جهان در ۲۰۲۲

جهان در ۲۰۲۲

جهان در ۲۰۲۲ به گزارش ایران گیت. مورخان آینده احتمالا سال ۲۰۲۲ را همانند یک نقطه عطف در نظر می گیرند زیرا که پایان یک دوره و آغاز دوره ای دیگر بود. جنگ بزرگ با تهدید حملات اتمی به اروپا بازگشته است و درهای سیاست ایالات متحده نسبتا محکم بر روی تعامل استراتژیک با چین بسته شده است.

البته، دوازده ماه گذشته خبرهای خوبی هم به همراه داشته است. به ویژه، همه گیری کووید-۱۹ در بسیاری از کشورها کاهش یافته است و منجر به پایان یافتن اقدامات اظطراری از جمله فاصله گذاری اجتماعی و قرنطینه شده است. اما بطور کلی، سال ۲۰۲۲ بیشتر آبستن حوادث و اخبار ناخوشایند بود و اما در اینجا بطور مختصر از مهم‌ترین رویدادهای سالی که چند روزی بیشتر از پایانش نگذشته است، می نویسیم.

وداع با ملکه الیزابت دوم و آشفتگی سیاسی در بریتانیا

کشوری که زمانی امپراتوری آن سراسر جهان را در بر می گرفت، تنها در مدت زمان دو ماه، شاهد تغییر سه نخست وزیر بود و ‌همچنین طولانی ترین دوره سلطنت، الیزابت دوم، پس از هفتاد سال و هفت ماه و دو روز سلطنت، در روز ۸ سپتامبر ۲۰۲۲ در نود و شش سالگی درگذشت.

اما به موضوع دولت برگردیم، علت تقریبی اختلال و بی نظمی در ساختمان شماره ۱۰ داونینگ استریت، استعفای بیش از ۵۰ نفر از اعضای دولت بوریس جانسون در ماه ژوئیه در اعتراض به رسوایی هایی به ظاهر بی پایان او در دوران تصدی نخست وزیری اش بود. جانسون با استعفا دادن موافقت کرد و لیز تراس جانشین او شد.

اما عمر نخست وزیری تراس تنها ۴۵ روز بود و می توان از آن با عنوان کوتاه ترین دوره نخست وزیری در تاریخ بریتانیا نام برد.( تراس آخرین نخست وزیری است که ملکه الیزابت دوم از او خواسته تا دولت تشکیل دهد). او با کاهش فوری مالیات ها، سرنوشت خود را رقم زد، و این اقدام ارزش پوند انگلیس را به شدت کاهش داد.

ریشی سوناک، که به سرنگونی جانسون کمک کرد، اولین نخست وزیر رنگین پوست در بریتانیا می باشد. در آغاز این میلیونر هندی الاصل و هندو مذهب با موج مخالفت های سهمناکی روبرو شد.

به نظر می رسد بریتانیا به رکود اقتصادی با تورم ۱۵ درصد گرفتار شده است که بخشی از آن به دلیل افزایش شدید قیمت انرژی در پی حمله روسیه به اوکراین می باشد. مشکل بزرگتر و عمده، و علت آشفتگی بریتانیا این است که برگزیت نتوانست ثروت اقتصادی وعده داده شده توسط حامیانش را به ارمغان بیاورد.

بحران انسانی

تهاجم روسیه به اوکراین تمام توجه ها را بر روی سیل جمعیت مهاجر به خارج از کشور متمرکز کرده است و این امر به پنهان ماندن بحران پناهجویان در سایر نقاط جهان دامن زده است.

در حال حاضر حدود ۳۲ میلیون نفر در سراسر جهان پناهنده هستند، به این معنا که آنها از کشور خود به دلیل آزار و اذیت، درگیری یا خشونت و جنگ گریخته اند. البته اگر آوارگان داخلی، یعنی افرادی که مجبور به ترک خانه های خود شده اند اما همچنان در کشور مادری خود زندگی می کنند را هم مهاجر در نظر بگیریم این تعداد به بیش از ۱۰۰ میلیون نفر افزایش می یابد، که ۱۳ میلیون بیشتر از پایان سال ۲۰۲۱ می باشد. برای داشتن تصویر واضح تر از این رقم می توان ترکیب جمعیتی سه کشور ایرلند، لیتوانی و نیوزلند را تجسم کرد.

افزایش شمار پناهندگان و آوارگان داخلی تا حدی به دلیل جنگ در اوکراین است. وضعیت بحران انسانی، در کشورهایی مانند سوریه، افغانستان، سودان جنوبی و یمن همچنان ناامید کننده است و هیچ نشانه ای از حل و فصل درگیری ها بصورت اساسی وجود ندارد.

سوریه به تنهایی، یک پنجم از جمعیت پناهندگان جهان را تشکیل می دهد. تنها نقطه روشن و دلگرم کننده در این زمینه، برای سال ۲۰۲۳، کشور اتیوپی است. در اوایل نوامبر، دولت اتیوپی و رهبران تیگرینی با یکدیگر توافقنامه صلح امضا کردند و به جنگ داخلی که در مدت زمان دو سال منجر به آوارگی بیش از ۵٬۱ میلیون نفر شد، پایان دادند.

اعتراضات در ایران

حتی حکومت هایی که با اعتراضات به وجود آمده اند نیز می توانند با اعتراضات دیگری سرنگون شوند. و این واقعیت باید مورد توجه رهبران جمهوری اسلامی قرار گیرد که در سال ۲۰۲۲ با جدی ترین چالش خود از زمان به قدرت رسیدن در سال ۱۹۷۹ تاکنون مواجه شدند.

اعتراضات در شهریور ماه آغاز شد و علت آن فوت مهسا امینی دختر جوان کرد بود که توسط گشت ارشاد به دلیل بدحجابی دستگیر شد و از محل بازداشت به بیمارستان منتقل شد و بعد از دو روز که در کما بود، در بیمارستان کسری تهران درگذشت.

وقتی خبر فوت او به زادگاهش سقز رسید، صدها نفر برای اعتراض گردهم آمدند تا بدرفتاری گشت ارشاد و نیروی انتظامی با زنان را محکوم کنند. تظاهرات ها به سرعت در سراسر کشور گسترش یافت و ایرانیان از هر طبقه اجتماعی و از هر قومی با شعار ” زن زندگی آزادی” به اعتراضات پیوستند.

رهبران جمهوری اسلامی، ایالات متحده و اسرائیل را به سازماندهی اعتراضات متهم کردند. هرچند موتور محرکه این اعتراضات، قبل تر از کشته شدن مهسا، بدلیل سرکوب سیاسی، فساد و سوء مدیریت دولت در اقتصاد به حرکت افتاده بود.

حاکمیت تلاش کرده اعتراضات را با زور سرکوب کند و درنتیجه از شروع اعتراضات تا به امروز ۴۵۰ نفر از معترضین در خیابان ها کشته شده اند، و این در حالی است که شاهد اعدام در ملاء عام معترضانی بودیم که در دادگاههای عجولانه و نمایشی به جرم محاربه و اقدام علیه امنیت ملی محکوم شدند.

تداوم اعتراضات در مواجهه با سرکوب دولت این گمانه زنی را برانگیخت که ایران در مراحل اولیه یک انقلاب جدید است. شاید. اما حکومت تاکنون هیچ نشانه ای از چندپارگی نشان نداده است و هیچ کس در مقام رهبر برای رهبری مخالفان، ظاهر نشده است. آیا با ادامه اعتراضات و گسترش دامنه آنها، حکومت جمهوری اسلامی سقوط خواهد کرد و راه را برای دموکراسی در یکی از جذاب ترین مکان های جهان باز خواهد کرد؟

چرخش آمریکای لاتین به سمت چپ

پنج سال برای ایجاد تفاوت و تغییر کفایت می کند! در سال ۲۰۱۷، سیاستمداران راست میانه بر سیاست در آمریکای لاتین مسلط شدند. اما از سال ۲۰۱۸ با انتخاب آندرس مانوئل لوپز اوبرادور در مکزیک، تغییرات آغاز شدند.

آلبرتو فرناندز، نامزد چپ میانه، مدعی ریاست جمهوری آرژانتین در سال ۲۰۱۹ شد و در بولیوی،لوئیس آرسه ی سوسیالیست، در سال ۲۰۲۰ پیروز انتخابات ریاست جمهوری شد. سال ۲۰۲۲، پدرو کاستیلو، سوسیالیست، رئیس جمهور پرو و گابریل بوریچ چپ، رئیس جمهور شیلی شدند که بوریچ با ۳۵ سال سن، جوان‌ترین رئیس دولت در تاریخ این کشور آمریکای جنوبی می باشد.

برنامه سیاسی بوریچ بسیار بلندپروازانه بود و در میان پیشنهاد ها، افزایش مالیات برای افراد به اصطلاح ” ابرثروتمند” برای تامین مالی اصلاحات اجتماعی مورد نیاز کشور و اصلاح بنیادی سیستم بازنشستگی خصوصی دیده می شود.

او پیشنهاد حذف تدریجی سیستم بیمه درمانی خصوصی رایج را داده است( مشابه طرح جو‌ بایدن رئیس جمهور ایالات متحده، که از طرف هم حزبی های خود با اقبال مواجه نشد) به این دلیل که معتقد است باعث محروم شدن بخش های کمتر مرفه جامعه از مراقبت های بهداشتی و پزشکی می باشد.

بوریچ وعده تقویت مدارس دولتی و لغو تمام بدهی های مدارس را با هدف ایجاد یک سیستم آموزشی رایگان برای همه را داد و گفت: می خواهد قانونی را برای تضمین ختم داوطلبانه بارداری به تصویب برساند، زیرا شیلی قوانین بسیار محدودی در مورد این مسئله دارد.

روند تمایل به چپ در آمریکای لاتین در سال ۲۰۲۲ ادامه یافت زیرا که شیومارا کاسترو از حزب سوسیالیست دموکرات به عنوان اولین رئیس جمهور زن در هندوراس سوگند یاد کرد و رئیس جمهور اسبق برزیل، لوئیز ایناسیو لولا داسیلوا، با شکست دادن ژائیر بولسونار‌و از جناح راست میانه، به ریاست جمهوری بازگشت.

این تغییرات منطقه ای به چپ در آمریکای لاتین سابقه دارد. در اواخر دهه ۱۹۹۰ و اوایل ۲۰۰۰، سیاستمدارانی مانند هوگو چاوز، لولا و اوو مورالس در انتخابات پیروز شدند و صحبت از ” موج صورتی ” را بر سر زبان ها انداختند(موج صورتی و چرخش به چپ عباراتی هستند که در تحلیل سیاسی ظهور دولت‌های چپ در دموکراسی‌های آمریکای لاتین در قرن بیست و یکم و فاصله گرفتن از مدل اقتصادی نو لیبرال به کار می‌رود).

آیا امروز با توجه به روند اخیر می توان از احتمال بروز “موج صورتی دوم ” صحبت کرد یا خیر! اما آنچه که غیر قابل انکار می باشد اینست که این رهبران برای تحقق وعده های خود برای مقابله با نابرابری های اقتصادی، جنسیتی و نژادی که کشورهایشان را درگیر کرده اند، راهی بس دشوار و ناهموار را در پیش رو دارند. اینکه آیا تا حدی موفق خواهند شد یا خیر را، در سال ۲۰۲۳ خواهیم دید.

حمله روسیه به اوکراین

گاهی سازمان های اطلاعاتی مانند کاساندرای افسانه ای (کاساندرا، زیباترین دختر پریاموس بود و بسیاری به امید ازدواج با او، در جنگ تروآ، همراه پریاموس شدند. تا اینکه آپولون عاشقش شد و به او پیشگویی آموخت. اما چون کاساندرا به عشق او پاسخی نداد، آپولون او را محکوم کرد که همیشه صحیح پیشگویی کند، اما کسی پیشگویی‌های او را باور نکند.) هستند: آنها رویدادها را به درستی پیش بینی می کنند، اما فقط برای اینکه باور نشوند.

در اواخر سال ۲۰۲۱، مقامات ایالات متحده و بریتانیا به بقیه جهان هشدار دادند که روسیه به اوکراین حمله خواهد کرد. در واکنش به آنها، بسیاری از رهبران اروپایی از جمله ولادیمیر زلنسکی، رئیس جمهور اوکراین، ایده جنگ را رد کردند. اما در ۲۴ فوریه ۲۰۲۲، روسیه یک ” عملیات نظامی ویژه” را آغاز کرد و اعلام کرد که این امر برای جلوگیری از نظامی شدن اوکراین ضروری است.

در کمال تعجب کرملین و اکثر کارشناسان نظامی، اوکراین در برابر حمله اولیه مقاومت کرد و سپس شروع به عقب راندن نیروهای روسیه کرد. مسکو تلاش خود برای تصرف کی یف را کنار گذاشت و به سمت منطقه دونباس در شرق اوکراین حرکت کرد. در ماه سپتامبر، اوکراینی ها ضدحمله ای را آغاز کردند که شهر شمال شرقی خارکف را آزاد کردند.

شش هفته بعد، نیروهای روسیه شهر خرسون در جنوب شرقی را ترک کردند و سپس این گمانه زنی مطرح شد که اوکراین ممکن است به دنبال بازپس گیری کریمه که در سال ۲۰۱۴ به تصرف روسیه درآمده است، باشد. تهاجم روسیه تقسیمات ژئوپلیتیکی قابل توجهی را ایجاد کرد. کشورهای غربی در پشت اوکراین جمع شده و از این کشور حمایت کردند، در حالیکه چین و اکثر کشورهای جنوب جهان علیرغم اصرارشان بر مقدس بودن مرزهای ملی، از اعلام حمایت از اوکراین سر باز زدند.

پوتین زیر ساخت های حیاتی اوکراین را هدف قرار داده است و امیدوار است زمستان بتواند کاری را که ارتش روسیه قادر به انجام آن نبود، را انجام بدهد: شکستن اراده اوکراین. در همین حال، بقیه جهان در تلاش برای انطباق خود با شوک های قیمتی، بحران انرژی و کمبود مواد غذایی ناشی از تجاوز روسیه بودند.

پایان پاندمی کووید

سه سال پس از زمانی که کووید به صحنه آمد، بنظر می رسد که جهان در سال ۲۰۲۲ به جلو حرکت کرده است. در ماه سپتامبر، رئیس سازمان جهانی بهداشت اعلام کرد که پایان پاندمی به خوبی در ” افق دید” است. این امر در این حقیقت مشهود بود که بسیاری از کشورها از چندی قبل قرنطینه ها و محدودیت های سفر و تدابیر اعمال شده ی مرتبط با زمان شیوع کووید در سراسر جهان را، اوایل سال۲۰۲۰، لغو کرده بودند. و این کار به لطف موفقیت واکسن ها و اقدامات درمانی مناسب اتفاق افتاد.

تنها استثناء این روند، کشور چین بود. حتی مدت ها پس از اینکه کشورهای دیگر محدودیت ها مربوط به کووید را ملغی کرده بودند، چین همچنان سیاست “کووید صفر” را ادامه داد و ترجیح داد هر زمان و هر کجا که شیوع بیماری رخ دهد، سرکوب ها و محدودیت های شدید را اعمال کند.

در اواخر سال ۲۰۲۲، مردم چین شروع به شورش و اعتراض علیه آنچه مقامات چینی به عنوان دستاورد بزرگ خود نام می بردند، کردند. در ماه دسامبر، پکن وادار به کاهش محدودیت های کووید خود شد. با این حال، بدلیل عدم تولید واکسن موثر، امتناع از واردات واکسن های غربی و جمعیت زیاد، این احتمال وجود دارد که تلفات قربانیان کووید در چین در سال ۲۰۲۳ به شدت افزایش یابد.