آرزوهای بزرگ مهرداد بذرپاش

آرزوهای بزرگ مهرداد بذرپاش

آرزوهای بزرگ مهرداد بذرپاش. بیش از یکسال از روی کار آمدن مهرداد بذرپاش به عنوان وزیر راه و شهرسازی دولت سیزدهم می گذرد. نگاهی به کارنامه بذرپاش در دوران وزارت حاکی از عملکرد فوق العاده ضعیف وی در یکی از مهمترین وزارتخانه های دولت ابراهیم رئیسی است. وزارتخانه‌ای که قرار بود مهمترین و اصلی‌ترین وعده انتخاباتی رئیسی را که همان ساخت ۴ میلیون مسکن بود، محقق کند. اما با وجود گذشت بیش از دو سال و نیم این وعده همچنان بلاتکلیف است.

مهرداد بذرپاش در آذر ماه ۱۴۰۱ سکاندار وزارتخانه راه و شهرسازی شد. وی جایگزین رستم قاسمی شده بود که پس از یک دوره پرحاشیه و بیماری منتهی به درگذشت این مدیر قدیمی جمهوری اسلامی شد. اما نگاهی به عملکرد یک ساله بذرپاش نشانگر ناکارآمدی وی و همچنین سیاسی کاری و زد و بند جناحی در یکی از تخصصی ترین وزارتخانه های دولت است.

بررسی کارنامه بذرپاش در دوران تصدی وزارت راه و شهرسازی را می توان در سه محور بررسی کرد. محور نخست؛ تعیین تکلیف وعده ساخت ۴ میلیون مسکن، محور دوم؛ جهش های بی سابقه قیمت مسکن و روند رو به رشد تورم در بازار مسکن و محور سوم؛ باندبازی و زد و بند جناحی و سیستماتیک در بطن وزارتخانه راه و شهرسازی. در این گزارش به بررسی هر سه محور پرداخته شده است.

فانتزی‌ بذرپاش

ابراهیم رئیسی در شرایطی بر مسند ریاست دولت سیزدهم نشست که قول ساخت ۴ میلیون واحد مسکن در دوره نخست ریاست جمهوری را داده بود. از همین رو بسیاری انتظار داشتند رئیسی حداقل برای گزینه ای متخصص و غیرسیاسی را به عنوان وزیر راه و شهرسازی به مجلس یازدهم معرفی کند. اما در میان نگاه های بهت زده و نگران افکار عمومی و رسانه‌ها، رئیسی وزیر نفت پرحاشیه محمود احمدی نژاد را برای تصدی پست وزارت راه و شهرسازی راهی بهارستان کرد.

اگر از حواشی جلسه رای اعتماد بگذریم، عملکرد قاسمی در طول بیش از یکسال وزارت خود نه تنها حواشی سیاسی بسیاری داشت بلکه با مرگ وی در پاییز ۱۴۰۱، عملا پرونده تلاش برای تحقق وعده ساخت ۴ میلیون مسکن نیز به کلی بسته شد.

مهرداد بذرپاش در شرایطی جایگزین رستم قاسمی شد که تلاش وزارت راه و شهرسازی جهت تامین زمین مورد نیاز برای ساخت طرح نهضت ملی مسکن ناکام مانده بود. رستم قاسمی با گلایه از دستگاه های دولتی و حاکمیتی از تحقق تنها ۴ درصدی تامین زمین طرح مسکن خبر داده بود. با این اوصاف همه انتظار داشتند که بذرپاش حداقل در ظاهر هم که شده برای اجرای نهضت ملی مسکن تلاش کند.

اما شگفت انگیز اینجاست که نه تنها وی چنین تلاشی را ترتیب نداد، بلکه آب پاکی را روی دست همه ریخت و گفت امکان اجرای چنین طرحی از سوی دولت وجود ندارد. در واقع به نظر می رسد رئیسی وی را جایگزین رستم قاسمی کرده بود تا بتواند با همان صراحت لهجه همراه با گستاخی «پسر معنوی احمدی نژاد» تکلیف این رویاپردازی های رئیسی را مشخص کند.

البته در ماه های بعد بذرپاش و رئیسی و حتی محمد مخبر تقصیر عدم اجرای این طرح را متوجه سیستم بانکی کشور کنند. به نحوی که بذرپاش به کرات با استفاده از کلیدواژه ضرورت افزایش تسهیلات مسکن تا سقف یک میلیارد تومان از کارشکنی بانک‌های عامل در جهت طرح ساخت ۴ میلیون مسکن سخن می‌گفت.

در ادامه وزارت راه و شهرسازی تحت مدیریت بذرپاش خط قلب واقعیت و ارائه روایتی جدید از وعده ابراهیم رئیسی در انتخابات ۱۴۰۰ را پیش گرفت. به نحوی وزیر راه و شهرسازی و برخی دیگر از مدیران دولتی مدعی شدند که رئیسی قول نداده که دولت ۴ میلیون مسکن می‌سازد، بلکه وعده حمایت از مردم داده تا برای ساخت این تعداد مسکن در چهار سال را داده است!

هرچند این استراتژی دولت انقلابی اصلا ناشناخته و غریب نبود اما در فقره ساخت ۴ میلیون مسکن چنین ترفندی نمی‌توانست جوابگو باشد. طبق پیش‌بینی بلافاصله پس از ابراز چنین ادعایی از سوی بذرپاش، کاربران ایرانی در شبکه‌های اجتماعی شروع به دست به دست کردن ویدئوهایی از مناظرات انتخاباتی ۱۴۰۰ کردند که در آن ابراهیم رئیسی به انحاء مختلف وعده ساخت ۴ میلیون مسکن توسط دولت وی را می‌داد.

در نهایت پس از بیش از یک سال از شروع به کار بذرپاش در وزارت مسکن به نظر می‌رسد اساسا پرونده ساخت ۴ میلیون مسکن بسته شده است. بنابراین می‌توان گفت که وی از انجام مهمترین وعده رئیسی که برای همه آشکار بود باز مانده و چشم‌انداز مشخصی هم برای اجرای آن وجود ندارد.

سورپرایز بذرپاش

یکی از مهمترین وظایف وزارت راه و شهرسازی در زمینه مدیریت مسکن کشور، تلاش در جهت مهار تورم مسکن در بازار است. چرا که با توجه به ابزارهایی که در اختیار دولت قرار دارد، وزارت راه و شهرسازی به عنوان یکی از بازیگران تاثیرگذار این حوزه امکان مانور گسترده‌ای دارد. برای مثال مسکن مهر بخش قابل توجهی از بازار مسکن را شامل می شود، بنابراین فقط به تکمیل و تحویل فازهای نیمه کاره مسکن مهر نیز می شد تلاش موثری در جهت تثبیت تورم در بازار مسکن داشت.

اما بذرپاش چه کرد؟ دومین وزیر راه و شهرسازی دولت رئیسی بلافاصله پس از تصد پست وزارت، تمام همکاری ها با بانک مرکزی جهت ارائه و انتشار تورم مسکن را متوقف کرد. بانک مرکزی و حتی مرکز آمار نیز از انتشار و حتی محاسبه تورم مسکن منع شدند. این وضعیت برای بیش از ۸ ماه ادامه داشت و برای نخستین بار در ۳۰ سال گذشته هیچ آماری از وضعیت بازار مسکن در اختیار نبود.

این در حالیست که رسانه های مختلفی اعم از روزنامه دنیای اقتصاد و سایت اکوایران برای مثال در نوروز ۱۴۰۲ از رکوردشکنی تورم نقطه‎‌ای مسکن خبر می‌دادند. طبق این آمار نرخ تورم نقطه ای مسکن در بسیاری از مناطق شهر تهران از مرز ۱۲۰ درصد نیز عبور کرده بود. اما نه تنها بانک مرکزی و وزارت راه این گزارشات را تایید نکردند بلکه رسانه‌ها را به سیاه‌نمایی علیه دولت رئیسی متهم کردند.

این در حالیست که پس از ۸ ماه بانک مرکزی تحت فشار زیاد رسانه‌ها بالاخره آمار فجیع تورم بازار مسکن را منتشر کرد. طبق این گزارش، تورم مسکن در شهریور ماه سال جاری از مرز ۶۰ درصد گذشته بود و میانگین قیمت مسکن در شهر تهران از مرز ۷۰ میلیون تومان نیز عبور کرده بود.

هرچند بسیاری از شهروندان تهرانی و همچنین کارشناسان و فعالان بازار مسکن اصالت این آمار و ارقام را مورد تردید قرار دادند اما حتی در صورت پذیرش گزارش بانک مرکزی هم اخبار منتشر شده حاکی از رکوردشکنی تورم مسکن در تاریخ معاصر ایران بود. یعنی مهرداد بذرپاش نه تنها در راستای افزایش عرضه مسکن در بازار از طریق اجرای طرح نهضت ملی مسکن اقدام کند، بلکه در کمتر از یکسال رکوردی دست نیافتنی را در زمینه تورم مسکن به ثبت رسانده بود.

اما کار به همینجا ختم نمی شود چرا که اخیرا در روزهای پایانی آذر ۱۴۰۲ گزارشی منتشر شد که از شکستن رکورد ۸۵ درصدی تورم مسکن در بازار پایتخت خبر می‌داد. باید توجه داشت که بذرپاش در شرایطی سکان هدایت این وزارتخانه را برعهده گرفته بود که نرخ تورم در محدوده ۴۵ الی ۵۰ درصدی در حال نوسان بود. اما حالا تنها با گذشت حدود یکسال میانگین قیمت مسکن در تهران از مرز ۸۰ میلیون تومان عبور کرده و نرخ تورم مسکن نیز به بیش از ۸۵ درصد صعود کرده است.

موقعیت مهرداد

بذرپاش نیز با تبعیت از الگوی سایر اعضای هیات دولت ابراهیم رئیسی از همان ابتدای آغاز به کار در وزارتخانه برخوردهای سیاسی و جناحی را در دستور کار خود قرار داد. وی که صفت «پسر معنوی محمود احمدی‌نژاد» را یدک می‌کشد از همان روز نخست شروع به تصفیه نیروهای متخصص و مدیران میانی وزارت راه و شهرسازی و جایگزین کردن آنها با گزینه‌های غیرمتخصص و کارنابلد اما همسو و همفکر سیاسی کرد.

اما کار به همینجا ختم نشد، بلکه بذرپاش به شکل عجیب و بی‌سابقه‌ای دست به فعالیت سیاسی مشخص و کاملا کانالیزه زد. به نحوی که نزدیکان بذرپاش در اسفند ماه سال گذشته حزبی تحت عنوان «شریان» (شبکه راهبردی یاران انقلاب اسلامی) را بنیان نهادند. هرچند اعضای شورای مرکزی نامحبوب شریان هرگونه ارتباط بذرپاش با این جریان تندرو را تکذیب می‌کردند اما کارشناسان معتقدند حزب شریان همان تجربه ۱۷ سال قبل شکست‌خورده بذرپاش است. تجربه‌ای که تحت عنوان تشکیل «رایحه خوش خدمت» سازماندهی گسترده‌ای داشت اما در نهایت به شکست انجامید.

در ادامه بسیاری از مدیران تازه وارد وزارت راه به شکل غیرقابل باوری در مراسمات این حزب شرکت داشته و تز چرخیدن شریان حول محور مهرداد بذرپاش را تقویت می‌کنند. اما در میان نگاه بهت زده رسانه‌ها و برای نخستین بار یک وزیر که هنوز پشت میز خود نشسته تمام قد در مراسم اعلام موجودیت یک حزب سیاسی شرکت کرد.

مهرداد بذرپاش رسما در جمع شریانی‌ها حضور یافت و آغاز به کار این حزب پرحاشیه و سوپرتندروی انشعاب کرده از جبهه پایداری را جشن گرفت. بسیاری از تحلیلگران اعتقاد دارند بذرپاش در واقع یکی از محورهای اصلی پروژه خالص سازی در دولت ابراهیم رئیسی است. از همین رو وی با تشکیل شریان قصد دارد سهم قابل اعتنایی در مجلس دوازدهم را به حامیانش اختصاص دهد تا جایگاه مستحکم‌تری در هرم قدرت داشته باشد.