روسیه و چین ده روز آخر سپتامبر را به آتش کشیدند

روسیه و چین ده روز آخر سپتامبر را به آتش کشیدند

روسیه و چین ده روز آخر سپتامبر را به آتش کشیدند. سخنرانی روز ۲۱ سپتامبر ولادیمیر پوتین، ۷ ماه پس از سخنرانی کلیدی او و اعلام خبر تجاوزش به اوکراین، بار دیگر دنیا را تکان داد. نمی توان در اهمیت این سخنرانی تردیدی داشت. در شرایطی که رهبران کشورهای جهان در نیویورک برای حل بحران اوکراین، در حال مذاکره بودند، رسمی شدن خبر برنامه پوتین برای برگزاری رفراندوم در سرزمین های تحت تصرفش در اوکراین، پیشاپیش زنگ خطر را برای آمریکا و متحدانش به صدا درآورده بود.

مقامات امنیتی و نظامی غربی در ۲۴ ساعت پیش از پخش این سخنرانی که چند بار به تأخیر افتاد، واکنش های مشابهی را ابراز می داشتند و کم‎کم و به مرور، تحلیل جدی درباره زمینه اصلی خطر پیش رو، در اظهارات‌شان، نمایان شد. تقریبا به موازات همین تحولات در تقابل روسیه و غرب بود که سخنگوی دفتر امور تایوان در دولت چین، به طور رسمی موضع این کشور در قابل تایوان را اعلام کرد و اظهار داشت که برنامه حزب کمونیست حاکم بر کشورش، بازگرداند صلح آمیز تایوان به چین است.

این اعلام موضع پیش از سخنرانی پوتین رخ داد و طبیعتا چینی ها را نیز به مانند غربیان، نگران کرد. واکنش بلافاصله دولت چین، درخواست آتش بس سریع در اوکراین بوده است. آنچه که در این شرایط حساس رخ داده است، به صدا در آمدن زنگ خطر برای آمریکا و متحدانش در دو سوی جهان است.

پوتین همه چیز را تغییر داد

ولادیمیر پوتین، در همه روزها و هفته های تجاوزش به خاک اوکراین، آنچه را که آغاز کرد و ادامه داد را “عملیات ویژه” نامیده است. او هرگز به صراحت از وارد شدن کشورش به جنگ صحبت نکرده است و یکی از مهمترین نکات را برای قرار ندادن کشورش در وضعیت جنگی، رعایت کرده است : عدم صدور فرمان سربازگیری عمومی.

سخنرانی چهارشنبه ۲۱ سپتامبر پوتین، این معادله خاص را تغییر داد. او برای سربازگیری فرمان صادر کرده است و در سخنرانی خود از عبارت “سربازگیری محدود” استفاده کرد و البته همین فرمان سربازگیری به اصطلاح محدود، ۳۰۰ هزار نیروی ذخیره و خارج از ساختار ارتش را به اوکراین خواهد کشاند. نتیجه مستقیم این تغییر سیاست و گفتار پوتین، وارد شدن روسیه به وضعیت جنگی است. حالا باید منتظر واکنش های داخلی بود.

در ساعات متعاقب سخنرانی او، خبرهایی درباره آمادگی نیروهای امنیتی و نظامی روسیه، برای مقابله با اعتراضات و گردهمایی های ضد جنگ و ضد سربازگیری در شهرهای مختلف این کشور، مخابره شده است. بعید است که سرمایه گذاران و بزرگان اقتصاد روسیه که پیشاپیش، صدای اعتراض گروهی از آنان بلند شده است و برخی نیز جان خود را پای اعتراضشان گذاشتند، به این راحتی به وضعیت جنگی تن بدهند.

پوتین با برگزاری رفراندوم در مناطق شرقی اوکراین و آماده شدن برای جداسازی این مناطق، عملا بزرگترین گام را برای ایجاد زمینه تنشی بی سابقه برداشته است. در صورت نهایی شدن این رفراندوم ها، این مناطق به بخشی از خاک روسیه مبدل خواهند شد و در نتیجه، ارتش اوکراین را روس ها به عنوان متجاوزان در خاک خود، اعلام خواهند کرد.

در ساعات پیش از سخنرانی پوتین، هشدارهای کارشناسان امنیتی و نظامی درباره این رفراندوم ها، فراتر از ملاحظات سیاسی موجود در اظهارات مقامات بود. اینان به درستی اشاره کردند که خطر استفاده از انواع سلاح ها و روش ها از سوی پوتین جدی است و او راه استفاده از سلاح های هسته ای تاکتیکی را به بهانه دفاع از خاک خود، فراهم کرده است. حیرت انگیز این بود که پوتین نیز به صراحت در این باره سخن گفت و با تهدید هسته ای غرب، با عباراتی غافلگیر کننده به غرب هشدار داد که “من بلوف نمی زنم!”

ساعات متعاقب سخنرانی پوتین، ساعات به هم ریختن بازارهای مالی جهان بود و اکثر سرمایه گذاران و بنگاه ها در حال تبدیل دارایی خود به مطمئن ترین اقلام در دسترس بوده اند و دلار، مطمئن ترین است. در نتیجه، ارزش دلار به بالاترین میزان در دهه های اخیر رسید و همه رکوردها را لحظه به لحظه شکست. روبل ارزش خود را دوباره از دست داد و واکنش های ابتدایی بازارهای روسیه، حاکی از نگرانیشان بود.

رفراندوم های جعلی و سربازگیری مضحک

سربازگیری روس ها در دوره تازه، وارد روند غریبی شده است. مردان روس، در حال فرار از کشور هستند و عدم تمایلشان به حضور در میدان نبرد و مشارکت در تجاوز به اوکراین، بیش از گذشته و به طور شفاف علنی شده است! کاری از دست مقامات روس در این زمینه خاص، ساخته نیست. تحولات داخلی روسیه در این روند، به سمت و سوی خطرناکی برای ولادیمیر پوتین، پیش می رود. مرزهای این کشور با گرجستان و مغولستان و به طور کل، هر مرزی که مرزی که مردان روس بتوانند از طریق آن از کشور خارج شوند، شلوغی های حیرت انگیزی را تجربه کرده اند.

رفراندوم های روسها نیز که قرار است تا چند روز دیگر نتایجش اعلام شود، اگر پیشاپیش جعلی و نمایشی بود، با روند برگزاری کودکانه شان، لحظه به لحظه روند مضحکتری می یابند. کار به جایی رسیده است که سربازن و عوامل روس ها، به در خانه مردم در مناطق محل برگزاری رفراندوم تجزیه می روند و به زور از آنها برای رفراندوم “رای آری” اخذ می کنند!

نتیجه این روند، به طور طبیعی، فشار سنگین بر مقامات مختلف تحت امر پوتین است. نظامیان و ژنرال های ارشد به شدت تحت فشارند و از اینکه عنان کار را پوتین به مقاماتی با سابقه امنیتی و بدون تجربه نظامی سپرده است، سرخورده و خشمگین‌اند. مقامات مختلف در سراسر روسیه نیز ناراضیند و مقامات محای متعدد دست به دست هم دادند و تلاشی محدود و نه چندان خوش عاقبت را برای جمع آوری امضاء زیر یک بیانیه شدید اللحن علیه پوتین صورت دادند. مقامات دیپلماتیک روس نیز، به خودی خود، زیر بار فشارهای مختلف سر خم کرده اند.

سرگی لاوروف در نیویورک به شدت سرگشته است. او که عنان از کف داده، در نشست شورای امنیت درباره بحران اوکراین، به شدت مضطرب و عاصی بود و کار به جایی رسید که به فحش و توهین به اوکراینی ها و ولادیمیر زلنسکی پرداخت. نطق او در مجمع عمومی سازمان ملل هم سراسر اضطراب و از هم گسیختگی را نمایان کرد.

چین نقاب ها را بر می دارد؟

مقامات غربی در حال آماده شدن برای واکنش به اظهارات تازه مقامات چینی درباره تایوان بودند که پوتین، همه نگاه ها را به خود معطوف کرد. سخنگوی دفتر امور تایوان در دولت چین، در نشست خبری خود، به طور رسمی اعلام کرد که سیاست دولت چین، بازگرداندن صلح آمیز تایوان به چین است! این عبارات و اصطلاحات، به طور علنی با واقعیت های سیاسی تایوان متباین است. تایوان هرگز بخشی از خاک چین کمونیست نبوده است که به چین بازگردد!

برای گروهی از کارشناسان، همین اظهارات تازه رسمی چینی ها، نرم شدن موضع آنان است و عدم ابراز تهدید نظامی را نکته ای مثبت ارزیابی کرده اند! آنچه که در این میان در واقعیت در شرق آسیا در حال رخ دادن است، شدت گرفتن حضور نظامی حامیان غربی تایوان است و حالا کشتی های جنگی کانادایی نیز به همقطاران آمریکایی خود پیوسته اند و در آب های اطراف تایوان، در حال برگزاری مانور و گشت زنی هستند.

تحولات ویژه سیاسی در آسیا و رقابت روز به روز حال جدی تر شدن چین و هند، عملا چین را وادار کرد تا دیدار وزیر خارجه اش با آنتونی بلینکن را به فرصتی برای نمایش اقتدارش در نیویورک تبدیل کند و نطق وزیر خارجه در مجمع عمومی نیز، هیچ نشانی از مسالمت جویی نداشت. آمریکا در قابل برنامه های همکاری تازه با ژاپن و کره جنوبی، در این روزهای آخر سپتامبر، این دو کشور همجوار چین را به هم بیش از گذشته نزدیک کرد و توافق همکاری نظامی دو کشور را نهایی کرد که یکی از بزرگترین گامهای آمریکا برای عرضه اندام در برابر چین بوده است.

روزهای پایانی ماه سپتامبر، داغ ترین روزهای سیاست بین الملل از روزهای آغاز تجاوز روسیه به اوکراین هستند. چند روزی به پایان سپتامبر مانده است و باید دید که هفته های اول پاییز، چگونه رقم خواهند خورد.

مقالات دیگری توسط ایران گیت به صورت اختصاصی تهیه گردیده است:

• روسیه ، اروپا و چین در نبرد انرژی ۲۰۲۲
• تاریک و روشن در بازار سرمایه بحران زده چین