می‌توانند “در زمان مقرر، برای شروع، همانطور که پیش‌بینی شده بود روز یکشنبه، حل و فصل شوند”.

در همین حال، در غزه، دست‌کم ۷۰ نفر در حملات هوایی اخیر جان خود را از دست داده‌اند.

رای‌گیری هیئت دولت جنگی که به طور اولیه برای ساعت ۱۱ برنامه‌ریزی شده بود، در حال حاضر به تعویق افتاده است و به تبع آن، امیدها برای پایان دادن به ۱۵ ماه جنگی که غزه را ویران کرده و بحران انسانی بی‌سابقه‌ای را به راه انداخته، معلق مانده است.

یک “بحران”کاملاً اسرائیلی ؟

پس از اعلامیه‌های بیان شده از سوی نخست‌وزیر قطر، دونالد ترامپ و جو بایدن، زمان‌بندی که اسرائیل صبح روز بعد از اعلام توافق برای کند کردن هیجانات وارد کرد، شک و تردیدهای زیادی را برانگیخته است. این عقب‌نشینی در واقع بلافاصله پس از آن اتفاق افتاد که یکی از اعضای حزب راست‌گرای افراطی مذهبی وزیر دارایی، بزالل اسموترچ، اعلام کرد که او در صورت تصویب توافق، از دولت خارج خواهد شد.

اسموترچ که بارها توافق را “بد و خطرناک” خوانده بود، تصریح کرد که شرط او برای باقی ماندن در دولت این است که اسرائیل بتواند پس از آزادسازی گروگان‌ها، جنگ را در غزه “با تمام قدرت” از سر بگیرد.

طبق برخی گزارش‌ها، وزیر دارایی درخواست کرده است که نتانیاهو ضمانت کتبی در این مورد ارائه دهد.

این درخواست می‌تواند پایه‌های مذاکرات برای مرحله دوم توافق را متزلزل کند، مرحله‌ای که در آن حماس گروگان‌های دیگری که هنوز زنده هستند را در ازای آزادی بیشتر زندانیان و خروج کامل نیروهای اسرائیلی از غزه آزاد خواهد کرد.

تایمز اسرائیل می نویسد، این انگیزه، و نه تغییرات جزئی در توافق از سوی حماس، ریشه “بحران” لحظه آخری در میان اسرائیلی‌ها بوده است.

نتانیاهو بین دو آتش؟

برای مدت طولانی، نتانیاهو به دلیل ترس از بقای سیاسی خود، تمایلی به پذیرش توافق با حماس نداشت. در ماه‌هایی که او طرحی را که پیش‌تر در ماه مه توسط دولت بایدن پیشنهاد شده بود رد کرده بود، نتانیاهو به ویژه نگران آن بود که هم‌پیمانان افراطی‌اش، بزالل اسموترچ و ایتامار بن-گویر، ائتلافش را به هم بریزند.

بنابراین، به گفته منتقدانش، امری غیرعادی نیست که او امروز حتی به قیمت به خطر انداختن مذاکرات صلح در تلاش است تا این ائتلاف را حفظ کند.

حتی اگر نتانیاهو اکثریت را در پارلمان از دست بدهد، این به طور خودکار به معنای سقوط او نخواهد بود: سیستم سیاسی اسرائیل در واقع “دولت‌های اقلیتی”را رد و نفی نمی کند -دولت‌های اقلیتی به دولتی اطلاق می‌شود که در پارلمان اکثریت را ندارد اما می‌تواند با حمایت احزاب کوچک‌تر یا احزاب اپوزیسیون، حکومت کند- و احزاب اپوزیسیون قبلاً اعلام کرده‌اند که آماده‌اند تا حمایت لازم را به دولت ارائه دهند تا توافق بر سر گروگان‌ها به نتیجه برسد. اما از دست دادن دو هم‌پیمان افراطی‌اش می‌تواند قدرت نتانیاهو را تضعیف کرده و کشور را به سمت انتخابات زودهنگام سوق دهد، به طوری که نخست‌وزیر مجبور به مواجهه با حساب‌رسی سیاسی خواهد شد، امری که تاکنون توانسته از آن اجتناب کند.

آتش بس می تواند ادامه یابد؟

اما به نظر می‌رسد ورود ترامپ و فرستاده‌اش استیو ویتکوف، که یک املاک‌دار و دوست شخصی اوست، به مذاکرات شتابی ناگهانی بخشیده و به میانجی‌ها این امکان را داده که به توافقی دست یابند که بیش از یک سال از دست دولت بایدن خارج شده بود. ترامپ زمانی که در دسامبر زنگ خطر را به صدا درآورد، مثل همیشه صریح بود: او گفت که اگر گروگان‌های اسرائیلی در غزه قبل از مراسم تحلیف او آزاد نمی‌شدند، در خاورمیانه “جهنم” برپا خواهد شد.

صرفنظر از هرگونه غافلگیری در لحظه آخر، نادیده گرفتن این ضرب الاجل دشوار خواهد بود.

با این حال، سوال کلیدی این است که آیا آتش بس می تواند ادامه یابد یا خیر.

آیا این یک مکث موقت خواهد بود یا به آتش بس دائمی منجر خواهد شد که میانجی ها، فلسطینی ها و منطقه به شدت آرزو می کنند؟ در این باره، مانند این که چه کسی پس از پایان درگیری بر نوار غزه حکومت خواهد کرد، هیچ قطعیتی وجود ندارد.

نه اسرائیل، نه ایالات متحده و نه کشورهای عربی نمی‌خواهند که حماس، که از سال ۲۰۰۷ در قدرت است، کنترل را دوباره به دست گیرد، اما نتانیاهو هیچ برنامه عملی برای “روز بعد” ارائه نکرده است.

با روی کار آمدن نخست وزیر و متحدان راست افراطی او، اسرائیل بیشتر به دنبال الحاق کرانه باختری یا تشدید تنش با ایران ضعیف شده است تا امتیاز دادن به فلسطینی ها. فایننشال تایمز امروز خاطر نشان کرد: “تقریبا یک سال مذاکره برای توقف جنگ طول کشید، اما در مقایسه با وظیفه دشوار بازسازی غزه، و دشوار تر از آن، دستیابی به صلح پایدار در منطقه، این ممکن است بخش آسان‌تر باشد”.

در حالی که جهان با نفس حبس شده منتظر جلسه هیئت دولت جنگی اسرائیل است که باید درباره توافق برای آتش‌بس مورد انتظار بین اسرائیل و حماس تصمیم‌گیری کند، در غزه همچنان جان‌ها از دست می‌روند.

و در اسرائیل بسیاری از مردم از خود می‌پرسند که چه تعداد از گروگان‌ها هنوز زنده هستند و اگر نتانیاهو “گروگان” هم‌پیمانان افراطی خود نمی‌بود و اراده سیاسی برای رسیدن به آتش‌بس در زمان‌های سریع‌تر وجود داشت، چه تعداد بیشتر از آن‌ها می‌توانستند زنده به خانه بازگردند.

محتوای سند این روزها در واقع بسیار مشابه پیش‌نویس رد شده در دورهای قبلی مذاکرات است. آنچه امروز تغییر کرده، مستأجر جدید کاخ سفید است که اسرائیل باید برای چهار سال آینده با او تعامل داشته باشد، و مهم است که از همان ابتدا با گام اشتباه وارد نشوند.