فاجعه خاموش در میدان گازی پارس جنوبی

فاجعه خاموش در میدان گازی پارس جنوبی

فاجعه خاموش در میدان گازی پارس جنوبی. به گزارش ایران گیت، مسئله دست درازی کشورهای حاشیه خلیج فارس به میادین نفتی و گازی ایران امر جدیدی نیست. اخیرا عربستان و کویت درباره میدان نفتی آرش ادعاهای نگران کننده ای اظهار کرده اند. اما اتفاقاتی در میدان گازی پارس جنوبی در جریان است که کمتر در رسانه ها انتشار یافته اما بسیار نگران کننده تر از سایر پرونده هایی از این قبیل است.

میادین گازی پارس جنوبی و گنبد شمالی بزرگترین میدان های گازی جهان هستند که میان ایران و قطر مشترک بوده و هر دو کشور در این منطقه اقدام به استخراج گاز می کنند. اما نکته اینجاست که عدم سرمایه گذاری از طرف ایرانی در پارس جنوبی باعث شده تا قطری ها بتوانند چندین برابر ایران از این میدان برداشت کنند و عملا منابع زیرزمینی ایران را به سادگی از چنگ کشور درآورند.

اما نکته نگران کننده تر اینجاست که فاجعه ای بزرگتر در پارس جنوبی در راه است و حتی اگر همین امروز میلیاردها دلار سرمایه گذاری در این میدان انجام شود نیز تنها می توان از اندازه این ابربحران انرژی برای ایران کاست. به عبارتی وقوع بحران انرژی برای ایران قطعی شده اما مسئله اینجاست که آیا می توان آن را تا جای ممکن مهار کرد یا باید خود را منتظر یک ابربحران جدید کنیم؟

از زمستان سخت اروپا تا بهار دلپذیر قطر

زمانی که تیم مذاکره کننده ایران به سرگروهی علی باقری کنی در حال ترک میز مذاکره بود، قطری ها در حال چانه زنی برای انعقاد قراردادهای متعدد برای فروش گاز به اروپایی‌ها بودند. زمانی که روزنامه کیهان و اصولگرایان تندرو و پایداریچی ها وعده زمستان سخت در اروپا را به مردم می دادند قطری‌ها جای روسیه را در بازار انرژی اروپا پر می‌کردند.

به عبارتی نه تنها زمستان سختی برای چشم آبی‌های غرب قاره سبز در راه نبود، بلکه بی کفایتی دیپلمات های جمهوری اسلامی نوید بهاری دلپذیر را به شهروندان قطری می داد. بهاری که به قیمت سیاه شدن آینده بازار انرژی برای ایران و فرزندان و نسل های آینده این کشور رقم خواهد خورد.

آه در بساط نیست

همانطور که پیشتر نیز اشاره شد عدم سرمایه گذاری خارجی در صنعت گاز ایران و خصوصا میدان گازی پارس جنوبی باعث شده تا ایران از رقابت با قطر شدیدا عقب بماند. از طرفی هم تکنولوژی قدیمی و همچنین ابزار و ادوات استخراج در پارس جنوبی که ناشی از عدم سرمایه‌گذاری است زمینه ساز کاهش میزان استخراج در مقایسه با ظرفیت اسمی این میدان شده است.

گزارشات حاکی از جذب سرمایه خارجی توسط قطری ها در میدان گازی گنبد شمالی است. جالب اینجاست که بیشترین حجم سرمایه گذاری در این میدان گازی مشترک توسط چینی ها انجام شده است. چینی هایی که وعده سرمایه گذاری در پارس جنوبی را به ایران داده بودند اما نه تنها تن به این کار ندادند بلکه پشت ایران را خالی کرده و سر از بازار انرژی در کشور رقیب ایران درآوردند.

بازهم چین ایران را دور زد

با توجه به گزارشاتی که در رسانه های خارجی منتشر شده چینی ها در سال ۲۰۲۰ بیش از ۶۰ میلیارد دلار در میدان گازی گنبد شمالی سرمایه گذاری کرده اند. اما کار به همینجا ختم نمی شود چرا که پکن در طول سال گذشته نیز جمعا در همین میدان گازی مشترک مجموعا ۲۷ میلیارد دلار سرمایه گذاری کرده است. به طور کلی تخمین زده می شود که چینی ها در میدان گازی گنبد شمالی روی هم رفته بیش از ۱۰۰ میلیارد دلار سرمایه گذاری کرده است.

اما کار به همینجا ختم نشد و پای غول های بازار انرژی هم به میدان گازی گنبد شمالی باز شد. از جمله مهمترین سرمایه گذاران در این حوزه می توان به شرکت هلندی-بریتانیایی شِل، شرکت فرانسوی توتال، شرکت امریکایی فیلیپس و شرکت فرانسوی تکنیپ اشاره کرد.

نتیجه این سرمایه‌گذاری‌ها در قطر این شد که دوحه به سادگی توانست جای روس ها را در بازار انرژی اروپا بگیرد. از طرفی هم چینی ها زمینه را فراهم ساختند تا قطر به بزرگترین تولیدکننده و صادرکننده LNG در جهان تبدیل شود. این در حالیست که چینی ها در سال ۲۰۱۸ وعده سرمایه گذاری ۲۰ میلیارد دلاری را به دولت روحانی داده بودند تا میدان گازی پارس جنوبی را از لحاظ تکنولوژی و دستگاه های استخراج بروزرسانی کند.

اما با روی کار آمدن دولت رئیسی و همچنین آغاز جنگ اوکراین ورق برای ما برگشت و چینی ها به سادگی هرچه تمامتر به ایران پشت کرده و سرمایه خود را وارد بازار گاز قطر کردند. همین رویکرد غلط در سیاستگذاری و جهت دهی دیپلماتیک باعث شد تا ایران نه تنها فرصتی تاریخی (صادرات گاز به اروپا) محروم شود، بلکه حالا در انتظار ابربحرانی جدی باشد.

ماجرای ابربحران چیست؟

طبق گزارشی که مرکز پژوهش های مجلس منتشر کرده ایران در سال ۱۴۲۰ به کسری گاز بیش از دو برابر امروز مواجه خواهد شد. به عبارتی اگر ایران نتواند همین امروز جذب سرمایه خارجی اقدام کند میزان عرضه گاز طبیعی در کشور به ۸۹۰ میلیون متر مکعب خواهد رسید. از همین رو است که تخمین زده می شود در بهترین حالت ناتراژی گاز در ایران در سال ۱۴۲۰ بیش از ۵۱۰ میلیون متر مکعب شود که دو برابر میزان کسری فعلی گاز در بازار داخل کشور است.

این آمار و ارقام یک معنا بیشتر نداشته و آنهم تبدیل بزرگترین کشور دارنده منابع گاز جهان به واردکننده گاز در جهان است. همانطور که بارها گفته شده ایران بیشترین منابع گازی جهان را در اختیار دارد، اما به دلیل تعلل در احیای برجام و ناتوانی در جذب سرمایه خارجی به سادگی هرچه تمامتر تبدیل به واردکننده گاز خواهد شد.

نکته جالبتر و استهزا برانگیز این است که به صرفه ترین منبعی که ایران می تواند از آن اقدام به خرید گاز کند قطر است. یعنی همین کشوری که امروز گوی رقابت را از ایران در بازار گاز ربوده در کمتر از ۲۰ سال آینده اهرم بزرگی را در مقابل همسایه شمالی خود در اختیار خواهد داشت که می تواند امتیازات ویژه ای را در اختیار دوحه قرار دهد.

بهره‌برداری از فاز ۱۱ پارس جنوبی به ۱۴۰۲ موکول شد

Iran Blames Foreigners for Strikes at World’s Biggest Gas Field