سکوت آمریکا و نارضایتی اسرائیل

سکوت آمریکا و نارضایتی اسرائیل

رای ممتنع آمریکا به قطعنامه

سکوت آمریکا و نارضایتی اسرائیل. آمریکا رای ممتنع داد و سازمان ملل قطعنامه آتش بس را تصویب کرد: نتانیاهو خشمگین است اما در واقع این پیغام نهایی و قطعی واشنگتن برای او است. ۱۴ رای موافق و یک رای ممتنع قاطع از سوی ایالات متحده و به این ترتیب قطعنامه آتش بس میان اسرائیل و حماس که توسط هیئت موزامبیک به شورای امنیت ارائه شد به تصویب رسید. اتفاقی که از جهاتی تاریخی است زیرا که پس از بیش از پنج ماه و بیش از ۳۲ هزار کشته، به بن بست ها و وتو های متقاطع بین واشنگتن، مسکو و چین پایان می دهد.

درباره این رخداد شایعاتی از روزها پیش بر سر زبان ها افتاده بود و پس از هفته ها بحث و جدل و دعواها و بی ادبی های دیپلماتیک نخست وزیر بنیامین نتانیاهو نسبت به متحد آمریکایی اش، سخنان کامالا هریس، معاون رئیس جمهور آمریکا، که گفت: من هیچ چیزی را رد نمی کنم، در واقع زنگ خطر را فعال کرده بود. این چرخش بعد از ظهر روز ۲۵ مارس اتفاق افتاد.

درست زمانی که واشنگتن تصمیم گرفت رای ممتنع دهد و بنابراین قطعنامه ای را که تحت عنوان ” آتش بس فوری برای ماه رمضان” ارائه شده بود را وتو نکرد با این امید که شاید این قطعنامه منجر به یک آتش بس” با دوام و پایدار” و” آزادی فوری و بدون قید و شرط همه گروگان ها شود، با آگاهی از این امر که این قطعنامه تعلیق خصومت ها را در این مرحله الزامی نمی کند.

دیپلمات های آمریکایی توضیح دادند که تصمیم به رای ممتنع به این دلیل است که متن با موضع واشنگتن متفاوت است، زیرا شامل محکومیت صریح حمله حماس در روز ۷ اکتبر نیست، اما به خودی خود نشان دهنده تغییر در سیاست و موضع آمریکا در قبال مناقشه نیست. اما در واقع این جدی ترین اقدامی است که تاکنون علیه متحد تاریخی خود انجام داده است و برای اولین بار و به وضوح، انزوای کامل اسرائیل در صحنه بین المللی را آشکار می کند.

رفح: نقطه شکست؟

رای ممتنع آمریکا یک رای موافق نیست، بلکه نشان دهنده یک انتخاب سیاسی شیوا در شرایط فعلی است: ماه ها بود که اخبار نارضایتی، ناامیدی و شکاف روز افزون بین کاخ سفید و نخست وزیر اسرائیل، نتانیاهو، در مورد نحوه انجام جنگ در غزه، از جمله کشتار غیرنظامیان، تحریم مواد غذایی و مواد اولیه ضروری و بمباران بیمارستان ها و زیر ساخت ها به گوش می رسید.

اما دلیلی که واشنگتن را به سمت تغییر مسیر سوق داد، علاوه بر افزایش فشارهای بین المللی، عمدتا یک موضوع است: اراده سرسختانه ی رهبر اسرائیل برای انجام یک حمله نظامی در رفح می باشد و همان طور که قبلا در یادداشتی نوشته ام: ” این به معنای حمله‌ی قدرتمندترین و پیشرفته ترین ارتش در منطقه- و در میان اولین ارتش های جهان- به یک شهر چادری با جمعیت یک میلیون و سیصد هزار آواره که به دلیل کمبود شدید مواد غذایی در رنج و گرسنگی به سر می برند.

عملیاتی که در چارچوب بحران انسانی جاری و در غیاب طرح تخلیه غیرنظامیان یا پروژه” روز بعد”، همانطور که آژانس های سازمان ملل هشدار داده اند، چیزی کمتر از یک پاکسازی قومی نخواهد بود. واکنش نخست وزیر اسرائیل به رای ممتنع آمریکا دیری نپایید. نتانیاهو از اشتباهی که به نفع حماس بود صحبت کرد و مانع از عزیمت یک هئیت اسرائیلی به واشنگتن شد.

ایالات متحده پس از ارسال یک سیگنال صریح، امیدوار است با اعمال نفوذ بر سایر اعضای کابینه جنگ، تشکیلات اسرائیل را به توصیه های ملایم تر بازگرداند. وزیر دفاع اسرائیل، یوآو گالانت در حال بازدید از واشنگتن است و قرار بود با جیک سالیوان مشاور امنیتی ایالات متحده، آنتونی بلینکن وزیر امور خارجه و لوید آستین وزیر دفاع دیدار کند.

آیا قطعنامه الزام‌ آور است؟

آنتونیو گوترش، دبیر کل سازمان ملل متحد گفت: قطعنامه باید اجرا شود. شکست نابخشودنی است. سخنان او لحظاتی بعد منجر به ایجاد سردرگمی و بحث و جدل شد، یعنی زمانی که اندکی پس از رای گیری در شورای امنیت، سفیر آمریکا لیندا توماس- گرینفیلد اعلام کرد که قطعنامه ی تصویب شده الزام آور نیست و متعاقبا توضیح داد که زیرا که تحت فصل هفت منشور سازمان ملل قرار نمی گیرد.

موضعی که باعث سردرگمی دیپلمات ها و خبرنگاران حاضر شد و نماینده کره جنوبی نیز در نشست خبری آن را تکرار کرد. اما سفیر موزامبیک به همراه همکارش از سیرالئون، مایکل کانو و سفیر مالت، ونسا فریز سریعا سخنان نماینده آمریکا را رد کردند و یادآوری کردند که” همه قطعنامه های شورای امنیت- طبق منشورسازمان ملل- همیشه لازم الاجرا هستند”.

تفسیر مقامات آمریکایی مورد اعتراض سایر اعضای شورا و چند تن از کارشناسان حقوق بین المللی قرار گرفت زیرا که به باور آنها این سخنان از الزام آور بودن قطعنامه کم نخواهد کرد اما اثربخشی قطعنامه را تضعیف می کند. اما سردرگمی پیرامون اثربخشی این اقدام، حقیقتی ناراحت کننده را آشکار می کند: حتی اگر هم قطعنامه الزام آور باشد و اسرائیل مجبور شود از آن تبعیت کند.

این فقط یک اصل کلی و نظری است و در عمل کاملا متفاوت است: زیرا که در گذشته نیز اسرائیل چندین قطعنامه ی سازمان ملل را بدون هیچ گونه عواقبی نقض کرده است. نتانیاهو قبلا از طریق یسرائیل کاتس، وزیر امور خارجه خود اعلام کرده است که جنگ به اینجا ختم نمی شود.

پیامی به نتانیاهو؟

عواقب این درخواست برای آتش بس( حتی اگر محقق نشود و نادیده گرفته شود) می‌تواند بسیار فراتر از مقر سازمان ملل باشد. در حال حاضر، شکاف بین نتانیاهو و جو‌ بایدن سر تیتر بسیاری از مطبوعات اسرائیل است و‌تعداد زیادی از مفسران خاطر نشان می‌کنند که اگر نخست وزیر اسرائیل از اجرای این قطعنامه امتناع کند، ایالات متحده می تواند ارسال کمک های نظامی به کشور یهود را تعلیق کند، تصمیمی‌که دموکرات های برجسته مدت هاست خواستار آن هستند.

بن کاسپیت در روزنامه عبری زبان معاریو، رویکرد نخست وزیر اسرائیل را ” توهم آمیز، دیوانه کننده و وحشتناک” توصیف کرد، و افزود: “این مرد همه ما را در معرض خطر قرار می دهد، آینده ما، آینده فرزندان ما و اتحاد استراتژیک که سنگ بنای امنیت اسرائیل است”. سرمقاله روزنامه چپگرای هاآرتص در گزارشی با لحن بسیار تندی نتانیاهو را عامل “نابودی اسرائیل” که به” سرباری بر دوش کشور تبدیل شده است”، توصیف می کند.

چنین به نظر می رسد که درخواست برای استعفای نخست وزیر و برگزاری انتخابات زودهنگام حتی اگر در فضای خارج از رسانه ها نیز مطرح شود، نه تنها باعث نارضایتی متحد آمریکایی اش نخواهد شد، بلکه شاید بصورت غیرمستقیم‌ از آن استقبال کنند.

این‌ اولین بار نیست که نتانیاهو کاخ سفید را خشمگین می کند. او از زمان نخست وزیری اش در سال ۱۹۹۶، این کار را مرتب انجام داده است. با این حال، تا به امروز، چالش بین دو متحد قدیمی هرگز به این اندازه طولانی نشده بود، همانطور که هیچ بحرانی در بین دو کشور به اندازه ی بحران کنونی، که به دلیل جنگ در غزه ایجاد شده است، جدی نبوده است.

قطعنامه شورای امنیت که با رای ممتنع قاطع آمریکا تصویب شد، خواستار یک آتش بس بشردوستانه فوری است که امکان تبادل گروگان های اسرائیل و اسرای فلسطینی را فراهم‌ کند. هدف این‌ است که آن را به یک آتش بس دائمی برای دستیابی به یک راه حل سیاسی برای پایان بخشیدن به درگیری تبدیل کنند و البته بعید است که به این زودی انفاق بیفتد. اسرائیلی ها و حماس با میانجیگری آمریکا، قطر و مصر ماه هاست که مشغول مذاکرات برای دستیابی به آتش بس‌ هستند.

حتی اگر روزی توافق آتش بس امضا شود، قطعا به سبب تحمیل شورای امنیت نخواهد بود( تاریخ دیپلماسی پر از قطعنامه های نادیده گرفته شده ی سازمان ملل متحد است به ویژه در خاورمیانه) بلکه به دلیل خواست و اراده ی بازیگران کلیدی و مهم بین المللی خواهد بود.