از غزه تا لاهه

از غزه تا لاهه

از غزه تا لاهه

احکام بازداشت صادر شده از سوی دیوان کیفری بین‌المللی برای بنیامین نتانیاهو، یوآو گالانت و محمد ضیف، جامعه بین‌المللی را تقسیم می‌کنند، هرچند به سختی ممکن است اجرایی شوند.
دیوان کیفری بین‌المللی (CPI) احکام بازداشت برای نخست‌وزیر اسرائیل بنیامین نتانیاهو و وزیر دفاع پیشین او یوآو گالانت به اتهام “جنایات علیه بشریت و جنایات جنگی” در ارتباط با عملیات‌های نظامی انجام‌شده در نوار غزه صادر کرده است.

قضات لاهه همچنین حکم بازداشت برای محمد ضیف، رهبر نظامی حماس در غزه، صادر کرده‌اند که به جنایات علیه بشریت و جنایات جنگی متهم است.

اسرائیل معتقد است که ضیف در بمبارانی در ماه ژوئیه کشته شده است، اما به دلیل ناتوانی در راستی آزمایی، دادگاه به هر حال به صدور حکم ادامه داد. هرچند پس از درخواستی که توسط دادستان ارشد دیوان کیفری، کریم خان، در ماه مه مطرح شد، این خبر انتقادات زیادی برانگیخت و افکار عمومی بین‌المللی را تقسیم کرد.

نتانیاهو علیه قضات حمله کرده و آنها را به “یهود ستیزی” متهم کرده و از یک “پرونده جدید درایفوس” سخن گفته است، اشاره به تعقیب ناعادلانه یک افسر یهودی در ارتش فرانسه در سال ۱۸۹۴.

خشم نخست وزیر اسرائیل, در نظرات کاخ سفید نیز بازتاب یافته است که حکم بازداشت را “ظالمانه” توصیف کرده و صلاحیت دیوان را در این خصوص زیر سؤال برده است.

با این حال، فلسطینی ها در سال ۲۰۱۵ به دادگاه کیفری بین المللی پیوستند و بنابراین دادگاه بین المللی صلاحیت کامل در مورد جنایات ادعایی ارتکاب یافته در سرزمین های اشغالی فلسطین را دارد.

در مورد این موضوع، طرف‌های جمهوری‌خواه صراحت بیشتری داشتند: مایک والتز، نماینده جمهوری‌خواه فلوریدا و مشاور احتمالی امنیت ملی رئیس‌جمهور منتخب دونالد ترامپ، اعلام کرد که دولت آینده “پاسخی قوی” هم به دادگاه و هم به سازمان ملل ارسال خواهد کرد.

اولین بار در تاریخ ؟

از زمانی که دیوان کیفری بین‌المللی از ۱ ژوئیه ۲۰۰۲ فعالیت خود را آغاز کرده است، هرگز پیش از این حکم بازداشت علیه یک رهبر مورد حمایت کشورهای غربی صادر نکرده بود.

در توجیه تصمیم خود، دیوان کیفری بین‌المللی اعلام کرده است که «دلایل معقولی» یافته که نشان می‌دهد نتانیاهو و گالانت مسئول جنایاتی از جمله استفاده از گرسنگی به عنوان روش جنگی و “قتل، آزار و اذیت و سایر اعمال غیرانسانی” هستند که با هدف محروم کردن سیستماتیک جمعیت غیرنظامی غزه از کالاهای ضروری برای بقای انسانی صورت گرفته است.

به گفته قضات، دولت اسرائیل عمداً غیرنظامیان را از کالاهای ضروری مانند غذا، آب، دارو و سوخت محروم کرده است که نقض قوانین بین المللی بشردوستانه است. مقامات همچنین محدودیت‌هایی وضع کرده‌اند که مانع از فعالیت سازمان‌های بشردوستانه و بیمارستان‌ها شده و پزشکان را مجبور کرده‌اند تا زخمی‌ها را عمل کرده و قطع عضو انجام دهند بدون اینکه از بی‌حسی استفاده کنند، حتی در مورد کودکان.

پس از بیش از یک سال جنگ و ۴۴ هزار کشته تایید شده در میان فلسطینی‌ها، دیوان کیفری بین‌المللی همچنین مقامات اسرائیلی را به اجازه دادن به بمباران‌هایی متهم کرده است که عمدتاً هدف آنها جمعیت غیرنظامی بوده است، که منجر به مرگ‌ها و رنج‌های غیرقابل توجیه شده است.

دیپلمات‌های بین‌المللی چه می‌گویند؟

اگر اسرائیل و ایالات متحده به دیوان کیفری بین‌المللی نپیوندند و هیچ تعهدی در قبال احکام آن نداشته باشند، ۱۲۴ کشوری که پیمان‌نامه رم را امضا کرده‌اند و این دیوان بر اساس آن تأسیس شده، ملزم به احترام به تصمیمات آن هستند.

بنابراین، پس از انتشار خبر، کشورهای مختلف متعهد به اجرای حکم شدند، در حالی که برخی دیگر از اظهار نظر خودداری کردند.

جاستین ترودو، نخست‌وزیر کانادا، به خبرنگاران گفت: “ما از حقوق بین‌الملل حمایت می‌کنیم و همه مقررات و احکام دادگاه‌های بین‌المللی را محترم خواهیم شمرد”.

کاسپار وِلْدْکمپ، وزیر امور خارجه هلند، گفته است که مقامات هلندی نتانیاهو را در صورت “پای گذاشتن بر خاک هلند” دستگیر خواهند کرد.

فرانسه نیز اعلام کرده است که از اقدام دیوان حمایت می‌کند، در حالی که ویکتور اوربان مخالف آن موضع گرفته است: “ما هیچ انتخابی جز به چالش کشیدن این تصمیم نداریم”.

نخست‌وزیر مجارستان گفت: «من از نتانیاهو دعوت می‌کنم که به مجارستان بیاید.» اما رئیس دیپلماسی اروپا، جوزپ بورل، روشن کرد که احکام بازداشت “ برای تمام کشورهای امضاکننده پیمان‌نامه رم الزام‌آور است” و به همین ترتیب، تمام کشورهای عضو اتحادیه اروپا موظف به اجرای آن هستند.

ایالات متحده؟

احکام دیوان کیفری بین‌المللی دوباره بحث‌های مربوط به استانداردهای دوگانه غرب را به راه انداخته و موجب شرمندگی در دولت در حال خروج جو بایدن شده است.

در واقع، سخت است که باور کنیم دولت آمریکا از اقداماتی که به اسرائیل، متحد خاورمیانه‌ای‌اش، نسبت داده شده، بی‌خبر بوده است، چرا که آژانس‌های بین‌المللی آمریکایی (و خود USAID) بارها در گزارش‌های خود تأکید کرده‌اند که اسرائیل به اندازه کافی برای ورود کمک‌ها به نوار غزه اقدام نکرده و در برخی مراحل به طور عمدی مانع از جریان آنها شده است.

در بیش از یک سال جنگ و با وجود درخواست‌های متعدد، ایالات متحده همچنان در کنار تلاش‌های نظامی اسرائیل ایستاده است، حتی با اینکه غزه تا حد زیادی ویران شده، تلفات فلسطینی‌ها به شدت افزایش یافته و مقامات سازمان ملل بارها از شرایط قحطی در سراسر منطقه هشدار داده‌اند.

از ۷ اکتبر تا امروز، دولت بایدن کمک‌های ۱۲.۵ میلیارد دلاری به اسرائیل ارائه کرده و این هفته نیز – تنها در برابر ۱۴ رأی موافق – در شورای امنیت سازمان ملل متحد، ، قطعنامه دیگری برای آتش بس را وتو کرد.

در احکام صادره، قضات دیوان کیفری بین‌المللی انگشت اتهام را به سمتی نشانه گرفته اند که می‌توان آن را همدستی احتمالی در جنایات جنگی دانست.

در نهایت چنین بنظر می رسد که احکام بازداشت صادر شده از سوی دیوان کیفری بین‌المللی علیه بنیامین نتانیاهو و وزیر دفاع پیشین او، یوآو گالانت، موجی از خشم و محکومیت را در تمام طیف‌های سیاسی اسرائیل برانگیخت و جبهه‌ای بی‌سابقه ایجاد کرد.

اما در جبهه کشورهای غربی واکنش‌های متفاوتی مشاهده شد: در مقابل خشم متحد آمریکایی، اظهارات جوزپ بورل، نماینده عالی اتحادیه اروپا، قرار گرفت که درباره تصمیم دیوان کیفری بین‌المللی صحبت کرد و آن را تصمیمی الزام‌آور برای تمام کشورهای اتحادیه اروپا دانست، چرا که امضاکنندگان پیمان‌نامه رم هستند. اگرچه امری نادر و غیر عادی است که رهبران منتخب دموکراتیک به عنوان جنایتکار جنگی محکوم شوند، اما تصمیم دیوان کیفری بین‌المللی جامعه بین‌المللی را به تفکر درباره نحوه انجام جنگ در غزه به مدت بیش از یک سال وادار می‌کند.