عمامه پرانی ، آری یا نه ؟
عمامه پرانی ، آری یا نه ؟. تصاویر و فیلم هایی که این روزها از پدیده ای تحت عنوان «عمامه پرانی» منتشر می شود در حال افزایش است. مشخص نیست که آغاز این این ایده از کجا بود. برخی معتقدند که چراغ سبز را نخستین بار یک روحانی داد و در حالی که کسی به این مساله حتی فکر هم نمی‌کرد او با جمله ای به قول اهالی فضای مجازی دست به اسپویل زد.
متنی به نقل از آیت الله اعرافی مدیر حوزه های علمیه نزدیک به یک ماه قبل منتشر شد با این مضمون که:« اگر جلو کسانی که شال و روسری بر می دارند و آتش می زنند گرفته نشود به سراغ عبا و عمامه نیز خواهند آمد» اگرچه بعدا حوزه نیوز به نقل از یکی از نزدیکان اعرافی نوشت که او در هیچ جلسه یا سخنرانی ای چنین مطلبی بیان نکرده و آنچه به او منسوب شده کاملا دروغ و کذب است.
اگرچه منشا این پدیده را برخی به خود چهره های تندرو انقلابی نسبت می دهند. مانند تصویری که از پرتاب عمامه کروبی در رخدادهای سال 88 منتشر شده یا روایت مشابهی که ابطحی مسوول دفتر خاتمی از برخورد فیزیکی اصولگرایان تندرو با خودش دارد. در این میان انتشار فایل صوتی از ایت الله خمینی متعلق به دهه 40 درباره از سر برداشتن عمامه آخوندهای وابسته فاسد حکومتی، توجیه دیگری شده است برای جدید و غریب نبودن این پدیده!
اعتراض با پی رنگ تفریح؟
با این حال حتی اگر این جمله کاملا هم ساختگی بوده باشد به نظر می رسد که تاثیرش را گذاشته و فرد یا جریانی که آگاهانه یا غیرآگاهانه آن را منتشر کرده به مقصودش رسیده است و هر روز یک فیلم و تصویر از پراندن عمامه یک روحانی منتشر می شود. به نظر می رسد که عمامه پرانی برای برخی برخی که بیشترشان هم نوجوانان هستند حکم تفریح یا بازی هم دارد. این که یک نفر از قبل شروع به فیلم برداری کند و یکی دیگر آرام به یک روحانی نزدیک شود، عمامه اش را پر دهد و فرار کند.
تفریح از این بابت که در این مدل اعتراض شاهد کمترین میزان خشونت و فحاشی هم هستیم. اگرچه فیلم ها بعد از انداختن عمامه سریع قطع یا تمام می شود و مشخص نیست که آیا بعد از آن درگیری لفظی یا فیزیکی بین دو طرف رخ داده یا نه و این که آیا اصلا تا به حال هیچ یک از این جوانان به جرم عمامه پرانی یا مردم آزاری بازداشت شده اند یا نه!
چندی قبل یک روزنامه نگار که مدتها خبرنگار پارلمانی بوده در توییتی نوشته بود که حمید رسایی، نماینده سابق مجلس و چهره نزدیک به جبهه پایداری را بدون عمامه در خیابان دیده است و تلویحا او را متهم کرده بود که از ترس دیگر با عمامه رفت وآمد نمی کند. رسایی اما در جوابش نوشت که اشتباه کرده و او همواره با عبا و عمامه تردد می کند!
خشک و تر؟
ظاهر قضیه این است که حرکت عمامه پرانی نوعی اعتراض نمادین به رفتار و سیاست های ساختاری سیاسی است که روحانیت بر مصدر آن قرار دارد. از نگاه حامیان این حرکت؛ فرقی نمی کند که آن روحانی که از کنار خیابان عبور می کند چه گذشته یا پیشینه ای دارد. اصلا موافق سیاست های موجود است یا مخالف. تا کنون در راستای سیاست های موجود صحبت و عمل کرده یا خلاف آن. اصلا هیچ سمت یا پست دولتی یا حاکمیتی دارد یا ندارد.
در این میان البته برخی تعابیر کنایه وار هم در توجیه پدیده عمامه پرانی استفاده شده است.مثلا یک کاربر فضای مجازی نوشته بود وقتی به یک زن بابت نحوه لباس پوشیدنش متعرض می شوند و بعد هم در پاسخ می گویند تقصیر خودش بود می خواست جوری لباس نپوشد که باعث تحریک دیگران شود حالا ما هم به روحانیون می گوییم تقصیر خودتان است می خواستید جوری لباس نپوشید که ما را تحریک به انداختن عمامه تان کنید!
سنتز به جای تکرار تز و آنتی تز!
اما برخی معتقدند که پدیده عمامه پرانی که به معنی حس ناامنی اجتماعی برای یک قشر است تکرار یک چرخه باطل تز و آنتی تز است در حالی که ما اکنون به دنبال سنتز هستیم. نویسنده ای با نام سید هاشم فیروزی خطاب به نوجوانان عمامه پران نوشته بود:« قرار نیست شما دوباره آنتی تز آن چیزی بشوی که خود بدان معترضی و در نهایت چرخه دوقطبی سازی کاذب و کذاب همچنان قربانی بگیرد از ایران. زیست ایده آل اجتماعی ما زیست متفکرانه با حضور همگان است.»
احمد زیدآبادی در نگاهی انتقادی به این پدیده نوشته است:«عمامه پرانی عمدتا جانب روحانیونی را می گیرد که هیچ موقعیت حکومتی ندارند و چه بسا خود از منتقدان و حتی قربانیان سیاست های جاری باشند. روحانیونی که دارای پست های عالی در نظام هستند معمولا به این سادگی در انظار عمومی ظاهر نمی شوند و اگر هم بشوند از محافظت و مراقبت لازم برخوردارند.
زید آبادی به تجربه ای هم در این زمینه اشاره کرده و گفته بود که چندی قبل در سفر به نجف اباد اصفهان با یک پیرمرد روحانی برخورد داشته که در مواجهه با معترضان خیابانی مجبور شده دستهایش را بالا ببرد و بگوید به خدا من آخوند حکومتی نیستم. زید آبادی در ادامه معترض شده بود که چرا روشنفکران منصف و مداراجو نسبت به این پدیده ها هشدار نمی دهند!
نگرانی از عمامه پرانی در منطقه
با این حال به نظر می رسد این پدیده آن قدر جلب توجه کرده که حتی در عراق هم باعث نگرانی شده است.مقتدی صدر، رهبر روحانی پرنفوذ عراق ۱۷ آبان با انتشار بیانیه‌ای در توئیتر خود و در واکنش به اعتراضات سراسری در ایران نوشت که مخالفت با حجاب ممکن است به دیگر کشورهای منطقه هم گسترش یابد و از «انداختن عمامه به برداشتن حجاب از سر زنان عفیف برسد.»
این در حالی است که در عراق چیزی تحت عنوان حجاب اجباری وجود ندارد و دولت حاکم هم سکولار است. اگرچه رسد مردم عراق در مقایسه با ایران به لحاظ عرفی پایبندی های بیشتری به مذهب و سنت دارند و از قضا درگیری آنجا بیشتر رنگ و بوی مذهبی و قومی دارد تا غیر مذهبی.
زمانی پدیده «بهار عربی» به عنوان یک رخداد سیاسی شبیه یک دومینو کشورهای عربی اسلامی را در نوردید. احتمالا مقتدی صدر نگران است که این بار یک پدیده ای که رنگ و بوی ضدیت با عرف و مذهب را دارد همه گیر شود.
ایران گیت مطالب بسیاری را به صورت ویژه پیرامون اعتراضات مردمی ایران منتشر کرده است. چند مورد را در زیر به عنوان پیشنهاد مرتبط با این مقاله توصیه می‌کنیم:
- اعتراضات ایران و اغراق درباره نسل Z
- اعتراضات مردم ایران و خشونت پرهیزی ، آری یا نه ؟
- جامعه قطبی شده و اتهامی به نام وسط بازی
English
View this article in English
