ماجرای اختلاف ظریف و علی واعظ چیست؟
ماجرای اختلاف ظریف و علی واعظ چیست. به گزارش ایران گیت، تقریبا یک سال قبل بود که رسانه های تندروی داخلی مدعی شدند که گروهی از جاسوسان آمریکایی با ظریف در ارتباط بوده اند و بخش های مهمی از برجام نیز با اعمال نظر آنها تنظیم شده است. اشاره رسانه های ارزشی نزدیک به جریان های تندروی انقلابی به علی واعظ، تحلیلگر ارشد مسائل خاورمیانه و همچنین همکار راب مالی در گروه بین المللی بحران بود.
اظهارات اخیر محمدجواد ظریف در کلاب هاوس واکنش بسیاری از ناظران را در پی داشته است. از جمله مهمترین این اظهارنظرات مربوط به اختلاف نظری است که بین وزیر خارجه پیشین جمهوری اسلامی با علی واعظ، تحلیلگر ارشد گروه بین المللی بحران پیش آمده بود و حالا ظریف از آن پرده برداشته است. اما واقعا ماجرا چه بود و اختلاف محمدجواد ظریف با علی واعظ بر سر چیست؟
قصه از کجا شروع شد؟
پس از خروج دونالد ترامپ از توافق نامه برجام در سال ۲۰۱۷ بسیاری از جریان های سیاسی داخل کشور به دنبال فردی بودند تا انگشت اتهام را به سمت او و جریان منتسب به وی بگیرند. در آن دوره دیواری کوتاهتر از دیوار جواد ظریف وجود نداشت و قاب های عکس پرشماری که از وی با سران کشورهای غربی در رسانه ها منتشر شده بود نیز بهترین مدرک برای خیانت وی محسوب می شد.
اما پس از روی کار آمدن دولت بایدن ورق برگشت، امیدها برای احیای برجام زنده شد و بسیاری معتقد بودند دولت تحت هدایت دموکراتها در اسرع وقت به توافق نامه برجام بازخواهد گشت. انتساب راب مالی به عنوان دستیار ویژه وزیر خارجه امریکا در امور ایران نیز این خوشبینی ها را تقویت می کرد چرا که وی یکی از مدافعان اصلی توافق هسته ای با جمهوری اسلامی در دولت اوباما بود و بسیاری به کار گماشتن او در دستگاه دیپلماسی ایالات متحده را به عنوان سیگنال بایدن به تهران جهت ابراز حسن نیت در زمینه مذاکرات می دانستند.
اما هرچه زمان گذشت وجود شکافی عمیق بین مواضع دولت نوپای ابراهیم رئیسی و دیپلمات های کارکشته غربی بیش از آنچه تصور می شد بر همگان عیان شد. تصاویری که از مذاکرات وین و دوحه در رسانه ها منتشر می شد یادآور دورانی بود که سعید جلیلی مدام در راه آلماتی و استانبول بود و پس از هر سفر با دامنی پر از تحریم ها ی سفت و سخت شورای امنیت سازمان ملل به خاک میهن پا می گذاشت. در همین گیر و دار رسانه های حامی دولت سیزدهم نیز آتش توپخانه را به سمت جواد ظریف و حسن روحانی گرفته و آنها را به سازشکاری با غربی ها و خیانت به کشور متهم می کردند.
در این بین یک اظهارنظر جنجالی باعث شد تا جواد ظریف از سیاستمداری اهمال کار که در زمینه تامین منافع ایران کوتاهی کرده به جایگاه وزیری خائن که تسلیم مقامات امریکایی است تنزل یابد. علی واعظ که یار دیرینه راب مالی در گروه بین المللی بحران بود به ناگاه اظهارنظری را در حساب شخصی توییتری خود به اشتراک گذاشت که باعث تشدید حملات تندورها به مذاکره کنندگان هسته ای در دولت یازدهم و دوازدهم شود.
برجام را چه کسی نوشت؟
علی واعظ در شبکه اجتماعی توییتر اظهارنظری را منتشر ساخته بود که خلاصه اش این بود؛ «برجام را ما (گروه بین المللی بحران به ریاست راب مالی) نوشتیم!»
آنطور که مجید تفرشی، مورخ و استاد برجسته تاریخ روایت کرده برخی منابع غربی در سال ۲۰۲۲ از اظهارنظری پرده برمی داشتند که واعظ در گزارشی به وزارت امور خارجه ایالات متحده مدعی شده مجموعه متونی که ما (گروه بین المللی بحران) نوشته در نهایت به برجام تبدیل شده است.
اما تفرشی مدعی است که ظریف مستقیما به وی گفته که از سال ۲۰۰۵ تا روزی که برجام منعقد شد متون مختلفی را در اختیار مقامات غربی (کاترین اشتون، مسئول وقت سیاست خارجه اتحادیه اروپا) قرار داده است. در واقع طبق روایت تفرشی از گفته های ظریف، خبری از مداخله گروه بین المللی بحران در زمینه تهیه این متون نبوده است.
حتی این استاد تاریخ در روم کلاب هاوسی که روز ۱۷ خرداد ۱۴۰۲ برگزار شد ادعا کرد که علی واعظ در نشست های مختلفی که در زوریخ، لندن، وین و… برگزار شده جهت دریافت اطلاعات به وی و سایر افرادی که مرجعیت خبری نداشتند مراجعه می کرده و اساسا نمی توانسته تا به این اندازه در زمینه تهیه متن برجام تاثیرگذار باشد، چه برسد به اینکه واعظ با هدایت راب مالی اقدام به تهیه متنی کنند که نهایتا برجام در سال ۲۰۱۴ از دل آن متولد شده است.
البته پس از اظهارنظر علی واعظ در ۲۰۲۲ بود که ظریف در حساب توییتری خود از نقش مستقیم تیم مذاکره کننده ایرانی و مقامات امریکایی در زمینه تهیه متن برجام خبر داد. تفرشی هم این گزاره را تایید کرده و معتقد است روایت وزیر خارجه پیشین جمهوری اسلامی ایران انطباق بیشتری با واقعیت داشته و اظهارنظر علی واعظ نمی تواند صحیح باشد.
انقلابیون و براندازان در یک جبهه
البته تفرشی اعتقاد دارد ممکن است که این اظهارنظر علی واعظ که عملا در دولت بایدن به سخنگوی رابرت مالی تبدیل شده از روی جاه طلبی شخصی بوده و نباید چندان جدی گرفته شود. اما مشکل از جایی آغاز می شود که رسانه های اصولگرا و تندروی داخلی و همچنین تریبون های براندازان رادیکال در خارج از کشور در اقدامی هماهنگ برجام را نوشته امریکایی ها اعلام کردند و از جواد ظریف به عنوان دیپلمات خائن یاد کردند.
طبق روایت تفرشی از این ماجرا، علی علیزاده، فعال رسانه ای چپگرا و موسوم به محور مقاومتی به همراه یوسف عزیزی که از فعالان رسانه ای اصولگرا و نزدیک به سعید جلیلی بوده نیز مدعی شده اند نه تنها علی واعظ بلکه هومن مجد، روزنامه نگار ایرانی-امریکایی جاسوس دولت ایالات متحده هستند و این جریان به هدایت رابرت مالی برجام را به تیم مذاکره کننده ایرانی «قالب» کرده است.
این مورخ برجسته ایرانی معتقد است که اتهامات وارده به جواد ظریف از سوی واعظ کذب محض بوده و پایه و اساسی ندارد. وی در همان روم کلاب هاوسی در تاریخ ۱۷ خرداد ۱۴۰۲ با انتقاد شدید از علی واعظ تاکید کرد که این دست اظهارات نه تنها برخلاف واقعیت است بلکه برخلاف منافع ملی ایران و همچنان ناقض شان وزیر خارجه ایران در روند مذاکرات مهمی مانند مذاکرات اتمی است که حدود ۲۰ سال به طول انجامیده است.
تفرشی در این گفتگو یوسف عزیزی را فردی جاه طلب و فاسد و همچنین علی علیزاده را عامل سرویس اطلاعات خارجی بریتانیا (MI6) توصیف می کند. وی معتقد است این دو فرد در شبکه اجتماعی توییتر با مخاطب قرار دادن علی واعظ بر آتش این ماجرا دمیده و زمینه ساز شکل گیری سناریوی سیاه و کذبی شدند که مورد سوءاستفاده جریان های رادیکال داخل و خارج از کشور شد.
