قطر میانجی جدید منطقه

قطر میانجی جدید منطقه

اسرائیل – حماس: آتش بس بدون صلح

قطر میانجی جدید منطقه. آتش بس چهار روزه و آزادی ۵۰ گروگان، توافقی بین اسرائیل و حماس که بسیار شکننده است و نتانیاهو هشدار می دهد: این پایان درگیری نیست. چهار روز تعلیق درگیری ها و آزادی ۵۰ گروگان از جمله زنان و کودکان، همچنان آزادی ۱۵۰ فلسطینی از جمله زن و کودک محبوس در زندان های اسرائیل: به این ترتیب پس از ۴۷ روز جنگ، توافق با میانجیگری قطر و حمایت آمریکا منجر به اولین آتش بس موقت بین اسرائیل و حماس شد.

نقطه عطفی که با شایعات و ساعات طولانی انتظار در غزه و اسرائیل پیش بینی شده بود، و درنهایت توسط وزارت خارجه قطر اعلام شد که بر اساس این توافق، “توقف درگیری چهار روز طول خواهد کشید و قابل تمدید خواهد بود”. آتش بس از ساعت ۱۰ صبح روز ۲۳ نوامبر به اجرا در آمد و طبق آن، آزادی اولین گروه از گروگان ها برنامه ریزی شده است و احتمال می رود که با تمدید توقف موقت عملیات نظامی اسرائیل تعداد بیشتری از گروگان ها آزاد شوند. این توافق همچنین ورود روزانه صدها کامیون حامل کمک های بشردوستانه و پزشکی و همچنین سوخت را به غزه فراهم می کند.

درنهایت، این توافق پیش بینی می کند که در شمال غزه تردد هواپیماهای شناسایی و پهپادها حداقل به مدت ۶ ساعت در روز متوقف می شود، در حالی که در جنوب این محدودیت برای تمام مدت آتش بس برقرار خواهد بود.
آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه ایالات متحده، گفت که این توافق” نتیجه دیپلماسی خستگی ناپذیر و تلاش های بی وقفه وزارتخانه و دولت ایالات متحده آمریکا است”. اما او هشدار داد که” حتی اگر نقطه عطف مهمی باشد، تا زمانی که حماس به گروگان گیری در غزه ادامه دهد، صلح برقرار نخواهد شد”.

ساعت آغاز آتش بس؟

روز چهارشنبه مقامات حماس در گفتگو با الجزیره گفتند که آتش بس روز ۲۳ نوامبر ساعت ۱۰ صبح به وقت محلی اجرایی می شود. به گفته همین منابع، بیشتر گروگان هایی که آزاد می شوند زن و کودک هستند، اما مشخص نیست که در میان آنها افرادی با تابعیت خارجی یا افراد دو تابعیتی وجود خواهند داشت. نسبت توافق شده، آزادی ۱۵۰ اسیر فلسطینی در ازای آزادی هر گروه ۵۰ نفره از گروگان های اسرائیلی است. در میان این لیست، نام هیچ مرد بزرگسالی به چشم نمی خورد.

در حال حاضر مشخص نیست که آیا توقف درگیری ها بر جبهه شمالی در مرز با لبنان نیز تاثیر خواهد گذاشت یا خیر. مقام های حزب الله به الجزیره گفتند که در مذاکرات شرکت نکرده اند، اما این جنبش تا زمانی متعهد به توقف جنگ است که اسرائیل نیر به توافق احترام بگذارد و متعهد باشد.

این منابع خاطر نشان کردند که حزب الله هدف قراردادن اراضی اسرائیل از جنوب لبنان را در صورت پایبندی نیروهای اشغالگر اسرائیلی به” آتش بس موقت” متوقف خواهد کرد و افزودند که در غیر این صورت” اسرائیل پاسخ سختی از ما دریافت خواهد کرد”. در همین حال، روز ۲۲ نوامبر در ساعت های انتظار برای اجرایی شدن توافق، یورش نیروهای مسلح اسرائیل به یک ساختمان مسکونی در شهر خان یونس در مرکز باریکه غزه منجر به کشته شدن ۱۷ نفر شد.

توافق عامل انشقاق در میان راستگرایان کابینه بی بی؟

کابینه جنگی اسرائیل پس از یک جلسه تقریبا هفت ساعت، این توافق را تصویب کرد، که در آن صدای راست افراطی بلند شد، وزیر امنیت ملی ایتامار بن گویر که یکی از مخالفان سرسخت این توافق بود آن را چنین تعریف کرد:” یک توافق یک فاجعه به تمام معنا است”.

اما نخست وزیر بنیامین نتانیاهو- به لطف پیوستن بنی گانتز میانه رو به قوه مجریه- موفق شد تعداد رای لازم برای تصویب توافق را بدست بیاورد، و البته شایان ذکر است که فشار افزاینده ی خانواده های گروگان ها که آشکارا دولت را متهم می کردند که با عزیزانشان به عنوان یک امر ثانویه رفتار می کنند نیز در تصویب این توافق بی اثر نبود.

در کنفرانس مطبوعاتی، نتانیاهو اطمینان داد که اسرائیل پس از پایان آتش بس، جنگ خود علیه حماس را ادامه می دهد تا” همه ربوده شدگان را بازگرداند، حماس را از بین ببرد و اطمینان حاصل کند که دیگر تهدید از سمت غزه علیه اسرائیل وجود ندارد“.
نخست وزیر، وزیر دفاع یوآو گالانت و همچنین بنی گانتز مجاز به تصمیم گیری در مورد زمان پایان آتش بس هستند، مشروط بر اینکه بیش از ده روز تمدید نشود.

یک نقطه عطف و نه یک پایان

اگر این توافق نشان دهنده مهم ترین نقطه عطف سیاسی از آغاز درگیری بین اسرائیل و حماس باشد، اما به معنای پایان جنگ نیست. در واقع، درگیری ها می توانند پس از اینکه هر دو طرف زمان برای تجدید قوا داشته باشند، با شدت بیشتری دوباره آغاز شود. اما این امیدواری وجود دارد که توقف در جنگ، میانجی ها و دو طرف درگیر را تشویق کند تا برای توقف دائمی خشونت تلاش کنند.

در هفته های اخیر، فشارهای ایالات متحده بر نتانیاهو و کابینه جنگی اسرائیل افزایش یافته است، زیرا نگرانی مردم آمریکا و حامیان حزب دموکرات در مورد تعداد بالای تلفات غیرنظامیان در غزه افزایش یافته است.

به گفته سایمون تیسدال در ستون گاردین، یک توافقنامه به بایدن اجازه می دهد تا انتقاد کشورهای جنوب جهان از سیاست های ایالات متحده را خنثی‌ کند و اختلافات با متحدان اروپایی را کاهش دهد. در عین حال، این توافق بهانه را از دشمنان آمریکا می گیرد: روز چهارشنبه در جریان نشست مجازی بریکس، رهبران کشورهای نوظهور بار دیگر بر لزوم آتش بس فوری تاکید کردند و نامتناسب بودن پاسخ اسرائیل به غزه را محکوم کردند.

شی جین پینگ، رئیس جمهور چین در سخنرانی خود ، برای اولین بار از زمان آغاز درگیری ها، تاکید کرد که حق موجودیت فلسطین و حق بازگشت مردم فلسطین از مدت ها پیش نادیده گرفته شده است. همچنین، رهبر چین نیاز به برگزاری کنفرانس بین المللی صلح برای پایان دادن به جنگ را یادآور شد و در طی همان سخنرانی -که رسانه های جهان عرب آن را به طور گسترده ای پوشش دادند- بار دیگر تاکید کرد که” در خاورمیانه صلح و امنیت پایدار بدون راه حل عادلانه برای مسئله فلسطین وجود نخواهد داشت”.

برای میانجیگری بین حماس و اسرائیل، قطر از شبکه ای از روابط سیاسی آشتی ناپذیر استفاده می کند: حماس و رهبری آن در دوحه، ایران که جنبش مسلح فلسطین را تسلیح و آموزش می دهد و ایالات متحده آمریکا. سپس مسئله ی رابطه با اسرائیل نیز وجود دارد. اگر چه قطر روابط دیپلماتیک رسمی با تل آویو ندارد، البته قبل از توافق ابراهیم نیز با اسرائیل رابطه سیاسی داشت: اسرائیلی ها یک دفتر تجاری در دوحه داشتند و سال ها کمک مالی قطر به نوار غزه را تایید کردند.

اکنون بدلیل نگرانی از شعله ور شدن آتش جنگ در خاورمیانه، قطر قبل از هر چیز برای مهار درگیری( نه فقط برای کسب اعتبار بین المللی) میانجیگری می کند، زیرا به خوبی آگاه است که گسترش درگیری در منطقه، به اقتصاد کشورهای خلیج نیز آسیب خواهد رساند. اما در این تمرین موازنه دیپلماتیک، دوحه می داند که دشوارترین چالش زمانی آغاز خواهد شد که همه گروگان ها آزاد شوند، و زیرا که باید بگوید روابطش با حماس پس از حمله ۷ اکتبر چگونه خواهد بود.