بحران مهاجران افغانستانی جدی می‌شود؟

بحران مهاجران افغانستانی جدی می‌شود؟

بحران مهاجران افغانستانی جدی می‌شود. به گزارش ایران گیت، اخیرا یکی از نشریات ایرانی مدعی شده که مهاجران افغانستانی در ایران در پی این هستند که در مجلس شورای اسلامی نماینده داشته باشند. اگر چنین ادعایی صحیح باشد نشانه ای از تشدید بحران مهاجرت های غیرقانونی افغانستانی ها در ایران است. بحرانی که امنیت اقتصادی، اجتماعی و حتی سیاسی کشور را تهدید می کند.

بحث مهاجران غیرقانونی در ایران از دهه هفتاد تا به امروز داغ بوده و در مقاطعی تشدید شده و گاهی فروکش کرده است. اما بازگشت طالبان به عرصه قدرت سیاسی افغانستان بار دیگر باعث شد تا شاهد هجوم افغانستانی ها به مرزهای شرقی کشور باشیم. هجومی که باعث شد تا موج بی سابقه ای از مهاجران غیرقانونی در ایران به راه بیوفتد.

کارشناسان اعتقاد دارند اگر جمهوری اسلامی نتواند مسئله را مدیریت کند قطعا در آینده ای نه چندان دور باید منتظر سر برآوردن بحران های ریز و درشت در سطوح مختلف کشور بود. حتی برخی رسانه های داخلی اعتقاد دارند شکافی عمیق و خطرناک بین شهروندان ایرانی و مهاجران غیرقانونی در حال شکل گرفتن است که تبعات گسترده ای برای را برای منافع ملی ایران خواهد داشت.

خاورمیانه کانون بحران مهاجران

مهاجرت های بزرگ در تاریخ در پی وقوع جنگها، قحطی، همه گیری بیماری و… رقم خورده است. اما در عصر حاضر خاورمیانه با اختلاف میزبان بزرگترین مهاجرت هایی از این دست بوده است. جنگ های پی در پی در منطقه عامل اصلی شکل گیری مهاجرت های میلیونی در گوشه گوشه خاورمیانه بوده است.

ایران؛ میزبان آوارگان جنگی در خاورمیانه

ایران نیز یکی از کشورهایی است که با این بحران درگیر بوده است. ایران نه تنها به عنوان یکی از مهمترین کشورهای مهاجرفرست منطقه و حتی جهان شناخته می شود. بلکه در عین حال یکی از اصلی ترین مقاصد آوارگان جنگی و مهاجران غیرقانونی در جهان است. طبیعتا ایران به عنوان مقصد اصلی و اول مهاجران افغانستانی و حتی در مقاطعی پاکستانی و عراقی به ایفای نقش پرداخته است.

اما مسئله مهاجران افغانستانی تقریبا همزمان با وقوع انقلاب ۱۳۵۷ در ایران ایجاد شد. اما در سالهای پس از جنگ هشت ساله با رژیم بعثی عراق و همزمان با امن شدن کشور سیل جدیدی از مهاجران افغانستانی به سوی ایران سرازیر شد. این موج با سقوط حکومت اسلامی طالبان پس از حمله امریکا به افغانستان متوقف شد و شاهد مهاجرت منفی افغانستانی های ساکن در ایران بودیم.

این روند تا پایان دولت حامد کرزای نیز ادامه داشت اما با تغییر دولت در کابل و برهم خوردن ثبات اقتصادی نسبی در این کشور بار دیگر بازار مهاجرت به ایران رونق یافت. این روند کم و بیش تا دو سال قبل نیز ادامه داشت اما پس از سقوط دولت اشرف غنی و روی کار آمدن دوباره طالبان در افغانستان باعث شد تا موج بی سابقه ای از مهاجران افغانستانی به سوی ایران سرازیر شود.

این موج در طول دو سال اخیر به قدری شدت داشته که باعث واکنش بی سابقه ای از سوی شهروندان ایرانی علیه مهاجران افغانستانی شده است. واکنش هایی که از دید جامعه شناسان و کارشناسان امور امنیت ملی می تواند تبعات جدی امنیت اقتصادی، سیاسی و اجتماعی در کشور داشته باشد.

شکاف شهروند-مهاجر

هفته گذشته برخی از رسانه های داخلی از ورود بحران مهاجران غیرقانونی افغانستانی به فاز جدید و خطرناکی خبر دادند. فازی که تحت عنوان شکاف ایرانی-افغانستانی معرفی شده و به نظر می رسد زنگ خطری جدی برای ایرانیان به صدا درآورده است. شکافی که می تواند ابعاد مختلفی از اقتصاد گرفته تا سیاست را شامل شده و کار را به جای باریکی برساند.

تیترهای اغراق آمیزی که در برخی رسانه ها منتشر می شود نشان می دهد که مراجعی در کشور وجود دارند که آگاهانه یا ناآگاهانه به این شکاف می دمند. تیترهایی که تنها در موارد انگشت شماری رنگ و بویی از واقعیت دارند اما به سرعت نیز در بین مردم گفته و شنیده می شود. کارشناسان اعتقاد دارند این روحیه دیگرستیزی که در بین ایرانیان همواره زنده بوده حالا تبدیل به افغان‌ستیزی و عرب ستیزی شده است. اما چون حضور اعراب در ایران به اندازه ای نیست که تحریک آمیز باشد اما حضور گسترده افغانستانی ها باعث شده تا این روحیه با سرعت باورنکردنی شدت بگیرد.

جمعیت مهاجران افغانستانی در ایران

یکی از اخبار نادرستی که در رسانه ها منتشر شده اعلام ارقام نادرست و غیرواقعی برای جمعیت افغانستانی های ساکن ایران است. در روزهای گذشته حتی از جمعیت بیش از ۱۰ میلیون نفری افغانستانی ها در ایران گفته شده است. برخی نیز مدعی شده اند که ۷۵ درصد زایمان ها در مناطق حاشیه تهران مربوط به زنان مهاجر افغانستانی بوده است.

اما واقعیت این است که چنین آمار و ارقامی نه تنها اغراق آمیز است بلکه آمار واقعی کمتر از نیمی از ۱۰ میلیون نفر است. برخی پایش های غیردولتی از تعداد مهاجران افغانستانی در ایران حاکی از حضور حدودا چهار و نیم میلیون افغانستانی در ایران است. البته که همین رقم نیز بسیار نگران کننده است و هر کارشناسی را نسبت به تبعات تداوم حضور این جمعیت در کشور را نگران خواهد کرد.

باید توجه داشت که رقم ۴.۵ میلیون نفر معادل ۵ درصد از کل جمعیت کشور را شامل می شود که عمدتا در نیمه شرقی و نیمه شمالی ایران پراکنده شده اند. به عبارتی می توان مدعی شد که ترکیب جمعیتی در بسیاری از شهرهای شرقی کشور به میزان معنادار و قابل توجهی تغییر یافته است.

شکاف سیاسی و امنیتی

از جمله شایعات و اخبار اغراق آمیزی که با سرعت شگفت انگیزی دهان به دهان چرخیده؛ به کار گیری مهاجران غیرقانونی افغانستانی برای سرکوب معترضان ایرانی از سوی جمهوری اسلامی است. هرچند جمهوری اسلامی سابقه بکارگیری نیروهای خارجی در عملیات برون مرزی را داشته اما تاکنون چنین امری سابقه نداشته که از نیروهای خارجی در عملیات درون مرزی استفاده کند. مراجع رسمی و تخصصی حوزه امنیت نیز تاکنون هیچ تحرکی در این زمینه را گزارش نکرده اند.

اما همین که چنین شایعاتی در حال گستردش است نشانگر وخیم بودن اوضاع و عمیق تر شدن شکافی است که پیشتر به آن اشاره شد. اما هرگز نباید از خطراتی که حضور بی حساب و کتاب مهاجران افغانستانی در ایران غافل شد. یکی از این خطرات می تواند تهدیداتی جدی برای نظام سیاسی حاکم بر ایران باشد. از جمله این خطرات می توان به همین مسئله ای که اخیرا مطرح شده و مبنی بر تلاش مهاجران برای داشتن نماینده در پارلمان ایران بوده، است.