دولت و افکار عمومی

دولت و افکار عمومی

دولت و افکار عمومی

استیضاح وزیر اقتصاد دولت و رای عدم اعتماد مجلس شورای اسلامی به وی را باید یک تقطه عطف دانست. سیاست دولت برای وفاق ملی در اولین ایستگاه‌هایش با بن‌بست روبه‌رو شده است و حداقل آنطور که انتظار می‌رفت برای مخالفان دولت جذابیتی ندارد.

پزشکیان در شرایط خاصی در انتخابات پیروز شد و بر کرسی ریاست‌جمهوری نشست که نیمی از واجدان شرایط در آن شرکت نکردند و از میان شرکت‌کنندگان نیز بخش عمده‌ای به پزشکیان رای اعتماد دادند. شروع به کار دولت پزشکیان همراه با بحران‌هایی بود که در عرصه بین‌الملل به وجودآمد و همین نیز در عرصه اقتصاد خود را نشان داده است.

خیل وسیعی از جامعه ایران بالارفتن قیمت دلار را نشانه عملکرد دولت می‌دانند و همین است که قیمت دلار به مثابه استعاره‌ای از فعالیت دولت به شمار می‌رود. حتی اگر  دولت دلایل متعددی  برای شرایط اقتصادی موجود داشته باشد هم نگاه جامعه به سوی دیگری خواهد بود. 

در شرایط فعلی دولت با مشقّات فراوانی روبه‌رو است. رئیس دولت نمی‌تواند مدعی باشد که از مشکلات موجود بر سر راهش بی‌اطلاع بوده است. رئیس دولت در انتخابات کوشید که از وعده‌های اضافی خودداری کند و اجرای برنامه‌ها و قوانین موجود را کافی می‌دانست.

رقبای انتخاباتی پزشکیان با دست‌های پر از برنامه و طرح در عرصه حاضر بودند و همین بود که منش دکتر پزشکیان را با سایر کاندیداها متمایز نشان می‌داد. همین تمایز نقطه مشخص تفاوت وی در عرصه سیاست بود. فهم چرایی برآمدن پزشکیان از این جهت مهم است که جهت‌گیری دولت را مشخص می‌کند.
دولت پزشکیان محصول فضای سیاسی امروز ایران است؛ فضایی که دولت پزشکیان توجه چندانی به آن ندارد و فاقد برنامه‌ای برای حفظ و افزایش سرمایه اجتماعی خود است.

مهم‌ترین خطر پیش‌روی دولت در افکار عمومی را باید مثل کاسه کوزه شکستن دانست. فضای عمومی جامعه خسته از مشکلات موجود آمادگی آن را دارد که تمام معضلات مربوط به ناترازی‌های انرژی و معضلات اقتصادی را بر سر پزشکیان بشکند. مخالفین و منتقدین نیز در این زمینه همکاری و همراهی دارند. همین سیاست بیشترین آسیب را به سرمایه اجتماعی دولت می‌زند و دولت نیز در برابر آن، فاقد برنامه مشخص نشان می‌دهد.

دولت برنامه خود را وفاق ملی برمی‌شمرد ولی وفاق ملی نتوانسته است آنچنان در فضای عمومی جامعه ایران جا باز کند و به گفتمان تاثیرگذار تبدیل شود. توجه جدی به مسائلی همچون عدالت آموزشی و بهداشت و تشکیل منظم جلسات شورای عالی آموزش و پرورش اقداماتی مهم و قابل تقدیرند.

انتخاب مقامات عالی و میانی از میان اهل سنت و زنان نیز بجا و مهم‌اند.  موارد فوق در کنار مسائل گریبان‌گیر جامعه ایران اندک به شمار می‌رود. تشکیل جلسات مداوم پیرامون وفاق ملی نیز اگر زمینه‌های اجتماعی را نداشته باشد، ذهنی را نمی‌جنباند و همراهی به وجود نمی‌آورد.

معضل بزرگ دولت پزشکیان آن است که خود را منحصر به سخنگو برای رابطه با جامعه و معاونت راهبردی برای تهیه برنامه‌های استراتژیک نموده است. درحالی‌که سرمایه اجتماعی دولت در شرایطی افزایش می‌یابد که بتواند با گفتمان‌های مهم بدنه جامعه ایران ارتباط برقرار کند.

دولت بدون توجه به گفتمان‌های مهم جامعه ایران موفق به حفظ و ارتقای سرمایه اجتماعی نیست؛ گفتمان‌هایی همچون تنش‌زدایی سیاست خارجی و عدالتخواهی مهم‌ترین مواردی هستند که قدرت تاثیرگذاری درجامعه دارند. جریان‌های سیاسی نمایندگی کامل گفتمان‌های فوق را برعهده ندارند.
سیاست‌های اقتصادی و سیاست خارجی مهم‌ترین مواردی هستند که دولت در پیش رو دارد و موفقیت یا ناکامی در آن‌ها منجر به ارتباط با افکار عمومی جامعه می‌شود.

دولت دکتر پزشکیان در شرایطی سخت و طاقت‌فرسا قرار دارد. اجرای برنامه‌های دولت نیز به آسانی پیش نمی‌رود و انتظار حامیان دولت برآورده نشده است. عدم حمایت حامیان گفتمانی دولت می‌تواند آسیب بزرگی به دولت بزند. بی‌اهمیتی دولت به فضای عمومی جامعه، مهم‌ترین عرصه پیشبرد سیاست‌های رئیس‌جمهور را مختل می‌سازد.

بخشی از نوسازی سرمایه اجتماعی محتاج گفت‌وگوی صریح و غیرتکراری و موثر با جامعه است. بخش دیگر نیز به مطابقت بین حرف و عمل برمی‌گردد. جامعه به عملکرد دولت می‌‌نگرد و آن را با وعده‌ها مقایسه می‌کند. به‌ویژه وقتی رئیس‌جمهور سخن از نهج البلاغه بگوید بدنه جامعه ایران انتظار عملکردی متمایز از دولت، وزرا و مقامات دارد. 

فضای عمومی ایران و قدرت بالای  سیاست کاسه کوزه شکستن نشان می‌دهد دولت برنامه‌ای برای ارتباط هدفمند با افکار عمومی ندارد. دکتر پزشکیان سابقه نمایندگی یکی از سیاسی‌ترین شهرهای ایران را داشته است ولی کرسی ریاست‌جمهوری با نمایندگی مجلس تفاوت دارد.
رئیس‌جمهور نمی‌تواند نسبت به قضاوت افکار عمومی بی‌تفاوت باشد. بزرگترین ابزار دولت برای پیشبرد اهدافش سرمایه اجتماعی است.

اگر پزشکیان افکار عمومی را فراموش نکرده است، باید نشان دهد که با برنامه و هدفمند برای حفظ و افزایش سرمایه اجتماعی خود قدم برمی‌دارد.
اگر دولت نتواند سرمایه اجتماعی خود را حفظ کند و با افکار عمومی رابطه برقرار کند؛ همه کاسه کوزه مشکلات موجود بر سرش می‌شکند.