فصل سرد روابط ایران و اروپا

فصل سرد روابط ایران و اروپا

فصل سرد روابط ایران و اروپا. به گزارش ایران گیت. وقوع اعتراضات در کشورمان در مدت اخیر، روابط خارجی ایران را نیز دستخوش تحولاتی تازه کرده است. در این راستا، غرب و به طور خاص کشور‌های اروپایی، با توجه به برخی فشار‌ها از ناحیه افکار عمومی خود، مواضع تندی را علیه ایران به دلیل آنچه نقض حقوق بشر و دموکراسی در کشورمان خوانده اند، در پیش گرفته اند.

از این رو، اتحادیه اروپا در چندین نوبت اقدام به تحریم‌های مختلف علیه ایران با هدف ادعایی حمایت از حقوق بشر، کرده است. رهبران کشور‌های مهم اروپایی نظیر آلمان، انگلستان و فرانسه نیز به صراحت، موضع گیری‌های تندی را علیه کشورمان مطرح کرده اند.

اولاف شولتس” صدراعظم دولت آلمان و همچنین وزیر خارجه این کشور، مواضع تهاجمی را علیه کشورمان اتخاذ کرده بودند. از این رو، برخی ناظران و تحلیلگران بر این باورند که اروپا با تداوم روند و مسیر کنونی، عملا در حال قرار دادن و تعریف روابط خود با ایران در چهارچوب نقطه‌ای بی بازگشت است. مساله‌ای که از تشدید تنش‌ها و مناقشات میان ایران و اروپا در آینده‌ای شاید نزدیک خبر می‌دهد (موضوعی که به تازگی نمود‌های عینی خود را در قالب بیانیه تند تروئیکای اروپایی علیه ایران در چهارچوب نشست شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی هم نشان داده است).

“اهمیت آلمان”

در سال ۲۰۱۳ مجله بریتانیایی The Economist نوشت که آلمان اکراه دارد از اینکه هژمونی داشته باشد، اما این کشور باید بیش از این نقش رهبری را بر عهده گیرد. در برابر اما اریک بونس، گزارشگر روزنامه آلمانی “تاتس” ، می‌نویسد که “اروپا یعنی آلمان”. بونس به نفوذ بسیار زیاد آلمان در نهادهای اروپایی چون کمیسیون، شورای وزیران و پارلمان اروپا اشاره می‌کند.

آلمان از ژانویه تا اکتبر ۲۰۲۲ کالاهایی به ارزش ۱،۲میلیارد یورو به ایران صادر کرده است. واردات این کشور از ایران حدود ۲۶۰ میلیون یورو بوده است. به این ترتیب آلمان بزرگترین شریک تجاری ایرانیان در اتحادیه اروپا است. روزنامه “فرانکفورتر آلگماینه” مطلبی در باره روابط تجاری ایران و آلمان منتشر کرده و می‌گوید، آلمان مهم‌ترین شریک تجاری رژیم جمهوری اسلامی است.

این روزنامه ضمن بیان این که “خبرهای بسیار بی‌رحمانه‌ای از ایران می‌رسند” نوشت، مقامات ایران دوشنبه گذشته اجرای اولین حکم اعدام را در ارتباط با اعتراضات شهروندان این کشور اعلام کردند. محسن شکاری ۲۳ ساله به مجروح کردن یکی از نیروهای شبه‌نظامی بسیج و بستن یک خیابان در تهران متهم شده بود. امروز، دوشنبه ۱۲ دسامبر نیز قوه قضائیه جمهوری اسلامی اعدام یک ایرانی دیگر را در ملاء عام اعلام کرد. احتمال می‌رود شمار بیشتری از معترضان اعدام شوند.
در جریان اعتراضات کنونی، اتحادیه اروپا تحریم‌هایی را علیه افرادی که مرتکب نقض جدی حقوق بشر شده‌اند اعمال کرده است و روز دوشنبه ۱۲ دسامبر این تحریم‌ها حتا تشدید شدند.

“بحران داخلی و تبعاتش”

اوضاع داخلی ایران است که در خارج از کشورمان نیز انعکاس‌های گسترده‌ای پیدا کرده و طبیعتا روی افکار عمومی به ویژه افکار عمومی کشور‌های غربی اثرگذاری زیادی داشته و دولت‌های غربی نیز احساس کرده اند که باید در قبال تحولات ایران، عکس العمل‌های مقتضی را از خود نشان دهند. این مساله به ویژه با توجه به انتشار گسترده اخبار ایران در عرصه بین المللی از منظر حقوق بشری، ابعاد و جلوه‌های جدی را به خود می‌گیرد.

اروپایی‌ها سال هاست که خود را قطبِ حقوق بشر جهانی می‌دانند و در این چهارچوب، نمی‌توانند موقعیت و فرصت جاری در رابطه با مسائل ایران را از دست بدهند. از این منظر، شاهدیم که طیفی از رهبران شناخته شده اروپایی نظیر صدراعظم آلمان، وزیر خارجه این کشور و همچنین مقام‌های فرانسوی و انگلیسی در این رابطه موضع گیری کرده اند.

“نقش برجام و مسکو”

نکته دوم که به مثابه محرکِ تندروی‌های اخیر اروپا علیه ایران باید مورد توجه باشد، تاخیر در احیای توافق برجام است. احساس می‌‌شود که اروپایی‌ها زودتر از آمریکایی ها، از دستیابی به یک توافق اتمی با تهران قطع امید کرده اند. هنوز آمریکایی‌ها مایل به حصول توافق با ایران علی رغم واقف بودن به این مساله که دستیابی به توافق با این کشور سخت‌تر شده (به ویژه با توجه به قدرت گیری جمهوریخواهان آمریکایی در قالب مجلس نمایندگان)، هستند.

با این همه، آن‌ها هنوز به مشتاق توافق هستند، زیرا از یک طرف نگران غنی سازی بیشترِ ایران هستند و از سوی دیگر با توجه به در پیش بودن فاصله کم تا انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۴ آمریکا (که البته با در نظر گرفتن رقابت‌های درون حزبی و دیگر رویه‌های مرتبط، این فاصله زمانی کمتر هم می‌شود)، دولت بایدن و دموکرات‌ها مایل هستند که توافق با ایران را به مثابه یک دستاورد برای خود معرفی کنند.حال آن‌ها قرار نیست که اینطور بگویند که ما با این به توافق رسیدیم و این خوب است.

بلکه آن‌ها به طور ویژه به این مساله اشاره می‌کنند که ما از طریق توافق با ایران، جلویِ اتمی شدن ایران و آنچه دستیابی این کشور به سلاح‌های اتمی عنوان می‌شود را گرفتیم. از این رو، آمریکایی‌ها هنوز مایل به توافق با ایران هستند، اما اروپایی‌ها از این مساله بُریده اند. وقتی به مواضع رهبران و سیاستمداران ارشد اروپایی می‌نگریم متوجه می‌شویم که آن‌ها نقطه تاکیدشان را بر این مساله قرار داده اند که ایران بنا ندارد توافقی را امضا کند.

در عین حال، سومین محرک در مورد مواضع تندِ اخیر اروپا در رابطه با ایران، ادعا‌های مختلفی است که آن‌ها در مورد همکاری‌های نظامی ایران با روسیه در چهارچوب جنگ اوکراین مطرح می‌کنند. اروپایی‌ها که در مورد مساله اوکراین به شدت حساس هستند، کنشگری‌های تهران در قالب معادله جنگ مذکور را ضرری بزرگ برای خود می‌پندارند. آن‌ها هزینه‌های زیادی را در قالب جنگ اوکراین پرداخت کرده اند و این حس را داشتند که پوتین را به نقطه‌ای از ضعف رسانده اند.

با این حال، آنچه اروپا، ورود ایران در قالب معادله جنگ اوکراین می‌خواند، عملا بسیاری از معادلات را تغییر داده و به طور خاص پهپاد‌های ایرانی توانسته اند بر روند جنگ مذکور اثرگذاری داشته باشند. از این رو، اروپا با مواضع اخیر خود علیه ایران سعی دارد به هر نحو ممکن، روند همکاری‌های تهران با مسکو را متوقف کند. سه عامل ذکر شده به نظر می‌رسد به بهترین وجه ممکن دلایل و محرک‌های مواضع تند اخیر اروپا علیه ایران را توضیح می‌دهند.