نقشه بی‌‌بی و شرکا برای خاورمیانه چیست

نقشه بی‌‌بی و شرکا برای خاورمیانه چیست

نقشه بی‌‌بی و شرکا برای خاورمیانه چیست

خاورمیانه: آتش‌بس پابرجاست، اما همه چیز تغییر می‌کند

دولت ایالات متحده فشار می‌آورد تا آتش‌بس هم در لبنان و هم در غزه پابرجا بماند، اما در عین حال اسرائیل برای تغییر ساختار منطقه‌ای به نفع خود اقدام می‌کند و از ضعف ایران بهره‌برداری می‌کند.
جنبش فلسطینی حماس تأیید کرده است که، پنج‌شنبه ۲۰ فوریه، اجساد چهار شهروند اسرائیلی که در ۷ اکتبر ۲۰۲۳ ربوده شده بودند را تحویل خواهد داد، در حالی که شنبه آینده شش گروگان دیگر که هنوز زنده هستند آزاد خواهند شد.

اسرائیل در عوض، برخی از زندانیان فلسطینی را آزاد خواهد کرد. به نظر می رسد بن بست اخیر که با تهدید دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا مبنی بر ایجاد “جهنم” در غزه به اوج خود رسید، اکنون به پایان رسیده است و راه را برای گذار به مرحله دوم توافقی که در ژانویه به دست آمد، باز کرده است.

وزیر امور خارجه اسرائیل، گیدئون ساعر، تأیید کرده است که تل‌آویو موافقت کرده تا مذاکرات در این راستا را آغاز کند، در حالی که فرستاده ویژه ایالات متحده برای خاورمیانه، استیو ویتکاف، پیشتر گفته است که مرحله دوم توافق “مطمئناً آغاز خواهد شد” و ترامپ “می‌خواهد این اتفاق بیفتد”.

در همین حال، نیروهای دفاعی اسرائیل (IDF) استقرار مجدد خود را در جنوب لبنان به پایان رسانده اند که طبق توافق با حزب الله قرار بود تا روز سه شنبه ۱۸ فوریه به طور کامل از آن خارج می شدند.

با این حال، نیروهای تل‌آویو در پنج موقعیت فراتر از مرز مستقر هستند که به همراه هفت پایگاه اسرائیلی ساخته شده در سمت سوری جولان، به نظر می‌رسد که یک بازتعریف ترسیم مجدد از مرزها میان اسرائیل و دو همسایه عربی باشد. تصادفی نیست که همه اینها در منطقه ای اتفاق می افتد که تا چند ماه پیش به طور مستقیم یا غیرمستقیم تحت کنترل نیروهای حامی ایران در منطقه بود.

فشارهای ایالات متحده؟

قرار بود آزادی شش اسرائیلی که هنوز زنده هستند در مرحله اول توافق یعنی ۴۲ روز انجام شود، اما آنها به جای دو تحویل جداگانه، امروز شنبه آزاد خواهند شد.

این یک گام مهم از سوی حماس است که به گفته روزنامه هاآرتص، ممکن است در ازای آن یک پیشنهاد قابل توجه از سوی واسطه‌ها دریافت کرده باشد. از یک سو، ورود کانتینرها، چادرها و ماشین‌آلات به غزه برای پاکسازی آوارها، و از سوی دیگر – احتمالاً – وعده‌هایی درباره ادامه مذاکرات، که آمریکایی‌ها نیز به آن امیدوارند.

نخست‌وزیر اسرائیل، بنیامین نتانیاهو، به نظر می‌رسد که رویکردی محتاطانه‌تر در پیش گرفته است، چرا که میان حمایت فزاینده مردم از ادامه آتش‌بس و فشارهای افراطیون در ائتلاف خود برای ازسرگیری هر چه زودتر خصومت‌ها در غزه گیر کرده است.

در لبنان، اسرائیل هنوز روشن نکرده است که نیروهایش چه مدت در پنج پایگاه مستحکم در شمال مرز مستقر خواهند ماند، که هر یک از آنها برای محافظت از یک جامعه اسرائیلی در جنوب مرز در نظر گرفته شده است.

دولت لبنان و حزب‌الله، که طبق توافق باید به شمال رودخانه لیتانی عقب‌نشینی می‌کردند، امتناع اسرائیل از عقب‌نشینی کامل را محکوم کرده و آن را نقض توافق آتش‌بس دانستند. ارتش اسرائیل همچنین تایید کرد که حمله پهپادی را در عيتا الشعب انجام داده و یک عامل حزب الله را کشته است.

در حال حاضر، اما به نظر می‌رسد که ایالات متحده از اسرائیل حمایت می‌کند، به طوری که در بازدید اخیر خود از اورشلیم، وزیر امور خارجه ایالات متحده، مارکو روبیو، از ارتش لبنان خواست تا در برابر نقض آتش بس توسط حزب الله در جنوب لیتانی مداخله کند، قبل از اینکه از اسرائیل بخواهد عقب نشینی کند.

آیا اسرائیل کنترل خود را گسترش می‌دهد؟

طبق توافقی که در ۲۷ نوامبر گذشته به امضا رسید، ارتش لبنان باید در جنوب این کشور به همراه نیروهای حافظ صلح سازمان ملل مستقر می‌شد، در حالی که ارتش اسرائیل و حزب‌الله از مواضع خود عقب‌نشینی کرده و هرگونه زیرساخت نظامی خود را ظرف ۶۰ روز (که بعداً تا ۱۸ فوریه تمدید شد) منهدم می‌کردند.

این هفته، به‌ویژه پس از آن که مقامات لبنان مانع از فرود برخی از هواپیماهای ایرانی در بیروت شدند، اعتراضات شدیدی از سوی مردم لبنان، از جمله بسیاری از حامیان حزب‌الله، رخ داد. ارتش اسرائیل اعلام کرده است که حزب‌الله و نیروهای قدس، که یک واحد ویژه از سپاه پاسداران انقلاب اسلامی هستند، از پروازهای غیرنظامی برای انتقال پنهانی پول‌هایی استفاده می‌کنند که به منظور تأمین مجدد تسلیحات و بازسازی توان نظامی حزب‌الله در لبنان، که در ماه‌ها درگیری نظامی با دولت اسرائیل آسیب زیادی دیده است، ارسال می شوند.

به عبارت دیگر، دولت بیروت خواسته‌های اسرائیل را پذیرفته است، در حالی که اسرائیل اعلام کرده است که مواضع نظامی خود در سوریه را تقویت کرده و عملاً یک خط دفاعی پیشرفته جدید علیه حاکمان اسلام‌گرای جدید این کشور ایجاد کرده است.

ایران هرگز این‌قدر ضعیف نبوده است

تصاویر ماهواره‌ای که توسط واشنگتن پست و الجزیره و دیگران تجزیه و تحلیل شده است، نشان می‌دهد که نیروهای دفاعی اسرائیل (IDF) حداقل هفت پایگاه جدید در سمت سوری مرز تأسیس کرده‌اند، از کوه هرمن تا تل کدنه، نزدیک به مثلث مرزی میان اسرائیل، سوریه و اردن.

دولت اسرائیل، که به دولت سوریه پس از اسد تحت رهبری احمد الشراع (رهبر جهادگرای معروف به ابو محمد الجولانی) اعتماد ندارد، منطقه حایل را که مرز آن را از مرز سوریه در بلندی‌های جولان جدا می‌کند، اشغال کرده و سپس به عمق استان‌های جنوب‌غربی سوریه پیشروی کرده است.

بر اساس منابعی که با روزنامه جروزالم پست صحبت کرده‌اند، دولت ترامپ از احتمال حفظ یک “منطقه حائل” جدید و بزرگتر در سوریه در دراز مدت توسط اسرائیل استقبال می کند، زیرا رئیس‌جمهور ایالات متحده نگرانی‌های اسرائیل را در مورد اینکه رژیم جدید سوریه ممکن است یک “گرگ در پوست گوسفند” باشد، درک می‌کند.

چه در سوریه و چه در لبنان، اسرائیل اقدام می‌کند و می‌داند که از پشتیبانی برخوردار است.نه تنها به دلیل حمایت آمریکا، بلکه به دلیل وضعیت بی‌سابقه‌ای که ایران و شبکه نیروهای شبه‌نظامی آن در منطقه به طور کلی و به‌ویژه در دو کشور هم‌مرز دارند.

کافی است به این نکته توجه کنیم که این هفته، برای اولین بار در بیش از ۲۰ سال، دولت لبنان واژه “مقاومت مسلحانه” – که به حزب‌الله مربوط می‌شود – را از بیانیه‌اش درباره اولویت‌های اجرایی حذف کرده است، که این امر تغییر معناداری را نه تنها از نظر بیانی، بلکه همچنین در رابطه با اختلافات عمیق بر سر نقش حزب الله و ایران در آینده کشور لبنان نشان می دهد.

خبر عدم عقب‌نشینی اسرائیل از جنوب لبنان می تواند جان تازه ای به لفاظی “مقاومت”حزب الله و تهران بدهد و به حزب الله اجازه دهد تا امتناع خود از خلع سلاح را تحکیم کند. با این حال، حزب‌الله از نظر نظامی تضعیف شده و رهبری آن شکننده است. پس از سقوط اسد، ایران در پیدا کردن راه‌هایی برای تأمین منابع به متحد لبنانی خود با مشکل مواجه شده است و تقویت حضور اسرائیل در خاورمیانه فقط وضعیت را در نظر رهبری ایران بدتر می‌کند. با این حال، برای تهران، اشغال سرزمین‌های جدید توسط اسرائیل در سوریه و لبنان یک مشکل جزئی است.

از زمان استقرار ترامپ، موضوع برنامه هسته‌ای ایران دوباره به صدر اخبار بازگشته است و در میان شایعاتی درباره تحریم‌های جدید، احتمال مذاکرات و حملات پیشگیرانه، به نظر می‌رسد که حتی دولت پزشکیان نیز با بی‌اعتمادی فزاینده به غرب نگاه می‌کند. بنابراین، ایران در جستجوی یک استراتژی منطقه‌ای جدید است که بتواند بازدارندگی خود را بازسازی کند و کاملاً آگاه است که در حالی که اسرائیل بدون مزاحمت در منطقه شام عمل می‌کند (و از سوی واشنگتن حمایت می‌شود)، تمامی نگاه‌ها به سوی تهران است و فضای فعالیت در سایه برای آن کاهش یافته است.