پشت پرده صنعت خودرو؛ عبدالله توکلی لاهیجانی کیست؟ / قسمت اول

پشت پرده صنعت خودرو؛‌ عبدالله توکلی لاهیجانی کیست؟ / قسمت اول

پشت پرده صنعت خودرو؛‌ عبدالله توکلی لاهیجانی کیست؟ به گزارش ایران گیت، انتشار خبر تخصیص ۷۰ الی ۷۵ خودرو به نمایندگان معترض به عملکرد وزیر صمت در مقطع دومین مرتبه استیضاح سیدرضا فاطمی امین جنجال ساز شده است. این مسئله که توسط علیرضا بیگی، نماینده تبریز در مجلس شورای اسلامی مطرح شده واکنش دادستان کل کشور را نیز در پی داشته است. بررسی ها نشان می دهد که احتمالا این اتفاق رخ داده و وزارت صمت به نمایندگان انقلابی مجلس یازدهم رشوه داده تا از موضع خود در قبال استیضاح وزیر صمت عقب نشینی کنند.

یکی از نمایندگان مجلس یازدهم که انتقادات جدی نسبت به عملکرد وزیر صمت دولت ابراهیم رئیسی داشته ادعایی مطرح کرده که جنجال آفرین شده است. علیرضا بیگی اخیرا مدعی شده که وزارت صمت تعداد قابل توجهی خودروی شاسی بلند از محصولات گروه خودروسازی بهمن را در ازای تغییر رای در روز استیضاح فاطمی امین تخصیص داده است. در واقع این نماینده اصولگرای مجلس ادعا کرده سیدرضا فاطمی امین به نمایندگانی که طرح استیضاح وی را دنبال می کردند رشوه داده تا برای دومین مرتبه از برکناری توسط مجلس خلاصی یابد.

در پی بالا گرفتن حواشی پیرامون این خبر ایران گیت تصمیم گرفت تا به بررسی موضوع پرداخته و کم و کیف آن را برای مخاطبان آشکار کند. از همین رو نیاز بود تا به منشاء این بحث ها و بحران های اصلی که در وزارت صمت در جریان است پرداخته شود. در این گزارش به معرفی یکی از چهره های بسیار تاثیرگذار در حوزه صنعت خودروسازی که در مرکز توجهات قرار دارد پرداخته شده است.

همیشه پای «خودرو» در میان است

پیش از پرداختن به مسئله فساد در صنعت خودروسازی باید توجه داشت که بحث استیضاح فاطمی امین در سه مقطع زمانی مختلف به دلیل اتفاقاتی درگرفته که در حوزه خودروسازی اتفاق افتاده است. اتفاقاتی که نشانگر فعالیت مستمر و مداوم جریان های فاسد و رانتی در قلب صنعت ایران است. صنعتی که از دید کارشناسان نه تنها کوچکترین زایشی نداشته بلکه تبدیل به باری روی دوش اقتصاد بیمار و رنجور ایران شده است.

البته بحث فساد در صنعت خودرو محدود به دولت ابراهیم رئیسی نمی شود. اما طرح استیضاح وزیر صمت در سه مقطع در بازه زمانی کمتر از دو سال، بیانگر تشدید بحران های جدی در این حوزه است. از همین رو نیاز بود تا چهره های ذینفوذ صنعت خودروسازی در دو سال اخیر مورد شناسایی قرار گیرند. البته این بررسی ها تنها محدود به وجود فساد و جریان های رانتی نشده چرا که عنصر سوءمدیریت افراد مورد بحث بیشترین اثرات تخریبی را در بستر صنعت و متعاقبا اقتصاد ایران داشته است.

سلام آقای مدیرکل!

بررسی های ایران گیت نشان می دهد یکی از مدیران ارشد وزارت صمت در ناکارآمدی و همچنین فساد صنعت خودرو نقش پررنگی دارد. عبدالله توکلی لاهیجانی، مدیرکل صنایع خودرویی وزارت صمت یکی از مدیرانی است که برای اولین بار و همزمان با سیدرضا فاطمی امین به سطوح بالای مدیریتی در صنعت کشور راه پیدا کرده است. توکلی لاهیجانی که در حال حاضر مسئولیت مستقیم صنعت خودروی کشور را بر عهده دارد یکی از مهمترین افرادی است که باعث ایجاد فضای کنونی در فضای خودروسازی ایران شده است.

عبدالله توکلی لاهیجانی کیست؟

اما عبدالله توکلی لاهیجانی کیست و با چه پشتوانه ای مسئولیتی چنین خطیر را برعهده گرفته است؟ اگر در فضای مجازی و رسانه های رسمی نام وی را جستجو کنید به کارنامه روشن و مشخصی از پیشینه مدیریتی وی دست پیدا نخواهید کرد.

اما بررسی ها نشان می دهد که توکلی لاهیجانی تا پیش از سال ۹۵ هیچگونه فعالیت مشخص و مستمری در حوزه مدیریت صنعت کشور نداشته است. وی که از میانه دهه هشتاد در مجموعه خودروسازی سایپا مشغول به کار می شود موفق شده تا از طریق باندبازی نام خود را در لیست بورسیه ای سایپا در دانشگاه شریف وارد کند. از همین طریق توانسته مقطع کارشناسی ارشد را در دانشگاه صنعتی شریف به اتمام رسانده و مجددا با بورسیه گروه خودروسازی سایپا راهی دانشگاه علم و صنعت شده و مدرک دکترای خود را از این دانشگاه اخذ کند.

توکلی لاهیجانی در مرکز تحقیقات سایپا سالها به عنوان کارشناس و سپس معاون مهندسی این مرکز ( از سال ۹۵ تا ۹۹) فعالیت داشته در سال ۹۹ به دلیل ناکارآمدی و عدم صلاحیت فنی از سمتش برکنار شده و پس از دو دهه کار در سایپا مجبور به ترک این مجموعه خودروساز می شود. گزارشاتی که از سوی کارکنان مرکز تحقیقات سایپا در اختیار ایران گیت قرار گرفته حاکی از برخوردهای غیرحرفه ای و غیراخلاقی توکلی لاهیجانی با سایر کارکنان این واحد در دوران معاونتش بوده است.

اخراج آقای مدیرکل از سایپا

اما توکلی لاهیجانی پس از اخراج از مرکز تحقیقات سایپا راهی شرکت جامع تحقیق و توسعه فناوری های خودرو (جتکو) می شود. نحوه این جابجایی با تردیدهای جدی همراه بوده و توجیه پذیرش وی به عنوان نیروی جدید مجموعه ای مهم مانند جتکو روشن نیست. اما نحوه بورسیه شدن وی در دانشگاه شریف و سپس علم و صنعت نشان می دهد که توکلی لاهیجانی استعداد ویژه ای در استفاده از رانت و باندبازی دارد از همین رو هیچ بعید نیست که توانسته باشد از فرصت های فراوان در صنعت بیمار کشور استفاده کرده و پس از اخراج مفتضحانه از سایپا اینبار جایگاه مناسبی در جتکو برای خود دست و پا کند.

هرچند شایعاتی مبنی بر ارتباط توکلی لاهیجانی با محمدحسن شجاعی فرد، رییس دانشکده و پژوهشکده مهندسی خودرو دانشگاه علم و صنعت وجود دارد. شجاعی فرد نیز یکی از چهره هایی است که علیرغم دانشگاهی بودنش حضور پررنگی در صنعت خودروسازی ایران دارد. حتی برخی اعتقاد دارند این استاد دانشگاه علم و صنعت به عنوان یکی از کانون های اصلی یکی از باندهای پرقدرت صنعت خودرو در کشور به فعالیت مشغول است.

اگر چنین ادعاهایی صحیح باشد می توان گفت انتقال توکلی لاهیجانی از سایپا به جتکو (با وجود اثبات عدم صلاحیت وی) توسط شجاعی فرد و با حمایت و تایید وی انجام شده است. زیرا همانطور که گفته شد شنیده ها حاکی از وجود ارتباطی گرم و نزدیک بین توکلی لاهیجانی با رییس دانشکده مهندسی خودرو دانشگاه علم و صنعت است.

تا به اینجا پیشینه پرابهام عبدالله توکلی لاهیجانی که در حال حاضر به عنوان مدیرکل صنعت خودرو در وزارت صمت مشغول به کار است مورد بررسی قرار گرفته است. اما در قسمت دوم این گزارش به عملکرد وی در این حوزه و نقشش در ایجاد بحران های جاری در صنعت خودرو پرداخته خواهد شد.