یارانه ای که آب رفت و دردی از مردم دوا نکرد

یارانه ای که آب رفت و دردی از مردم دوا نکرد

یارانه ای که آب رفت و دردی از مردم دوا نکرد. اخیرا بار دیگر نحوه تخصیص یارانه به اقشار مختلف جامعه در محافل کارشناسی و قانون گذاری مطرح شده است. محور این مباحث شیوه اجرای سیاست های رفاهی است؛ برخی معتقدند یارانه نقدی کارساز است اما عده دیگری اعتقاد دارند دولت موظف است تا در راستای ارائه کالابرگ یا همان کوپن اقدام کند.

سال گذشته و همزمان با تقدیم لایحه بودجه ۱۴۰۱ به مجلس بود که داد برخی از نمایندگان از برنامه های دولت برای سال آینده بلند شده بود. دولت در لایحه بودجه تاکید زیادی بر لزوم حذف ارز ترجیحی یا همان دلار ۴۲۰۰ تومانی داشته است.

همسویی اکثر قریب به اتفاق نمایندگان با دولت رئیسی باعث شد تا این سیاست به مرحله اجرا برسد. اما برخی از بهارستان نشینان تصمیم گرفتند تا با اعمال فشار بر دولت، کابینه را موظف به توزیع کالابرگ در سال ۱۴۰۱ کنند.

حالا ۷ ماه از سال گذشته و هنوز این سیاست اجرایی نشده است. از طرفی پرداخت یارانه نقدی که سال گذشته ۳۰۰ هزار تومان تعیین شده بود همچنان ادامه دارد. اما بسیاری از اقتصاددانان معتقدند دولت به دلیل اینکه تمایلی به تحمل هزینه کالابرگ را ندارد قطعا زیر بار این قانون نمی‌رود و به پرداخت یارانه نقدی ادامه خواهد داد. اما مسئله اینجاست؛ یارانه ای که سال گذشته ۳۰۰ هزار تومان تعیین شده بود در حال حاضر به مقدار زیادی ارزشش را از دست داده است.

یارانه واقعی سال گذشته چقدر بود؟

زمانی که دولت و مجلس دست در دست یکدیگر تصمیم به افزایش مبلغ یارانه نقدی گرفتند بسیاری اعتراض داشتند که ۳۰۰ هزار تومان مبلغ زیادی خواهد بود. اما نکته اینجاست که دولت یارانه ۳۰۰ هزار تومانی را پرداخت نمی کند بلکه حدود ۲۵۴ هزار تومان به مبلغ یارانه نقدی اضافه کرده است. اما رئیسی بارها از افزایش ۳۰۰ هزار تومانی یارانه نقدی سخن به میان آورده است.

ارزش یارانه نقدی الان چقدر است؟

دولت در سال ۱۴۰۰ آغاز به پرداخت یارانه نقدی ۳۰۰ هزار تومانی کرد. اما طبق قانون وظیفه داشت تا نیاز یک خانواده به کالاهای اساسی را در طول هر ماه تامین کند. این در حالیست که تورم فوق العاده بالای کالاهای اساسی در یکسال اخیر بلایی به سر جیب مردم آورد که یارانه نقدی به طور کلی اثرگذاری اندکی که سال گذشته داشت را نیز از دست داده است.

با نگاهی به تورم بیش از ۶۰ درصدی تورم کالاهای اساسی می توان گفت یارانه نقدی ۳۰۰ هزار تومانی در حال حاضر حدود ۱۸۰ هزار تومان از ارزشش را از دست داده است. به عبارتی دولت رئیسی در حال حاضر یارانه ۳۰۰ هزار تومانی را به حساب مردم واریز نمی کند. بلکه با توجه به تورم کالاهای اساسی در مهر ماه ۱۴۰۱ در واقع هر ماه مبلغ ۱۲۰ هزار تومان را تحت عنوان یارانه نقدی به حساب یارانه بگیران واریز می کند.

حالا اگر تصور کنیم که نرخ تورم کالاهای اساسی در همین سطح بماند و برخلاف شواهد موجود در طول یکسال آینده افزایش چندانی را تجربه نکند یارانه نقدی در سال ۱۴۰۲ ارزش به مراتب کمتری نسبت به همین ۱۲۰ هزار تومان امروز خواهد داشت.

به نحوی که با فرض تورم ۶۰ درصدی کالاهای اساسی می توان گفت که یارانه نقدی در طول یکسال آینده (تا پایان مهر ۱۴۰۲) بیش از ۷۲ هزار تومان از ارزشش را از دست می دهد. به عبارتی دولت سال آینده نه تنها یارانه ۳۰۰ هزار تومانی را پرداخت نمی کند بلکه مبلغی معادل ۴۸ هزار تومان را به حساب شهروندان واریز خواهد کرد.

سال آینده یارانه باز هم ۴۰ هزار تومان می شود!

با توجه به فرمولی که پیشتر به آن اشاره شد می توان انتظار داشت که در نیمه دوم سال ۱۴۰۲ ارزش یارانه ۳۰۰ هزار تومانی که امروز واریز می شود به کمتر از ۴۰ هزار تومان خواهد رسید. مبلغی که سال گذشته مورد تمسخر و انتقاد اصولگرایان تندرو در قبال عملکرد دولت روحانی بود. چرا که دولت مبلغ ۴۵ هزار و ۵۰۰ تومان را واریز می کرد و دولت رئیسی ضمن ایجاد موج رسانه ای گسترده اقدام به تبلیغ پرداخت یارانه ۳۰۰ هزار تومانی کرده بود.

حالا با این روند می توان گفت که تنها پس از یک سال و نیم که روحانی قدرت را به رئیسی واگذار کرده ارزش یارانه های نقدی از مبلغی که روحانی پرداخت می کرد هم کمتر خواهد شد.

یارانه نقدی بهتر است یا کالایی؟

با توجه به تورم افسارگسیخته ای که روی اقتصاد ایران خیمه زده می توان گفت پرداخت هر مبلغی از یارانه نقدی نه تنها نمی تواند تاثیر بسزایی بر قدرت خرید مردم داشته باشد بلکه جنبه پوپولیستی و عوامفریبانه آن دستمایه سوءاستفاده برخی از سیاسیون می شود. در واقع دولت قصد دارد با واریز پول نقد اذهان عمومی را از دریافت سبدهای کالایی و یا همان کالابرگ الکترونیک منحرف کند.

نکته ای که طبق قانون باید توسط دولت اجرا شود اما به دلیل اینکه دولت رئیسی چنین سیاستی را در تعارض با منافعش می بیند از توزیع کالابرگ یا سبد کالایی سر باز می زند. در حقیقت در صورتی که دولت اقدام به ارائه سبد کالا کند مجبور است بدون در نظر داشتن نرخ تورم و قیمت کالاها، اقلام مورد نظر را فراهم کند. اما در بحث یارانه نقدی نه تنها تورم به داد دولت می رسد بلکه رئیسی می تواند از آن به عنوان دستمایه ای برای پروپاگاندا هم استفاده کند.

دو محتوای هم راستا با این مطلب در ایران گیت:

• آمارسازی دولت رئیسی دردی را دوا نمی کند
• تحریم با معیشت مردم چه کرده است؟