صدای پای ابرتورم به گوش می‌رسد/ قسمت دوم
صدای پای ابرتورم به گوش می‌رسد. به گزارش ایران گیت، شدت گرفتن آهنگ رشد تورم در ایران باعث شده تا بسیاری از اقتصاددانان نسبت به وقوع ابرتورم در کشور ابراز نگرانی کنند. کارشناسان اعتقاد دارند روندی که دولت و حاکمیت در امر مدیریت اقتصادی کشور در پیش گرفته کار را به جایی خواهند کشاند که در نهایت می توان شاهد تورم های سه رقمی و حتی چهار رقمی در بستر اقتصاد ایران بود.
ایران گیت در پرونده ای دو قسمتی احتمال وقوع ابرتورم در ایران را بررسی کرده است. در قسمت نخست از این پرونده به تجارب سایر کشورها در مواجهه با تورم های نجومی پرداخته شد. در گزارش حاضر نیز احتمال وقوع این سناریو در ایران مورد بررسی قرار گرفته است. بسیاری از اقتصاددانان اعتقاد دارند بستر نفتی اقتصاد ایران اجازه جهش های چند هزار درصدی تورم را نخواهد داد اما سه رقمی شدن تورم نیز سناریوی دور از انتظاری نیست.
صدای پای فرابحران
هرچند تورم در اقتصاد ایران به صورت مزمن و مدام گریبان اقشار مختلف جامعه را گرفته اما شهروندان ایرانی در هیچ دوره ای مانند چهار سال اخیر شاهد جولان تورم در کانال ۴۰ الی ۵۰ درصدی نبوده اند. به عبارتی نرخ تورم از سال ۹۸ تا به امروز (اردیبهشت ۱۴۰۲) همواره بیش از ۴۰ درصد بوده و روند نوسانات آن به شدت صعودی است. به گونه ای که نرخ تورم در واپسین ماه سال ۱۴۰۱ از مرز ۵۰ درصد نیز عبور کرد و رکورد جدیدی را در تاریخ دولت مدرن در ایران به ثبت رساند.
اما در حال حاضر اگر با نگاه فوق العاده خوشبینانه‌ای به سال ۱۴۰۲ بنگریم و تورم را در سال جاری معادل ۴۰ درصد تخمین بزنیم نتایج عجیبی حاصل خواهد شد. با در نظر گرفتن نرخ تورم حداقل ۴۰ درصدی در سال جاری می توان گفت که در بهترین شرایط رشد ماهانه و نقطه به نقطه نقدینگی مانند سال ۱۴۰۱ و حتی بیشتر خواهد بود.
اما به زبان ساده تر می توان گفت که اگر رشد ماهانه تورم متجاوز از ۵ درصد و رشد نقطه ای آن نیز بیشتر از رشد میانگین ۱۲ ماهه نرخ تورم باشد، قطعا باید خود را برای شنیدن صدای پای ابرتورم آماده کنیم.
رسیدن پول به نقطه جوش!
برای بررسی دقیق تر باید آمار و ارقام مربوط به متغیرهای پولی مراجعه شود. در اطلاعاتی که مراجع رسمی جمهوری اسلامی منتشر کرده اند همه چیز ظاهرا خوب است و نکته نگران کننده ای وجود ندارد. اما نگاهی به آمارهای رسمی نوسانات ماهانه تورم به سادگی می توان گفت که آمار ارائه شده مربوط به رشد نقدینگی که دولت و بانک مرکزی انتشار داده اند ریشه در واقعیت ندارد.
از طرفی هم افزایش قابل توجه رشد پول در کشور نیز باعث نگرانی بسیاری از اقتصاددانان شده است. این نکته نیز به معنای نزدیک شدن ریال به نقطه جوش بوده که اصطلاحا نشان از «داغ شدن پول» است.
از سوی دیگر نقدینگی سیالی که شامل سپرده جاری و پول نقد می شود از اواسط تابستان سال گذشته وارد فاز صعودی شده است. اما همین آمار در دی ۱۴۰۱ رشدی بالغ بر ۷۰ درصد نسبت به مدت مشابه در سال ۱۴۰۰ را به ثبت رسانده است. به عبارتی می توان گفت رشد «شبه پول» سپرده های مدت‌دار حدود ۲۵ درصد بوده است. نتیجتا نسبت شبه پول به نقدینگی به محدوده ۲۵ درصدی رسیده است.
سال ۱۴۰۲ موسم ابرتورم است؟
با توجه به نکاتی که در این گزارش ارائه شد می توان گفت با وجود اینکه اقتصاد ایران در حال عبور از متورم ترین گردنه های تاریخی خود بوده و نگرانی ها شدت گرفته اما برای سال ۱۴۰۲ نمی توان انتظار وقوع ابرتورم را داشت. البته این نتیجه گیری بر اساس آمار و ارقامی است که مراجع رسمی اقدام به انتشار آنها کرده اند.
از همین رو است که اقتصاددانان مشهوری مانند فرهاد نیلی نسبت به وقوع ابرتورم و فرابحران اقتصادی در سال ۱۴۰۲ هشدارهای جدی داده اند. این دسته از متخصصان با وارد دانستن شبهاتی به آمارهای رسمی اعتقاد دارند که احتمال سه رقمی شدن نرخ تورم در سال جاری بسیار بالاتر از آن چیزی است که اعداد و ارقام منتشر شده از سوی بانک مرکزی نشان می دهد.
اما اگر فرض بر صحت داده های انتشار یافته از سوی مراجع رسمی گرفته شود می توان گفت که احتمال وقوع ابرتورم در سال ۱۴۰۲ بسیار اندک است. هرچند در این صورت نیز متغیرهای زیادی وجود دارد که هیچ یک ارتباطی به سیاستگذاری پولی نداشته و مستقیما متاثر از مواضع دیپلماتیک حاکمیت است. به عبارتی سیاست خارجه جمهوری اسلامی نیز می تواند ورق را به کلی برگردانده و در نقش مانع و یا تشدید کننده روند نوسانات تورمی ظاهر شود.
