فاجعه ای به نام بودجه ۱۴۰۲
وقتی دخل و خرج دولت باهم نمی خواند
هفته گذشته و پس از حواشی بسیار زیاد، بالاخره ابراهیم رئیسی لایحه بودجه ۱۴۰۲ را تقدیم مجلس کرد. بودجه ای که قرار بود تا بعد از ارائه برنامه هفتم توسعه از سوی مجلس پذیرفته نشود اما به نظر می رسد محمدباقر قالیباف مجبور به عقب نشینی از موضع خود مبنی بر عدم پذیرش بودجه شده و با لبخندی سرد لایحه را از رئیس دولت سیزدهم تحویل بگیرد.
اما کارشناسان اعتقاد دارند برخلاف آنچه دولت مدعی شده، لایحه تقدیمی دولت به مجلس می تواند احتمال فروپاشی اقتصاد ایران را بیش از پیش تقویت کند.
لایحه بودجه ۱۴۰۲ در شرایطی تحویل مجلس شد که نرخ تورم نقطه به نقطه در آذر ۱۴۰۱ بیش از ۴۸.۵ درصد به ثبت رسیده و بسیاری از کارشناسان این نرخ را به عنوان شاقولی برای عیارسنجی بودجه پیشنهادی دولت در نظر می گیرند.
اگر این فاکتور را در نظر بگیریم باید گفت که دولت رئیسی لایحه بودجه ۱۴۰۲ را در شرایط وخیم تورمی کشور کاملا انبساطی بسته است. به عبارتی دستپخت سازمان برنامه دولت سیزدهم می تواند به وقوع فاجعه ای عظیم تر از آنچه در جریان است در بستر اقتصاد ایران باشیم.
بودجه انبساطی و بیخیالی دولت رئیسی
افزایش بی رویه و عجیب هزینه های دولت در لایحه پیشنهادی ۱۴۰۲ عاملای برای نگرانی کارشناسان و اقتصاددانان شده است. مقایسه بودجه ۱۴۰۱ با لایحه پیشنهادی ۱۴۰۲ حاکی از رشد بیش از ۴۲ درصدی بودجه دولت (بیش از ۲ هزار هزار میلیارد تومان) است. همین گزاره این واقعیت را به مخاطب القا می کند که سازمان برنامه رئیسی به نحوی بودجه ریزی را انجام داده که باید منتظر تورم های بالای ۵۵ الی ۶۰ درصد در ماه های ابتدایی سال آینده باشیم.
سهم حقوق کارمندان چقدر است؟
افزایش ۴۲ درصدی هزینه های دولت برای سال ۱۴۰۲ واکنش های بسیاری را برانگیخته است. اما نکته جالب اینجاست که میزان افزایش حقوق کارکنان دولت برای سال آینده تنها ۲۰ درصد در نظر گرفته شده است. به عبارتی دولت تصمیم گرفته حقوق کارمندان را نصف میانگین افزایش هزینه های خود برای سال ۱۴۰۲ افزایش دهد.
از همین رو می توان گفت که امسال برخلاف سال گذشته دولت نمی تواند تورم سال آینده را به گردن کارمندان و حداقل بگیران دولتی بیاندازد. چرا که برای مثال بودجه برخی نهادها تا بیش از ۶۰ الی ۶۵ درصد افزایش یافته است. به عبارتی برای پیدا کردن ریشه تورم ۱۴۰۲ باید در پی منشا دیگری غیر از حقوق و مزایای کارمندان و حداقل بگیران بود.
۱۴۰۲ هم بوی نفت می دهد
لایحه بودجه ۱۴۰۲ در شرایطی تهیه شده که میزان صادرات روزانه نفت حدود ۱.۴ میلیون بشکه نفت و معادل آن گاز درنظر گرفته شده است. این در حالیست که سازمان برنامه و بودجه دولت سیزدهم قیمت نفت برای سال ۱۴۰۲ را نیز معادل ۸۵ دلار پیش بینی کرده اما بسیاری از کارشناسان بر این باورند که این قیمت بسیار خوشبینانه خواهد بود.
از همین رو می توان گفت درآمدهای نفتی دولت برای سال آینده معادل ۶۰۴ هزار میلیارد تومان پیش بینی شده است. به عبارتی طبق انتظارات سازمان برنامه، درآمدهای نفتی در ۱۴۰۲ سهم ۳۰.۴ درصدی از منابع عمومی را خواهد داشت.
در واقع می توان گفت دولت بودجه سال آینده را نفتی تر از هر زمان دیگری تنظیم کرده چرا که همین رقم نیز از میانگین یک دهه اخیر بسیار بیشتر بوده و با توجه به شرایط تحریمی و تشدید فشارهای بین المللی امکان تحقق آن تقریبا وجود ندارد.
این در حالیست که درآمدهای نفتی در ۶ ماهه نخست سال جاری تنها ۵۶ درصد از انتظارات بودجه ۱۴۰۱ را محقق کرده بود و دولت عملا از صادرات نفت بازمانده است. با این حال سازمان برنامه پیش بینی کرده که دولت سال آینده نه تنها درآمد بیشتری از این محل خواهد داشت بلکه می تواند این میزان را تا ۳۰ درصد نیز افزایش دهد!
مجلس کار را خرابتر خواهد کرد
تجربه ثابت کرده لوایح بودجه ای که دولت همواره تقدیم مجالس کرده مورد دستکاری نمایندگان و مخصوصا کمیسیون تلفیق بودجه قرار گرفته است. حسن روحانی هم درباره لایحه بودجه ۱۴۰۰ گفته بود ۴۰۰ هزار میلیارد تومان کسری بودجه ای که روی دست دولت ماند به دلیل مداخلات نمایندگان در لایحه بودجه بوده است.
البته این مداخلات در ادوار مختلف مجلس جریان داشته اما مجلس یازدهم اثبات کرده در این زمینه هم سرآمد اسلاف خود است. از همین رو انتظار می رود بودجه ۱۴۰۲ تورمی تر از آن چیزی بسته شود که همین حالا از سوی اقتصاددانان «فاجعه بار» لقب گرفته است.
در همین راستا مقاله‌ای با عنوان بودجه ۱۴۰۲ ؛ شاهکار جدید دولت رئیسی در ایران گیت منتشر گردیده است. همچنین مرتبط با وضعیت اقتصادی ایران مقاله‌ای با عنوان در سال ۱۴۰۲ باید منتظر ابرتورم بود ؟ منتشر شده است.
