بیم و امید دلار ارزان برای آمریکا و جهان

بیم و امید دلار ارزان برای آمریکا و جهان

ارزش ایندکس دلار که معیار سنجش ارزش پول ملی آمریکا در برابر سبد منتخبی از پولهای ملی کشورهای خاص جهان است، به کمترین میزان در سال 2024 میلادی رسیده است.

گران شدن دلار و حکومت دوران کاهش ارزش پول ملی کشورهای مختلف در برابر آن، داستان سالهای 2022 و 2023 میلادی بود.

افزایش نرخ بهره با تصمیم فدرال رزرو آمریکا که به صورت پلکانی و برای مبارزه با تورم بالا در این کشور صورت گرفت، دلار را گران کرد و به موازات آن، اقتصاد جو بایدن با تکیه بر سرمایه‌گذاری در تولید و گسترش اشتغال، موجی از جذب سرمایه شرکتهای بزرگ بین‌المللی در این کشور را ایجاد کرد.

این موج، طبیعتاً جستجوی دلار برای تبدیل سرمایه به واحد پول ملی کشور هدف سرمایه‌گذاری را در پی داشت و دلار، داغ و داغتر شد.

این روند برای واردکننده آمریکایی منافع خاصی داشت و قیمت برخی از کالاهای وارداتی را نیز کنترل می‌کرد.

بازار صنعت گردشگری هم منفعتی نسبی برد و توریستهای آمریکایی، با شیفتگی بیشتر به سفر و گردش در کشورهای دیگر پرداختند چون با دلارشان بیشتر و بهتر در کشورهای دیگر خرید و گردش می‌کردند.

در این میان، گروههای مختلفی متضرر شدند.

یکی صادرکنندگان آمریکایی که عایدیشان در فروش کالا و خدمات در کشورهای دیگر، با تضعیف ارزش پول بازارهای هدف، کاهش یافت و به مرور، برخی از این ضررها که شاید با راهکارهای دیگر جبران شد، در بیلان فصلی و سالیانه برخی از شرکتها نمایان شد.

از سوی دیگر، کشورهایی با صادرکنندگان مهم که بازار هدفشان، ایالات متحده است، ممکن است منفعت ببرند وقتی دلار ارزشمند را به دست می‌آورند؛ اما آنچه کشورهایی با پول ملی در حال تضعیف را با خطر مواجه می‌کند، خروج سرمایه است! آنکه دلار دارد و آنکه دلار عایدش می‌شود، حتی از صادرات به کشور دلار، سرمایه‌گذاری در آمریکا را سودآور می‌بیند و به این ترتیب، کشورهای در حال توسعه و مارکتهای نوظهور، از منفعت صادرات به آمریکا، منفعتی نمی‌برند.

فراتر از این گروههای خاص، باید اشاره کرد که کشورهایی که بدهی خارجی بالا دارند، در این سالهای گرانی دلار، دچار مشقات فراوانی شده‌اند و بدهیشان عملاً چندین درصد افزایش یافته است.

درخواستهای مهلت و وام روی وام گرفتن و فروش دارایی دولتی برای تبدیل به دلار، راههای دردآور این کشورها برای مقابله با این بحران بوده است.

روند ثبات ارزش دلار روی قیمتی پایین‌تر، برای کشورهای در حال توسعه از اهمیت بالایی برخوردار است و کشورهای صنعتی و توسعه‌یافته را نیز امیدوارتر می‌کند. کشورهایی مانند هند و برزیل مدتها است که با تکانه‌های ناشی از کاهش ارزش پول ملیشان در برابر دلار روبرو هستند.

برزیل که با صادرات کالاها و اقلام معدنی و غذایی، اقتصادش را روی مدار رشد قرار داده و رگ حیات اقتصادش، قدرت صادرات است، به این موضوع توجی ویژه دارد.

در میان کشورهای صنعتی نیز شاید هیچ کشوری مانند ژاپن، آسیبهای بحرانهای ناشی از افت و خیز ارزش پول ملی در برابر دلار را در ماههای اخیر را درک نکرده باشد.

ثبات حداکثری بازارهای مالی ژاپن با امید به ثبات ارزش ین، بزرگترین آرزوی سیاستمداران و مدیران این کشور است.

نکته خاصی را هم باید یادآوری کرد. سیاست معامله با پولهای ملی غیر از دلار، برای کشورهایی که دست بالا را در تعامل اقتصادی و سیاسی دارند، سودبخش است چون نیازهایشان از کشورهای دست پایین را با پولی غیر از دلار تأمین می‌کنند وپول ملی خود را به کشورهای مذکور، تحمیل می‌کنند.

این رویکرد کاسبکارانه چینیها، به طور خاص، ضربات ویژه به درآمد و سرمایه ملی ایران وارد کرده است.

روزهای آتی و تصمیمات تازه فدرال رزرو آمریکا و مهمتر از آن سخنرانی سرنوشت‌‌ساز جرم پاول در همایش بزرگ مدیران بانکهای مرکزی کشورهای جهان در وایومینگ، برای ارزش دلار و معادلات سرمایه و اقتصاد جهان، اهمیت فراوانی خواهد داشت.