منفعت قطعی اینترنت به جیب چه کسی خواهد رفت؟
منفعت قطعی اینترنت به جیب چه کسی خواهد رفت. به گزارش ایران گیت، قطعی گسترده اینترنت در ایران باعث وارد آمدن آسیب های جدی به بخش های مختلف کشور، خصوصا حوزه کسب و کارهای اینترنتی شده است. آسیبی که برخی منابع از آن به عنوان تخریب زیرساخت های معیشتی اقشار متوسط و کم درآمد جامعه یاد می کنند.
از روزی که مهسا امینی، دختر ۲۲ ساله اهل سقز در بازداشت گشت ارشاد و در بازداشت پلیس امنیت اخلاقی تهران به قتل رسید تا به امروز کاربران ایرانی برای دسترسی به اینترنت با موانع و محدودیت های گسترده ای مواجهند. محدودیت هایی که در طول ۱۰ روز اخیر عملا به قطعی کامل اینترنت در اکثر قریب به اتفاق شهرهای کوچک و بزرگ ایران تبدیل شده است.
از همین رو ایران گیت تصمیم به تهیه گزارشی ۳ قسمتی کرده تا ابعاد آسیب قطعی اینترنت به اقتصاد ایران و معاش مردم عادی را مورد بررسی قرار دهد. در قسمت نخست این پرونده به شناسایی منتفعین و همچنین بخش های آسیب دیده از اتخاذ سیاست تشدید محدودیت اینترنتی در ایران پرداخته شده است.
هدیه ناقابل رئیسی در فضای مجازی
گزارشات و مشاهدات کاربران ایرانی حاکی از قطعی کامل دسترسی به اپلیکیشن ها، فروشگاه های اینترنتی، استارت آپ‌ها، صفحات تجاری و تبلیغاتی در شبکه های اجتماعی و همچنین شرکت های خدماتی مجازی است. البته محدودیت های ذکر شده تنها محدود به کسب و کارهای اینترنتی مستقل می شود.
کاربران فضای مجازی عموما از در دسترس بودن تعداد انگشت شماری از اپلیکیشن ها و وبسایت های غیردولتی و شبه دولتی خبر می دهند. برای مثال می توان به برخی اپلیکیشن ها اعم از ایرانسل، اسنپ، رایتل، دیجی کالا، دیوار، تپ سی، بازار، دیجی کالا و… اشاره کرد.
به عبارتی کسب و کارهایی که پیشتر نیز نسبت به استقلال در حاکمیت شرکتی آنها شبهات گسترده ای وجود داشت، حالا به لطف اعمال محدودیت های اینترنتی با فضای انحصاری بازار روبرو هستند. در واقع می توان گفت هر استارت آپ یا کسب و کار اینترنتی که به صورت مستقل از حاکمیت و سایر ارگانهای حاکمیتی فعالیت می کند حالا از دور رقابت با غول های وابسته به نهاد قدرت کنار گداشته شده اند.
از همین رو شاید بتوان از قطعی گسترده اینترنت در ایران به عنوان هدیه ای بزرگ برای کسب و کارهای وابسته به نهادها و یا افراد ذی‌نفوذ یاد کرد. هدیه ای که نه از جیب دولت، بلکه از سبد مردمی برداشته شده که با هزار امید و آرزو در حوزه استارت آپی و فضای مجازی سرمایه گذاری کرده بودند و حالا با خطر ورشکستگی مواجهند.
کدام شرکتها از قطعی اینترنت سود می برند؟
۱. ابرآروان
در پی اعتراضات مردمی در آبان ۹۸ بارها نام شرکت ابرآروان به عنوان مجموعه ای که خدمات اینترنتی به حاکمیت ارائه می کند شنیده شده بود. حتی بسیاری از کارشناسان امنیت سایبری از دست داشتن این شرکت در امر قطعی گسترده اینترنت در آن روزها سخن می گفتند.
البته مدیران این شرکت پس از چند ماه که از اعتراضات و قطعی متعاقب اینترنت گذشته بود موضعی بحث برانگیز اتخاذ کردند. مدیرعامل جوان این شرکت در بیانیه ای سعی کرده بود نحوه خدمات رسانی مجموعه تحت مدیریتش را تشریح کند، اما افکار عمومی چنین توضیحاتی را نپذیرفت و ذهنیت ها نسبت به این شرکت تغییر نکرد.
تا اینکه هفته پیش گروه هکری anonymous (ناشناس) در یکی از حساب های توییتری خود از دست داشتن ابرآروان در سرکوب اینترنتی مردم ایران خبر داد. این گروه که مجموعه ای بزرگ از بهترین هکرهای جهان را شامل می شود تهدید به هک ابرآروان و افشای اطلاعاتی دقیق از شیوه فعالیت این مجموعه کرد.
البته تا لحظه تهیه این گزارش گروه هکری ناشناس اطلاعات جدیدی در این مورد منتشر نکرده اما برخی منابع از وجود حملات سایبری به سرورهای شرکت ابرآروان خبر داده اند.
۲. فروشگاه های اینترنتی
هرگاه صحبت از فروشگاه های اینترنتی می شود ناخودآگاه ذهن افراد به سمت غول مجازی بی رقیب یعنی دیجی کالا متمرکز می شود. این ابرفروشگاه اینترنتی از خودرو و موتورسیکلت تا جزئی ترین ملزومات آشپزخانه را در سبد فروش خود می بیند.
برخی منابع ردپای ذینفعان نزدیک به حاکمیت را در بین مدیران و سهامداران اصلی ایران مجموعه عظیم خبر می دهند. البته نباید فراموش کرد با گسترش شبکه های اجتماعی در ایران و پیدایش فروشگاه های پرشمار در اینستاگرام و تلگرام، دیجی کالا بخش اعظمی از مشتریان خود را از دست داد.
هرچند برخی اپلیکیشن های مستقل نیز در سالهای اخیر وارد عرصه رقابت با دیجی کالا شدند اما تا به این لحظه هیچ یک از این رقبا موفق به در اختیار گرفتن بازار نشده است. مشاهدات کاربران نیز حاکی از عدم دسترسی به فروشگاه های رقیب دیجی کالا است.
فیلترینگ شبکه های اجتماعی و قطعی اینترنت نیز باعث شده صفحات تجاری در اینستاگرام و تلگرام نیز از دایره رقابت کنار گذاشته شوند.حالا ۱۰ روز است که دیجی کالا یکه تاز میدان است و جای پای خود را در بخش فروشگاه های اینترنتی محکمتر از همیشه کرده است.
۳. تاکسی اینترنتی
اسنپ و تپ سی دو مجموعه بزرگ ارائه دهنده خدمات تاکسی آنلاین به شهروندان ایرانی هستند که با توجه به محدودیت های اخیر، شاهد از میدان به در شدن رقبای خود هستند.
البته شاید رقابت در بخش تاکسی های اینترنتی مانند سایر حوزه های کسب و کار در فضای مجازی نزدیک و داغ نباشد، اما بهیچ عنوان نمی توان منکر انتفاع اسنپ و تپ سی از این فضای اختناق اینترنتی شد.
هرچند اسنپ در سالهای اخیر سرمایه گذاری گسترده ای در زمینه گسترش دامنه فعالیت های خود کرده است اما گزارشات مبنی بر سهم بسیار بالای خدمات تاکسی آنلاین از درآمد مجموعه اسنپ است. تپ سی اما رقیبی رام شدنی برای اسنپ بوده اما فضا به طرز عجیبی غیررقابتی و به سود این دو شرکت بزرگ است.
حتی در سالهای گذشته یکی از ورزشکاران بسیار محبوب و مشهور ایرانی اقدام به تاسیس یک شرکت تاکسی آنلاین کرد اما تنها در کمتر از ۶ ماه طومار این رقیب تازه نفس پیچیده شد و بار دیگر انحصار بازار در اختیار اسنپ و تپ سی قرار گرفت.
پیام رسان‌های داخلی
بحث سودجویی پیامرسان های داخلی از قطعی اینترنت تنها محدود به امروز و دیروز نمی شود. بلکه اساسا پرونده راه اندازی اینترنت ملی از جایی شروع شد که مسئله عدم همکاری پیامرسان هایی مانند وایبر، لاین، تلگرام و واتس اپ با جمهوری اسلامی تشدید شد.
در همین راستا ده ها شرکت اصطلاحا دانش بنیان تاسیس شد که خروجی فاجعه بار آن را می توان در کارنامه اپلیکیشن هایی چون بله، سروش و سایر پیامرسان های ناکارآمد و غیرکاربردی مشاهده کرد. حتی در سال ۹۹ وزیر ارتباطات وقت نیز از ناکارآمدی این پیامرسان ها انتقاد کرده و بودجه صرف شده در این زمینه را هدر دادن منابع خوانده بود.
البته نباید فراموش کرد این شرکت ها پس از اعتراضات در آبان ۹۸ بار دیگر موفق به دریافت بودجه کلانی از مجلس و برخی نهادهای شبه دولتی شدند تا کار خود را توسعه دهند. اما این روزها با توجه به عدم دسترسی کاربران به پیامرسان های معتبر خارجی، بازهم مردم تمایلی به استفاده از این اپلیکیشن های بدنام و ناکارآمد نشان نمی دهند.
اما با توجه به همسویی دولت و مجلس در اتخاذ مواضع تندروانه، انتظار می رود به محض عبور از شرایط کنونی و فروکش کردن موقتی اعتراضات، بازهم پیامرسانهای داخلی کیسه ای برای منابع عمومی کشور دوخته و سرمایه های کشور را به چاه ویلی بریزند که بارها بی حاصلی آن برای همگان اثبات شده است.
قسمت بعدی این مقاله با عنوان فاجعه در اقتصاد ایران ؛ قطعی اینترنت رشد اقتصادی را منفی می کند ؟ قسمت دوم منتشر گردیده است.
همچنین ایران گیت به صورت اختصاصی به تحلیل و بررسی قطعی اینترنت پرداخته است:
- زیان فیلترینگ اینستاگرام و قطعی اینترنت چقدر است ؟
- کندی اینترنت ایران، پای چه کسی روی سیم اینترنت ایران است؟
English
View this article in English
