اجلاس سران گروه ۲۰، هند پیشتاز در توسعه

اجلاس سران گروه ۲۰، هند پیشتاز در توسعه

جهانی شدن هند و چالش در جاده ابریشم

اجلاس سران گروه ۲۰، هند پیشتاز در توسعه. به گزارش ایران گیت، نشست سران گروه ۲۰ در دهلی نو روز یکشنبه ۱۹ شهریور با یک بیانیه سازش در مورد اوکراین به پایان رسید، اما برای هند و مودی موفقیت آمیز بود. در این اجلاس، هند و نارندا مودی فرصت خود را برای درخشش در کانون توجه بین المللی از دست ندادند. این کشور آسیایی و نخست وزیر آن به درستی می توانند خود را “برنده” گروه ۲۰ بدانند.

جامعه بین‌المللی که در این دوران با چندین بحران از جمله شکاف های ناشی از جنگ در اوکراین و نارضایتی بخشی از جامعه جهانی نسبت به پیشرفته ترین اقتصادها دست و پنجه نرم می کند، توانایی بیش از ۳۰۰ شِرپا( در اصطلاح روزنامه نگاری، مقامی که جلسات سیاسی بین المللی در سطح عالی را تدارک می بیند) و مقام هندی را که در یک پازل پیچیده دیپلماتیک درگیر هستند را مورد آزمایش قرار دادند.با این حال، در پایان، هدف محقق شد: رهبران گرد هم آمده در دهلی نو، بیانیه ای را امضا کردند که به هند اجازه داد تا بتواند ادعای موفقیت کند.

اما در مورد اوکراین و بیانیه ی نه چندان جسورانه صادر شده ی مرتبط با جنگ در این‌کشور می توان ادعا کرد که بیانیه اجماع به گونه ای بود که هرکسی می‌توانست آن را آنطور که خودش دوست دارد و بر اساس منافعش تفسیر کرد: بنابراین اگر چه سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه آن را “موفقیت” تعریف می کند، اما برای رئیس جمهور فرانسه این بیانیه تایید ” انزوای روسیه است” و به همین ترتیب در حالی که برخی ناظران آن را یک پیروزی برای مسکو قلمداد می کنند، دیگران آن را گام مهم رو به جلو برای غرب می دانند.

اجماع کشورهای عضو بر این بیانیه به اعتقاد رویترز، «مایه تعجب و غافلگیرکننده» بود؛ چراکه در هفته‌های منتهی به اجلاس، دیدگاه‌های بسیار متفاوتی درباره جنگ اوکراین وجود داشت.کشورهای غربی خواهان انتقاد از مسکو به دلیل این تهاجم بودند و در مقابل، روسیه اعلام کرده بود هر قطعنامه‌ای را که منعکس‌کننده موضع این کشور نباشد، مسدود خواهد کرد.اما در نهایت به نظر می‌رسد که بیانیه پایانی توانسته رضایت دست‌کم اکثر اعضای گروه به دست بیاورد.

رئیس جمهور برزیل، لوئیز ایناسیو لولا داسیلوا، که قبلا در مصاحبه ای با روزنامه آنلاین هندی فرست پست اعلام کرده بود که ولادیمیر پوتین، همتای روس خود، در صورت تصمیم به شرکت در اجلاس سران گروه بیست دستگیر نخواهد شد، ضمن تایید مجدد این موضوع در پایان جلسه در دهلی نو خطاب به پوتین گفت:” من بسیار مفتخر خواهم بود- که به شما در نوامبر ۲۰۲۴ در ریودوژانیرو خوش آمد بگویم”.

البته در ساعات بعد، رئیس دولت برزیل اظهارات خود را اصلاح کرد و تصریح کرد که تصمیم گیری در مورد دستگیری احتمالی پوتین که حکم بازداشت بین‌المللی برای وی صادر شده است، برعهده قوه قضاییه این کشور آمریکای جنوبی است.

یک سازش ضروری؟

در پایان، کوه یک موش به دنیا آورد: به همین ترتیب بیانیه پایانی گروه ۲۰ در دهلی نو حاوی اظهارات محافظه کارانه و کلی در مورد جنگ در اوکراین می باشد. جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی کاخ سفید در گفت‌وگو با خبرنگاران، بیانیه اجلاس سران را «بسیار خوب» توصیف کرد چراکه به گفته او، در دفاع از این اصل تنظیم شده بود که «دولت‌ها نمی‌توانند از زور برای به دست آوردن اراضی یا نقض تمامیت سرزمینی، حاکمیت یا استقلال سیاسی دیگر کشورها استفاده کنند».

اما زلنسکی، رئیس جمهور اوکراین با لحنی تند که دلالت بر دلسردی و ناامیدی او از بیانیه پایانی داشت، صراحتا اعلام کرد که هیچ نکته ای که بتوان به آن افتخار کرد، در این بیانیه وجود ندارد. حقیقت را بگویم، به نظر می آید که هیچ جایگزینی وجود نداشت، یا سازش یا هیچ!

و در پایان، اروپا، ایالات متحده آمریکا و متحدان آنها موافقت کردند از محکوم کردن مسکو به دلیل جنگ اوکراین اجتناب کنند و ولادیمیر پوتین هم در ازای تعهد همه امضا کنندگان بیانیه، متعهد شود که به حق تمامیت ارضی و حاکمیت احترام بگذارد و برای دستیابی به یک ” صلح عادلانه” تلاش کند.

فایننشال تایمز نوشت: میزانی که متحدان غربی تمایل به مصالحه داشتند، علیرغم اینکه رهبران چین، شی جین پینگ، و مسکو، پوتین، در نشست حضور نداشتند- نشان می دهد که چقدر مشتاق بودند تا اعتبار این گروه را حفظ کنند، گروهی که از زمان آغاز حمله روسیه به اوکراین یعنی کمی بیش از ۱۸ ماه قبل، به شدت تحت فشار قرار گرفته اند.

در ماه های اخیر، در پی نارضایتی ملموس فزاینده از سازمان های بین‌المللی، مسکو و پکن در واقع فرصت مناسبی را برای تبلیغ مفهوم”نظم جدید جهانی” پیدا کردند، موضوعی که برای کشورهای جنوب جهان که اغلب از فرآیندهای تصمیم گیری در مجامع بزرگ چند جانبه حذف می شوند، بسیار جذاب است.

پیروزی برای مودی؟

دلیل دیگری نیز وجود داشت که واشنگتن و متحدانش با بیانیه نهایی سازش در مورد اوکراین موافقت کردند: خطر پایان یافتن اجلاس سران، برای اولین بار در چند دهه اخیر، بدون اعلامیه. حقارتی که می توانست به حیثیت هند و نخست وزیر آن ضربه وارد کند و در نتیجه کشورهای غربی شدیدا تمایل داشتند که از آن اجتناب کنند. هند، در واقع متحد کلیدی غرب در استراتژی های مهار پکن در نظر گرفته می شود، و البته بر کسی پوشیده نیست که نارندا مودی- که از پیشتر برای حضور او در انتخابات سال آینده در این کشور برنامه ریزی شده است-.

می خواست این اجلاس را به “ویترینی” برای ترویج فرهنگ هند، اهداف سیاست خارجی خود و جاه طلبی هایش برای رهبری کشورهای به اصطلاح جنوب جهان تبدیل کند. چنین به نظر می آید که او تا حد زیادی هم موفق شد تا به اهدافش نزدیک شود. تحلیلگران معتقد هستند که او توانست بدون دشواری و سختی، پیروزی در این اجلاس را از آن خود کند.

تحت رهبری او، هند همچنین موفق به دریافت مجوز ورود به اتحادیه آفریقا، تعهد به اصلاحات بانکی چند جانبه، پیشرفت در تنظیم ارزهای دیجیتال و در نهایت ایجاد چارچوبی برای تجدید ساختار بدهی برای کشورهای فقیر شد. البته مورد دیگری نیز وجود دارد: نخست وزیر هند نشان داد که چگونه به عنوان یک شبه قاره می توان به مثابه یک پل بین غرب و شرق عمل کرد، همچنین چگونه می‌توان شکاف هایی که اقتصادهای نو ظهور را از اقتصادهای ثروتمند جدا می کند را پر کرد و در نهایت چگونه می توان برای برخی از مشکلات جهانی پاسخ های عملی ارائه کرد.

جاده ابریشم دیگر؟

دهلی نو همچنین سکوی پرتاب پروژه مشارکت برای سرمایه گذاری در زیرساخت های جهانی ( پی جی آی آی) بود، مشارکت برای زیرساخت و سرمایه گذاری جهانی (PGII) یک تلاش مشترک توسط گروه هفت برای تامین مالی پروژه های زیرساختی در کشورهای در حال توسعه است. پروژه بلندپروازانه ای برای اتصال هند به خاورمیانه و درنهایت به اروپا از طریق ایجاد شبکه ای از بنادر، راه آهن ها و کابل های زیر دریایی که با همکاری و توافق ایالات متحده و متحدانش به اجرا گذاشته خواهد شد.

این کریدور که شامل هند، عربستان سعودی، امارات متحده عربی، اردن، اسرائیل و اتحادیه اروپا می شود، به تقویت تجارت، امنیت منابع انرژی و‌ بهبود اتصال دیجیتال کمک می‌کند و در عین حال به عادی سازی روابط بین اسرائیل و کشورهای خلیج فارس نیز کمک می کند. براساس برآوردهای منتشر شده در مطبوعات جهان، این پروژه، می تواند تجارت بین هند و اروپا را تا ۴۰ درصد افزایش دهد.

این ابتکار که برخی در ایتالیا آن را” جاده پنبه ای” نامیده اند، در واقع وزنه تعادلی برای کریدور زیرساختی گسترده چین معروف به “پروژه کمربند و جاده” می‌باشد که اکنون در دهمین سال تاسیس خود قرار دارد و در حال حاضر در سراسر آسیا، آفریقا و آمریکای لاتین گسترش یافته است که به افزایش نفوذ پکن بر اقتصادهای ضعیف کمک می کند.

علیرغم جاه طلبانه بودن پروژه، یادداشت تفاهم صرفا اهداف آن را تعریف می کند، اما نحوه تامین مالی آن را مشخص نمی کند. کشورهای امضا کننده ظرف مدت ۶۰ روز، گروه های کاری را برای تعیین جدول زمانی واقعی برای اجرای پروژه، تشکیل خواهند داد. مشارکت برای زیرساخت و سرمایه گذاری جهانی( پی جی آی آی) در حال حاضر شامل تعهد به بسیج ۶۰۰ میلیارد دلار منابع برای حمایت از کشورهای با درآمد کم و متوسط در ایجاد زیرساخت های پایدار براساس اصول شفافیت سرمایه گذاری می باشد.

این ابتکار با طرح دروازه جهانی که توسط کمیسیون اروپا در سال ۲۰۲۱ برای بسیج ۳۰۰ میلیارد یورو در جهت تامین مالی پروژه های زیربنایی در کشورهای در حال توسعه راه اندازی شد، هماهنگ است. مودی گفت:” امروز که ما چنین ابتکار بزرگی را آغاز می کنیم، در واقع ما در حال کاشت بذرهایی برای رویاهای بزرگ برای نسل آینده هستیم”.

به باور کارشناسان و تحلیلگران، اجلاس سران گروه ۲۰ در دهلی نو را به منزله یک پیروزی برای سیاست خارجی مودی، نخست وزیر هند، می‌توان درنظر گرفت، اما در عین حال برخی سوالات در مورد نقش چین را نیز مطرح می کند. در واقع، اگر گروه ۲۰ در بالی در سال ۲۰۲۲ نشان دهنده بازگشت شی جین پینگ، رئیس جمهور چین، به صحنه بین‌المللی پس از سال های کووید بود، در دهلی نو غیبت او و همچنین غیبت پوتین به دلیل حکم بازداشت بین المللی، خبر ساز شد.

عدم حضور رهبر چین هیچ دلیل مشخصی ندارد، اما حتی اگر بتوان آن را به مسائل داخلی نیز مرتبط کرد، به عنوان بی احترامی احتمالی به صاحبخونه تلقی می شود که اختلافات مرزی با او همچنان ادامه دارد. علاوه براین، در حال حاضر نشان دهنده شکاف بین کشورهای بریکس است که چند هفته پیش با توافق بر سر ورود شش عضو جدید، اتحاد پیدا کردند.

درنهایت، این موضوع به مشروعیت گروه ۲۰ به عنوان یک مجمع اصلی هماهنگی در مورد مسائل جهانی آسیب وارد می کند، به طوری که رئیس جمهور برزیل، که میزبان اجلاس سال آینده خواهد بود، برای تضمین حضور پوتین ( و در نتیجه شاید حضور شی جین پینگ) نیز اقداماتی را صورت داده است. در همین حال، دیدار مورد انتظار بین شی جین پینگ و جو بایدن حداقل تا اجلاس سران سازمان همکاری‌های اقتصادی آسیا–پاسفیک( APEC) که از ۱۵ تا ۱۷ نوامبر به میزبانی ایالات متحده برگزار خواهد شد، به تعویق خواهد افتاد.