مقایسه کارنامه اقتصادی ۶ دولت بعد از انقلاب/قسمت دوم

مقایسه کارنامه اقتصادی ۶ دولت بعد از انقلاب

مقایسه کارنامه اقتصادی ۶ دولت بعد از انقلاب. به گزارش ایران گیت، وضعیت اقتصادی کشور به اندازه ای وخیم است که بسیاری از شهروندان با یاد کردن از ادوار گذشته، عملکرد رئیسی را به مراتب ضعیف تر از سایر دولت ها می دانند. به باور اغلب اقتصاددانان نمره ابراهیم رئیسی و دولتش خصوصا در حوزه اقتصادی بسیار پایینتر از دولت هاییست که در مقاطع بحرانی کشور را کجدار و مریز به امروز رسانده اند.

ابراهیم رئیسی و دولتش علاوه بر اینکه در حوزه مدیریتی ضعف‌های جدی دارند، بلکه در حوزه فکری و تئوریک هم کمیت دولت سیزدهم به طرز مشهودی می‌لنگد. هریک از دولت های پس از انقلاب که مورد بررسی قرار می گیرند سمت و سوی آنهارا در زمینه مدیریت اقتصاد کشور روشن می کند. اما این امر درباره دولت رئیسی بهیچ عنوان قابل تشخیص نیست. بسیاری اعتقاد دارند دلیل این سرگشتگی نیز ضعف آکادمیک کابینه سیزدهم و همچنین فقدان توانمندی های عملیاتی در بین اعضای هیات دولت است.

ایران گیت در پرونده ای دو قسمتی به بررسی شمای کلی سیاست های اقتصادی دولت های پس از انقلاب پرداخته است. در این گزارش که دومین قسمت از این پرونده به بررسی رویکرد دولت های محمود احمدی نژاد (نهم و دهم)، حسن روحانی (یازدهم و دوازدهم) و ابراهیم رئیسی (سیزدهم) پرداخته شده است.

پوپولیست پولدار

اقتصاددانان تقریبا بر سر این گزاره که محمود احمدی نژاد یک پوپولیست نفتی است متفق القول هستند. لیبرال ها او را پوپولیستی چپ گرا می دانند و کمونیست ها و سوسیالیست ها احمدی نژاد را یک پوپولیست از صف سیاستمداران راست افراطی معرفی می کنند. اما شاید بتوان احمدی نژاد را در رسته چهره هایی مانند بولسونارو (برزیل-راست افراطی)، چاوز (ونزوئلا-سوسیالیست)، مادورو(ونزوئلا-سوسیالیست)، دوترته (تایلند-راست افراطی)، ترامپ (امریکا-راست افراطی) و… دانست. ویژگی مشترک همه این سیاستمداران پوپولیست بودنشان است در حالیکه به لحاظ ایدئولوژیک تفاوت های چشمگیری با یکدیگر دارند.

اما شاید بهترین توصیف از احمدی نژاد را اخیرا سعید حجاریان به دست داده است. حجاریان از احمدی نژاد به عنوان پوپولیست پولدار یاد کرده بود! هرچند با نگاهی به آمار و ارقام مربوط به کسری بودجه در بین سال های ۸۴ تا ۹۲ می توان به روشنی متوجه اوضاع وخیم دولت شد. اما با توجه به گران شدن ناگهانی و بی سابقه نفت و عدم وجود تحریم های نفتی می توان گفت احمدی نژاد پولدارترین دولت پس از انقلاب را در اختیار داشته است.

احمدی نژاد این وضعیت را مرهون سیاست خارجی سید محمد خاتمی در دولت های هفتم و هشتم است. حاصل این وضعیت نیز درآمد حدود ۸۰۰ میلیارد دلاری در طول ۸ سال ریاست جمهوری احمدی نژاد بود، اما در نهایت آنچه برای کشور ماند؛ تقریبا هیچ!

شیفت از حلقه نیاوران به چاله میدان

سیاست های اقتصادی حسن روحانی با تغییر دولتش شدیدا تغییر کرد. او در دولت نخست برای اولین بار در تاریخ جمهوری اسلامی ترکیبی از مدیران تکنوکرات و لیبرال را منصوب کرد. همانطور که گفته شد برای نخستین بار بود که به لحاظ نظری چنین ترکیب یکدستی در تیم اقتصادی دولت روی کار آمده بود. تیمی که به سرکردگی علی طیب نیا و با مشاوره های راهگشای برادران نیلی به طرز چشمگیری در زمینه مدیریت بحران های اقتصادی از جمله بحران موسسات مالی و اعتباری کارآمد بود. در واقع به طور خلاصه می توان گفت که تیم اقتصادی دولت ریشه در حلقه نیاوران داشت که همگی اقتصاددانان لیبرال بودند.

اما در دولت دوم حسن روحانی ورق به کلی برگشت. همانطور که مواضع سیاسی روحانی پس از سال ۹۶ به شکل ملموسی تغییر پیدا کرده بود، رویکرد او در زمینه اقتصاد نیز تغییرات قابل ملاحظه ای را نشان می داد. حسن روحانی پس از پیروزی در انتخابات دوره دوازدهم ریاست جمهوری ترکیب عجیبی را به مجلس دهم معرفی کرد. ترکیبی که همه را شوکه کرد و نشانگر تغییر رویکرد روحانی در حوزه مدیریت کلان کشور اعم از اقتصاد بود.

ترکیبی که از علی طیب نیا و نیلی حالا به دژپسند و نوبخت رسیده بود عملا تیم بازنده ای بود که فقط کاریکاتوری از تکنوکرات های بزرگ کشور را به نمایش می گذاشت.

شاید بتوان به استهزا گفت که حسن روحانی از حلقه نیاوران به سمت چاله میدان تهران شیفی تاریخی کرد و هنوز کسی نمی داند دلیل این تغییر رویکرد چیست؟ البته برخی از مدافعان دولت مدعی هستند که روی کار آمدن دونالد ترامپ در امریکا و خروج ایالات متحده از توافق برجام دلیل اصلی این تغییر بود. اما این توجیه نیز بهیچ عنوان نمی تواند بیانگر دلیل اتخاذ چنین تصمیم اشتباهی باشد.

چرا که در شرایط بحرانی قاعدتا او باید سراغ اقتصاددانان کارکشته ای می رفت که بتوانند از پس حل بحران های ریز و درشت برآیند. نه اینکه فرهاد دژپسند را به سمت وزارت اقتصاد منصوب کند، فردی که حتی دانشجویانش نیز در کلاس درس او را دست می اندازند و نارسایی آکادمیک او کاملا مشهود است.

پز عالی، جیب خالی

همانطور که پیشتر نیز گفته شد دولت ابراهیم رئیسی بلاتکلیف ترین دولت پس از انقلاب است. نوعی سرگشتگی نظری در اظهارات و تصمیمات مدیران دولت به روشنی قابل مشاهده است. بسیاری اعتقاد دارند دولت ابراهیم رئیسی ملغمه ای از پوپولیسم و پخمگی سیاسی بوده که این روزها دچار روزمرگی شده است.

شاید بد نباشد دوباره به توصیف حجاریان از دو دولت احمدی نژاد و رئیسی بازگردیم؛ پوپولیست های پولدار و بی پول! آری، ابراهیم رئیسی ریاست کابینه ای را برعهده دارد که نه تنها در پوپولیست بودن نیز به شدت مبتدی است، بلکه سعی می کند پزی که محمود احمدی نژاد می داد را با جیبی خالی از دلارهای نفتی نیمه دوم دهه هشتاد بدهد.

دولت سیزدهم نه راست است و نه چپ! دولت سیزدهم نمادی از سرگشتگی مدیریتی و فقر آکادمیک است. فقری که حالا کشور را دچار روزمرگی کرده؛ هر روز یک بحران جدید ساخته دست همین دولت ایجاد می شود و دولت بدون اینکه بتواند بحران قبلی را حل کند، سراغ بعدی می رود. اینگونه است که شاهد تلنبار شدن بحران های ریز و درشت اقتصادی در کشور هستیم. بحران هایی که با چهره کریه تورم نمایان شده و گلوی مردم را روز به روز بیشتر می فشارد.

مقایسه کارنامه اقتصادی ۶ دولت بعد از انقلاب /قسمت اول

Economy in focus as Iran’s president embarks on landmark visit to Syria