یادگاری رئیسی روی دیوار سست چین و روسیه/قسمت سوم

یادگاری رئیسی روی دیوار سست چین و روسیه

یادگاری رئیسی روی دیوار سست چین و روسیه. به گزارش ایران گیت، بسیاری از تحلیلگران اعتقاد دارند دولت ولادیمیر پوتین همزمان با سقوط جت شخصی پریگوژین، سقوطی تاریخی را در مولفه های مختلف را تجربه کرد. تحریم های اقتصادی پرشمار غرب برعلیه مسکو نیز باعث شده تا آینده اقتصادی روسیه هم با ابهاماتی جدی همراه شود.

سیاست نگاه به شرق در دولت رئیسی در شرایطی بیش از هر زمان دیگری در دستور کار قرار گرفته که وضعیت اقتصادی و سیاسی روسیه در متزلزل ترین موقعیت ممکن است. ارزش روبل در کمترین سطح خود در مقایسه با دلار قرار گرفته و به نظر می رسد مدیریت اوضاع از دست دولت پوتین خارج شده است.

در چنین شرایطی است که کرملین تصمیم گرفته بودجه دفاعی کشور را افزایش دهد و بسیاری معتقدند این سیاست می تواند ضربه هولناکی بر پیکر اقتصادی روسیه باشد. این در حالیست که تحریم ها علیه مسکو تشدید شده و ولادیمیر پوتین از انجام سفرهای معمول رهبران سیاسی جهان محروم است.

روبل در سراشیبی سقوط

روسیه در شرایطی وارد فاز جنگی و حمله به خاک اوکراین شد که از ثبات نسبی اقتصادی بهره مند بود. ارزش روبل در بالاترین حد خود در ۱۰ سال اخیر بود و وضعیت متعادلی داشت. به نحوی که شهروندان روس هر دلار آمریکا را معادل ۶۰ روبل روسیه خریداری می کردند. تورم نیز برخلاف آنچه در کشورهای غربی دیده می شد آنچنان تاثیر فزاینده ای از بحران کووید۱۹ متحمل نشده بود.

اما با آغاز جنگ اوکراین و تجاوز روس ها به خاک این کشور، پروسه کاهش روز افزون ارزش پول ملی روسیه نیز آغاز شد. این فرآیند تا جایی پیش رفت که در آگوست ۲۰۲۳ هر دلار آمریکا معادل ۱۰۰ روبل روسیه معامله می شد. این نکته که به معنای کاهش بیش از ۷۵ درصدی ارزش روبل در کمتر از یکسال و نیم است نشانگر اوضاع نابسامان اقتصاد روسیه بود.

البته در روزهای ابتدایی آغاز جنگ اوکراین نرخ برابری روبل و دلار به بیش از ۱۳۵ واحد هم رسید اما عملکرد فوق العاه مناسب و متناسب بانک مرکزی روسیه باعث شد این روند متوقف شود. اما با توجه به تحریم های شدیدی که علیه مسکو وضع شد بار دیگر شاهد کاهش روز افزون ارزش روبل در برابر ارزهای خارجی بودیم.

از طرفی هم در سال ۲۰۲۲ شاخص قیمت مصرف کننده رشدی ۱۴ درصدی را به ثبت رساند. از طرفی هم تولید ناخالص داخلی روسیه با کاهشی 2درصدی مواجه شد که زمینه را برای جهش نرخ تورم در سال ۲۰۲۳ فراهم ساخت.

فشار جبهه غربی روی دوش کرملین

در این بین نباید هزینه های سنگین جنگ اوکراین بر دوش کرملین را نیز نادیده گرفت. این وضعیت در شرایطی رقم می خورد که تا به این لحظه هیچ نشانه ای از پایان جنگ دیده نمی شود و اوضاع در جبهه نیز بسیار پیچیده تر از هر زمان دیگری است. سقوط مرموز هواپیمای پریگوژین و مرگ رهبر واگنرها در خاک روسیه این ابهام را ایجاد کرده که موقعیت سیاسی ولادیمیر پوتین متزلزل تز از قبل شده باشد.

اما با این حال پوتین تصمیم به افزایش بودجه نظامی روسیه در سال ۲۰۲۴ گرفته است. به نحوی که گفته می شود سهم بخش نظامی روسیه از بودجه این کشور از محدوده ۳.۹ درصدی در سال جاری میلادی به ۶ درصدی رسیده است. نشریه اکونومیست هم با اشاره به این نکته از احتمال جهش تورمی روسیه در سال ۲۰۲۴ به دلیل وجود کسری بودجه خبر داده است.

مسکو در بازار نفت کمرنگتر می‌شود

روسیه در کنار عربستان سعودی همواره در سال های گذشته به عنوان بزرگترین بازیگران بازار انرژی در جهان شناخته می شدند. اما پس از ورود پرقدرت ایالات متحده به این بازار در ۵ سال اخیر ورق برای مسکو برگشت. امریکا توانست بخش اعظمی از بازار را در اختیار بگیرد و سهم ریاض و مسکو را در این بازار کاهش دهد.

اما کار به همینجا ختم نشد و سهم روسیه از این بازار پررونق در پی تجاوز روسیه به خاک اوکراین در فوریه ۲۰۲۲ شدیدا کاهش یافت. به نحوی که اکونومیست از درآمد حدود ۴۲۵ میلیون دلاری روسیه در روز از محل صادرات نفت خبر داده است. این در حالیست که برای مثال عربستان سعودی روزانه درآمدی بالغ بر یک میلیارد دلار داشته و توانسته سهم مسکو در این بازار را نیز ببلعد. تا جایی که بسیاری از تحلیلگران اعتقاد دارند بزرگترین برنده جنگ اوکراین، کشورهای نفتی حاشیه خلیج فارس هستند که با حذف روسیه از بازارهای جهانی موقعیتی استثنایی را پیش روی خود می بینند.

باید توجه داشت که روسیه با توجه به تحریم های فزاینده غرب در زمینه صادرات نفت و میعانات این کشور اوضاع وخیمتری را در پیش روی خود می بیند. به نحوی که انتظار می رود درآمد نفتی مسکو در سال ۲۰۲۴ با کاهشی بیش از ۲۳ درصد که در سال ۲۰۲۳ در مقایسه با سال قبل رقم خورده مواجه شود.

پوتین؛ ازینجا مانده و از آنجا رانده

همه نشانه ها در بستر اقتصاد این کشور حاکی از دشوارتر شدن اوضاع اقتصادی روسیه در سالهای پیش رو است. به نحوی که روس ها را از رقابت با کشورهای رقیب خود در جهان و حتی منطقه بازدارد. همه این موارد را باید در کنار اختلافات شدید اعضای اصلی بریکس با روسیه گذاشت که حتی در مجمع ۲۰۲۳ شاهد حضور پوتین در این اجلاس نیز نبودند. غیبت رئیس جمهوری فدراسیون روسیه در شرایطی رقم خورد که دولت افریقای جنوبی اعلام کرده بود طبق قوانین بین المللی در صورت سفر پوتین به این کشور ناچار است تا وی را دستگیر کند.

از طرفی هم بسیاری از کارشناسان و متخصصان مسائل روسیه اعتقاد دارند از ابتدای روی کار آمدن ولادیمیر پوتین در سال ۲۰۰۰ میلادی تا به امروز هیچ گاه جایگاه وی را تا این اندازه متزلزل ندیده بودند. این گزاره را باید در کنار وقایع اخیر این کشور خصوصا شورش واگنرها علیه کرملین تحلیل کرد. وقایعی که باعث شده نارضایتی عمومی شدیدی علیه پوتین رقم بخورد و او حتی از انجام ساده ترین سفرهای خود نیز عاجز باشد.

دیوار کرملین سست‌تر از پکن

با توجه به وضعیتی که به تصویر کشیده شد، می توان گفت روسیه نیز مانند چین گزینه مناسبی برای شراکت در کوتاه مدت، میان مدت و خصوصا بلندمدت نیست. کشوری که نه تنها از تامین نیازهای شهروندان خود عاجز شده بلکه جایگاه بین المللی خود به عنوان دومین ابرقدرت نظامی جهان را نیز از دست داده است. عملکرد ارتش روسیه در جبهه اوکراین نشان داد ماشین نظامی پوتین برخلاف انتظارات بسیار ناکارآمد و فرسوده است.

این در حالیست که دولت ابراهیم رئیسی با در دستور کار قرار دادن سیاست نگاه به شرق مدعی شده که می تواند از صنایع نظامی روسها بهره مند شود. به لحاظ اقتصادی نیز روسیه هیچگاه نتوانسته شریک مناسبی برای ایران باشد. اما با این وجود ادعاهایی مبنی بر ایجاد کانالی بانکی بین ایران و روسیه از تریبون های دولت رئیسی شنیده می شود که از دید کارشناسان بهیچ عنوان عملیاتی نیست.

در صورتی هم که چنین کانالی به راه بیوفتد با توجه به سابقه رابطه کرملین و تهران می توان پیش بینی کرد که این همکاری و تعامل یکطرفه خواهد بود و روسیه با وجود اهرم های متعددی که در دست دارد نهایت سوءاستفاده از جمهوری اسلامی را خواهد کرد تا نیازهای مالی و حتی نظامی خود را در شرایط دشوار کنونی فراهم کند.