آب و هوا و محیط زیست در زمان جنگ
آب و هوا و محیط زیست در زمان جنگ. بیست و هفتمین کنفرانس سازمان ملل متحد در مورد تغییرات اقلیمی که با نام Cop27 هم شناخته شده است، روز ۶ نوامبر در شرم الشیخ افتتاح شد. کنفرانس قبلی که در پائیز گذشته در گلاسکو برگزار شد، با تصویب تعهدات برای کاهش انتشار گاز متان، حفاظت از جنگل ها و ممنوعیت تدریجی سوخت های فسیلی به پایان رسید. از آن کنفرانس تنها یکسال می گذرد اما در همین مدت توازن بین‌المللی دستخوش تغییراتی شده است.
تهاجم روسیه به اوکراین باعث ایجاد مجموعه ای از حوادث شد که جامعه بین‌المللی را دچار بحران کرده و توانایی و تمایل کشورها را برای مقابله با تغییرات آب و هوایی به عنوان یک اولویت مشترک جهانی به خطر انداخته است. در مواجهه با وخیم تر و بدتر شدن وضعیت همزیستی بین دولت ها، همکاری برای حفظ محیط زیست و آب و هوا چه خواهد شد؟ و از Cop27 در مصر چه انتظاری باید داشت؟
از کجا باید شروع کرد
آخرین گزارش هئیت بین دولتی تغییرات آب و هوا (IPCC) که در ابتدای سال ۲۰۲۲ منتشر شد، تعهدات کشورها در طول Cop26 را برای مبارزه با گرمایش جهانی ناکافی ارزیابی می کند. با توجه به راهبردهای تایید شده توسط دولت ها برای کاهش گازهای گلخانه ای، آی پی سی سی تخمین می زند که افزایش دما از هم اکنون تا پایان قرن بیش از ۱٫۵ درجه سانتیگراد خواهد بود.
طبق گزارش جدید سازمان ملل، این افزایش دما حتی می تواند تا ۲٫۵ درجه سانتیگراد باشد. همچنین، این واقعیت نیز وجود دارد که اگر چه انتظار می رود که میزان انتشار گازهای گلخانه ای تا سال ۲۰۳۰ در حدود ۴۵درصد کاهش یابد، اما متاسفانه در مسیر افزایش ۱۰٫۶ درصدی آن هستیم.
میزان ۱٫۵ درجه سانتیگراد در واقع به عنوان آستانه ایمنی درنظر گرفته می شود، بدین معنی که تا پایین تر از این میزان می توان اثرات تغییرات آب و هوا را مهار و مدیریت کرد. درمقابل، افزایش حتی نیم درجه سانتیگراد خطرات جدی و مهارناشدنی را از نظر امواج گرما، سیل، خشکسالی، تخریب اکوسیستم ها، ذوب شدن یخ ها و از دست دادن تنوع زیستی را به دنبال خواهد داشت.با تغییر از ۱٫۵ درجه به ۲ درجه سانتیگراد، تعداد افرادی که تحت تاثیر تخریب سیستم آب و هوایی قرار خواهند گرفت، ده ها میلیون نفر بیشتر خواهند بود و اثرات آن، فاجعه بار و غیرقابل مهار خواهد بود.
بطورکلی، Cop26 باتوجه به توافق های موسوم به “بخشی” یعنی در مورد جنبه های خاص مبارزه با تغییرات آب و هوایی، شکست خورده است، مباحثی که مورد توافق همه اعضا نبوده و فقط بین گروه هایی از کشورها مورد بحث قرارگرفته است. برای مثال، توافق در مورد استفاده از سوخت های فسیلی تنها کاهش تدریجی مصرف زغال سنگ به عنوان منبع انرژی را پیش بینی می کند، و نه حذف استفاده از آن (“کاهش تدریجی “به جای “خروج تدریجی”).
بیش از نیمی از کشورها وعده توقف جنگل زدایی تا سال ۲۰۳۰ را امضا کرده اند. چین، هند و روسیه از طرح کاهش انتشار گاز متان خارج شدند.
همچنین، کشورهای پیشرو در صنعت خودروسازی مانند آلمان، ژاپن، ایالات متحده و چین حاضر به امضای توافقنامه ای مبنی بر اینکه تمام خودروهای فروخته شده بین سال‌های ۲۰۳۵ تا ۲۰۴۰ الکتریکی خواهند بود، نشدند.
رمز عبور : L&D
Cop27 فرصتی خواهد بود برای اینکه ۱۹۷ کشور( به علاوه اتحادیه اروپا) عضو در کنوانسیون سازمان ملل متحد در مورد تغییرات آب و هوا، درباره ابزارهای اقتصادی و مالی (UNFCCC) مورد نیاز برای دستیابی به اهداف تعیین شده در توافق نامه های پاریس، باهم به بحث و گفتگو بپردازند تا به راه حلی مناسب و عملی دست پیدا کنند.
درواقع، درحالی که کنفرانس های قبلی بر تعریف مقاصد مشترک و بحث در مورد اقدامات که باید به اجرا درآیند متمرکز شده بودند، Cop27 باید مکانیسم هایی را برای اجرای این اهداف و استراتژی ها ایجاد کند.موضوعی که در مصر به آن پرداخته خواهد شد، آسیب های تغییرات آب و هوایی خواهد بود که در اصطلاح فنی” از دست دادن و آسیب” یا “Loss and Damage ” گفته می‌شود.
تعریف ال اند دی، هم شامل اثرات اقتصادی بر زیر ساخت ها، تولیدات کشاورزی و فعالیت های تجاری است و هم زیان های غیر اقتصادی از جمله مواردی مانند تنوع زیستی، اکوسیستم، میراث فرهنگی و سلامت فردی می‌باشد.
اگرچه بحث خسارات ناشی از گرمایش زمین سال ها در کنوانسیون های سازمان ملل درباره تغییرات اقلیمی موضوع اصلی مذاکرات بوده است، اما هرگز امکان دستیابی به توافقی قطعی در مورد مکانیسم های مالی برای حمایت از کشورهایی که بیشترین آسیب را دیده اند، وجود نداشته است. در جریان Cop25( سال ۲۰۱۹ – مادرید) دولت‌ها انجمن سانتیاگو را ایجاد کردند، که نوعی بازوی عملیاتی برای مکانیسم ورشو به حساب می آید.
مکانیسم ورشو در واقع یک تعهد کلی بود که پر جریان Cop19 امضا شد و هدف آن حمایت از آسیب پذیرترین کشورها در مواجهه با تغییرات آب و هوایی است. با این حال، این دو ابزار نتوانستند قفل بودجه لازم را بگشایند و نتیجه ای حاصل نشد.
در حالیکه انتظار می رفت در Cop26 به مکانیسم ورشو و انجمن سانتیاگو اهمیت ویژه ای داده شود و تصمیم گرفته شود تا به منظور جبران خسارات اقلیمی فقیرترین و آسیب پذیرترین کشورها در برابر آسیب های آب و هوایی ناشی از ثروتمندترین کشورها صندوقی ایجاد شود، اما این مذاکرات که در گلاسکو برگزار شده بود با سندی خاتمه یافت که تنها بر لزوم وجود این صندوق تاکید می کند و به دلیل ناتوانی در دستیابی به یک توافق در مورد جزئیات مکانیسم های تامین مالی، بحث های بیشتر را به جلسه بعدی مذاکرات یعنی به Cop27 ارجاع دادند.
پیشنهادت روی میز
در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل که اخیرا به پایان رسیده است، دانمارک تعهد کرده است که از کشورهایی که از نظر تغییرات اقلیمی بسیار آسیب پذیر هستند، حمایت خواهد کرد و برای همین منظور رقمی را که اعلام کرده است، با انجام این کار دانمارک اولین کشوری خواهد بود که مبلغی را بابت غرامت “ال اند دی” پرداخت خواهد کرد. ممکن است استرالیا دومین کشوری باشد که در این مسیر حرکت کند.
درواقع، در پایان ماه سپتامبر، کمیته حقوق بشر سازمان ملل متحد اعلام کرد که دولت موریسون باید به ساکنان جزایر تنگه تورس بابت خسارات وارده بر آنها به دلیل عدم انجام اقدامات کافی برای کاهش انتشار دی اکسید کربن، غرامت بپردازد. با این حال، به موازات اقدامات انجام شده بطور مستقل، کشورهای عضو کنوانسیون تغییرات آب و هوا باید در مورد یک استراتژی مشترک برای حمایت از کشورهایی که به بودجه “ال اند دی“ نیاز دارند، توافق کنند.
در این راستا، پیشنهادات روی میز متفاوت هستند. آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد با به کارگیری منطق” کسانی که آلوده می کنند و کسانی با تخریب آب و هوا ثروتمند می شوند- باید هزینه بپردازند” با ایده دریافت مالیات بر سود شرکت های سوخت فسیلی موافق است. علاوه بر این، گزینه حمایت از صدور ابزارهای بلندمدت و کم بهره برای تامین مالی پروژه های مرتبط با پایداری و انتقال انرژی مورد بحث می باشد.
با توجه به آغاز کار Cop27 و به مناسبت نشست مشترک سالانه صندوق بین المللی پول و بانک جهانی در ماه اکتبر. انتقاداتی از سمت کسانی که مایل به تعهد بیشتر این موسسات به تامین مالی پروژه های سبز هستند، شنیده می شود.
منافع ملی در مقابل منافع جهانی
برای درک و شاید حتی پیش بینی تحولات آتی، دو عنصر را باید در طول برگزاری Cop27 در نظر داشت. اول، این واقعیت که گرمایش جهانی هیچ مرزی نمی شناسد. انتشار گازهای گلخانه ای در اتمسفر و به همراه آن نابودی سیستم آب و هوایی که هزاران سال است امکان زندگی در سیاره ما را فراهم کرده است، بدون توجه به اینکه چه کسی بیشتر مسئول است، همه کشورها را تحت تاثیر قرار می دهد.
با این حال، دولت ها به جای مذاکره در مورد استراتژی های مشترک و همکاری باهم، سیاست های ملی آب و هوایی را ترجیح می دهند. که امکان دارد شاهد همین رویکرد در همین کنفرانس هم باشیم، اگر چه مبارزه با تغییرات آب و هوایی تنها زمانی موثر خواهد بود که همه کشورهای جهان در موقعیتی باشند که سیاست کاهش انتشار گاز دی اکسید کربن را اجرا کنند. هرگونه تلاش برای دستیابی به کربن خنثی در یک کشور، اگر دولت همسایه به انتشار آن ادامه دهد، بیهوده است.
عنصر دیگری که بر نتایج این کنفرانس تاثیر می گذارد، این واقعیت است که از جمله پیامدهای جهانی تجاوز به کشور اوکراین، افزایش قیمت انرژی بود. بدتر از همه، تصمیم اخیر اپک پلاس برای کاهش تولید نفت به منظور افزایش قیمت نفت خام است. کشورها در مواجهه با خطراتی که امنیت انرژی آنها را تهدید می کند، در جهت مخالف آنچه در کنفرانس های اقلیمی قبلی می خواستند، حرکت می کنند.
به منظور تنوع بخشیدن به عرضه و ترکیب انرژی ملی، چندین کشور، نیروگاه های زغال سنگ خود را بازگشایی می کنند و استخراج گاز شیل(shale) از طریق شکستن و تصفیه برای ساخت خطوط لوله جدید و تبدیل مجدد به گاز را مورد بررسی قرار می دهند. همه این اقدامات اثرات تخریبی بر اقلیم و محیط زیست داشته و مانع از انتقال انرژی به منابع پاک می شوند.
در این کنفرانس که به میزبانی کشور مصر این روزها در حال برگزاری است ، مطالعه چگونگی تاثیر جنگ اوکراین و بحران گاز، بر توانایی کشورها برای توافق بر سر مکانیسم های تامین مالی” ال اند دی” و افزایش اقدامات جهانی برای مقابله با بحران آب و هوا بسیار مهم است. با توجه به مقدمات شروع این دوره از Cop27 و تجربه کنفرانس های گذشته، انتظار می رود که امسال نیز سند نهایی فهرستی از تعهدات مبهم و ناکافی برای کاهش انتشار گازهای مضر و مهار فاجعه آب و هوایی خواهد بود.
امسال احتمالا بدترین سناریوی ممکن می تواند این باشد : مواجهه ی بازگشت به منابع فسیلی به جای تسریع در استفاده از انرژی های تجدید پذیر، هرچند که گزینه دوم ( انرژی های تجدید پذیر) تنها سه گانه ایمنی، هزینه و پایداری می باشد.
پیرامون این موضوع مطالب دیگری در ایران گیت منتشر گردیده است.
