حمله اسرائیل به ایران جبهه‌بندی تازه در دیپلماسی جهانی
حمله اسرائیل به ایران جبهه‌بندی تازه در دیپلماسی جهانی
با شدت یافتن حملات اسرائیل به مراکز هسته‌ای و نظامی ایران، مجموعه‌ای از کشورها و گروه‌های هم‌پیمان با تهران، از اسلام‌آباد تا کاراکاس، به‌سرعت اقدام به محکوم نمودن حملات اسرائیل، اعلام پشتیبانی از ایران و هشدار نسبت به پیامدهای امنیتی در سطح منطقه‌ای و جهانی کردند.
در مقابل، کشورهای غربی عمدتاً از ایران انتقاد کرده‌اند؛
هیچ‌یک از این کشورها وعده‌ای مبنی بر حمایت مستقیم نظامی نداده‌اند، اما اظهارات آن‌ها بیانگر شکل‌گیری صف‌بندی دیپلماتیکی در برابر آنچه «حمله ناعادلانه» توصیف شده، است.
اکثر کشورها خواهان کاهش سریع تنش‌ها شده‌اند و برخی نیز حملات اسرائیل به مراکز نظامی و هسته‌ای ایران را نکوهش کرده‌اند، اما اغلب کشورهای غربی رویکردی انتقادی نسبت به ایران اتخاذ نموده یا آشکارا از اسرائیل و اقدامات آن پشتیبانی کرده‌اند.
کشورهای منطقه و همسایگان: ابراز نگرانی از گسترش درگیری و تقبیح اقدام اسرائیل
رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه، با نکوهش حمله اسرائیل اظهار داشت که ایران در حال دفاع از خود در برابر حملات غیرقانونی و «جنون‌آمیز» اسرائیل است و آن را «تروریسم دولتی» خواند. وی تأکید کرد دفاع ایران، اقدامی طبیعی، قانونی و موجه است.
پاکستان به‌عنوان همسایه منطقه‌ای ایران یکی از شدیدترین مواضع را اتخاذ کرد. وزیر خارجه، اسحاق دار، حملات اسرائیل را «اقدامی متجاوزانه و غیرقانونی» توصیف کرد و افزود: «پاکستان در کنار مردم ایران ایستاده و بر تعهد خود به صلح و تمامیت ارضی منطقه پای می‌فشارد.»
دولت ارمنستان حملات اخیر اسرائیل به ایران را نکوهش کرده، در حالی که جمهوری آذربایجان با اتخاذ موضعی محتاطانه، خواستار گفت‌وگو شده است.
آذربایجان دارای مناسبات نظامی نزدیکی با اسرائیل است و در سال‌های گذشته، تجهیزات پیشرفته نظامی به ارزش صدها میلیون دلار از این کشور خریداری کرده است.
دولت طالبان در افغانستان نیز از موضع ایران حمایت به عمل آورده است.
گزارش‌ها حاکی از آن است که وزیر خارجه افغانستان در تماس تلفنی با همتای ایرانی‌اش، حمله اسرائیل به مناطق مسکونی و زیرساخت‌های ایران از جمله تأسیسات هسته‌ای را «تجاوزی آشکار و مغایر با اصول منشور سازمان ملل و قواعد حقوق بین‌الملل» عنوان کرده است.
وزارت امور خارجه امارات متحده عربی با وجود روابط رسمی با اسرائیل، «به شدیدترین شکل ممکن حمله نظامی اسرائیل به جمهوری اسلامی ایران» را محکوم و «نگرانی جدی خود را از افزایش تنش‌ها و تبعات آن بر امنیت و ثبات منطقه» اعلام کرد.
کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس نگران گسترش درگیری و آثار زیان‌بار آن بر منطقه هستند.
موضع رسمی عربستان سعودی نیز مشابه موضع امارات بوده و وزیر امور خارجه این کشور طی تماس با مسئولان ایرانی، این دیدگاه را به آن‌ها منتقل کرده است.
گرچه عربستان میزبان برخی پایگاه‌های نظامی آمریکا در منطقه است، اما روابطش با ایران در ماه‌های اخیر بهبود محسوسی یافته است.
کویت، قطر و بحرین نیز مواضعی مشابه اتخاذ کرده‌اند؛ به‌گونه‌ای که روزنامه اسرائیلی «جروزالم پست» در گزارشی، واکنش آن‌ها را «غریزی و خودکار» توصیف کرد.
لبنان نیز حمله اسرائیل به ایران را نکوهش کرد. جوزف عون، رئیس‌جمهور لبنان، اظهار داشت حملات اسرائیل «نه‌فقط مردم ایران، بلکه تمام تلاش‌های بین‌المللی برای ثبات در خاورمیانه و کشورهای مجاور را هدف قرار داده است».
دولت سوریه تا این لحظه هیچ موضع رسمی در محکومیت نقض حریم هوایی‌اش توسط اسرائیل منتشر نکرده است.
روسیه، چین و هند: از محکومیت صریح تا دعوت به خویشتنداری
روسیه و چین از مواضع ایران حمایت کرده و در نهادهای بین‌المللی ضمن انتقاد از اسرائیل، اقدامات آن را محکوم نموده‌اند.
در سال‌های گذشته، این دو کشور به‌عنوان شرکای راهبردی جمهوری اسلامی ایران شناخته شده‌اند و توافقاتی نیز میان آن‌ها و تهران حاصل شده که برخی از آن‌ها جنبه محرمانه دارند. بنا بر نظر برخی تحلیل‌گران، این توافق‌ها ممکن است شامل تعهدات امنیتی نیز باشند.
چین و روسیه ابتدا مواضعی محتاطانه اتخاذ کردند، اما با تشدید بحران، دیدگاه‌های خود را قاطع‌تر بیان کردند.
نماینده چین در سازمان ملل، حملات اسرائیل را مغایر با قوانین بین‌المللی خواند و خواستار آغاز مجدد مذاکرات هسته‌ای شد. مسکو نیز با لحن مشابهی خواستار «نهایت خویشتنداری از سوی کلیه طرف‌ها» گردید.
همچنین روسیه نسبت به هرگونه کمک نظامی مستقیم ایالات متحده به اسرائیل هشدار داد.
در سوی دیگر، هند از صدور محکومیت رسمی علیه اسرائیل خودداری کرده و نشان داده که همچنان در حال موازنه میان روابط امنیتی با اسرائیل و حفظ ثبات منطقه‌ای است.
هند با ابراز تأسف نسبت به درگیری میان ایران و اسرائیل، از هر دو طرف خواست تا خویشتنداری نشان دهند و به‌دنبال راه‌حل‌های دیپلماتیک باشند. وزارت خارجه هند همچنین بر لزوم رعایت اصول ایمنی در ارتباط با تأسیسات هسته‌ای تأکید کرده است.
آمریکای لاتین: اعلام حمایت سیاسی و نمادی
در آمریکای لاتین، شماری از دولت‌های چپ‌گرا که روابط دیرینه‌ای با تهران دارند، جزو منتقدان جدی حملات اسرائیل به شمار آمدند.
نیکولاس مادورو، رئیس‌جمهور ونزوئلا، حمله اسرائیل به ایران را محکوم کرده و آن را «اقدامی جنگ‌طلبانه» توصیف نمود و اسرائیل را «بزرگ‌ترین تهدید برای صلح جهانی و بشریت» نامید.
رهبران کوبا نیز این اقدام را به‌شدت نکوهش کرده و آن را عملی «غیرمسئولانه» دانستند که امنیت خاورمیانه و جهان را به خطر می‌اندازد.
دولت‌های شیلی، بولیوی و نیکاراگوئه نیز با صدور بیانیه‌هایی هم‌راستا، حملات اسرائیل را به‌شدت محکوم کردند.
برزیل نیز این اقدامات را نقض تمامیت ارضی ایران و بی‌توجهی به قوانین بین‌المللی ارزیابی کرد و هشدار داد که این حملات ممکن است منطقه را به سوی درگیری فراگیرتری سوق دهد و تهدیدی جدی برای صلح جهانی و ثبات اقتصادی بین‌المللی باشد.
در میان کشورهای آمریکای لاتین، آرژانتین و پاراگوئه که دارای دولت‌های راست‌گرا هستند، مواضعی منتقدانه نسبت به ایران اتخاذ کرده‌اند.
اروپا: حمایت غیرمستقیم و خودداری از محکومیت اسرائیل
بیشتر کشورهای اروپایی در مواضع خود، به‌نوعی از اقدامات نظامی اسرائیل در خاک ایران جانبداری کرده‌اند.
فردریش مرتس، صدراعظم تازه‌منصوب شده آلمان، از حملات اسرائیل به ایران استقبال کرده و عنوان داشت که اسرائیل «بخش دشوار و ناپسند» مأموریت را بر عهده گرفته و اجرا کرده است.
او همچنین گفت: «من تنها می‌توانم نهایت احترام خود را نسبت به ارتش و دولت اسرائیل برای شجاعت آن‌ها در انجام چنین عملی ابراز کنم.»
کشورهای اروپایی، در نگرانی‌های اسرائیل و ایالات متحده در مورد اهداف احتمالی برنامه هسته‌ای ایران سهیم‌اند. با این حال، این کشورها نگران آن‌اند که درگیری موجود از کنترل خارج شده و به یک جنگ فراگیر منطقه‌ای تبدیل شود. همچنین دغدغه آن‌ها نسبت به آثار این بحران بر بازار جهانی نفت خام به‌شدت افزایش یافته است.
سایر مناطق جهان: مواضع پراکنده ولی همدلانه
ژاپن، که عضویت در گروه ۷ را دارد، حمله اسرائیل به خاک ایران را محکوم کرده است. وزیر امور خارجه ژاپن این اقدام را «شدیداً تحریک‌آمیز» دانسته و گفت: «ژاپن این حمله را که موجب تشدید بحران می‌شود، قویاً تقبیح می‌کند.»
بلاروس، از متحدان نزدیک ایران، نیز با موضعی هم‌راستا با روسیه، انتقاد شدید خود از اقدامات اسرائیل را اعلام کرد.
کشورهای قاره آفریقا نیز نسبت به حملات اسرائیل به ایران واکنش نشان داده‌اند.
در بیانیه‌ای که توسط وزرای خارجه ۲۱ کشور عربی و اسلامی صادر شده و به محکومیت مداخلات نظامی مستمر اسرائیل علیه ایران اختصاص داشت، اسامی کشورهایی نظیر الجزایر، چاد، کومور، جیبوتی، مصر، گامبیا، موریتانی، سومالی و سودان به چشم می‌خورد.
English
View this article in English
