اردوغان و جنون قدرت عثمانی

اردوغان و جنون قدرت عثمانی

ترکیه در میدان برای امام‌اوغلو و دموکراسی

بازداشت شهردار استانبول، اکرم امام‌اوغلو، نقطه عطفی خطرناک در انحراف اقتدارگرایانه اردوغان است، که از احساس مصونیت دوران بی‌نظمی که توسط ترامپ آغاز شده، بهره‌مند است.

هزاران نفر در حال پیوستن به تظاهرات در شهرهای مختلف ترکیه هستند تا علیه بازداشت اکرم امام‌اوغلو، شهردار استانبول، که قرار بود به عنوان نامزد ریاست‌جمهوری معرفی شود، اعتراض کنند.

رهبر حزب سکولار جمهوری خواه خلق (CHP) از زمان روی کار آمدن رئیس جمهور در سال ۲۰۰۲، با نفوذترین مخالف و اصلی ترین رقیب سیاسی رجب طیب اردوغان در نظر گرفته می شود.

مقام شهرداری استانبول در واقع به عنوان سکوی پرتابی سیاسی دیده می‌شود: اردوغان پیش‌تر این مقام را بر عهده داشت.

امام‌اوغلو در سال ۲۰۱۹ به عنوان شهردار انتخاب شد و سال گذشته با شکست دادن نامزدهای حزب حاکم عدالت و توسعه (AKP)، دوباره در انتخاب پیروز شد.

انتظار می‌رفت که او در انتخابات درون‌حزبی که برای آخر همین هفته برنامه‌ریزی شده بود، نامزدی ریاست‌جمهوری را به دست آورد.

اما، بازداشت او پس از آن اتفاق افتاد که دادستان‌ها او را به فساد و حمایت از حزب کارگران کردستان (PKK) که در ترکیه به عنوان یک گروه تروریستی شناخته می‌شود، متهم کردند.

بیش از صد نفر از جمله سیاستمداران دیگر، روزنامه‌نگاران و کارآفرینان همراه با او دستگیر شدند.

معترضان در خیابان‌ها، دانشگاه‌ها و ایستگاه‌های مترو جمع شده و شعارهای ضد دولتی سر دادند، که منجر به برگزاری تظاهراتی شد که سال‌ ها در این کشور دیده ‌نشده بود.

در استانبول، معترضان در سرما در مقابل شهرداری تجمع کرده و فریاد زدند: “اردوغان، دیکتاتور” و “امام‌اوغلو، تنها نیستی”.

استاندار استانبول چهار روز محدودیت اعمال کرد، در حالی که رهبران اپوزیسیون، از جمله همسر امام‌اوغلو، از مردم خواسته‌اند تا “صدای خود را بلند کنند”.

تظاهرات های اعتراضی جدیدی برای روزهای آینده برنامه‌ریزی شده بود.

ترکیه در یک دوراهی قرار دارد؟

بازداشت امام‌اوغلو در چارچوب یک فشار بیشتر از سوی مقامات ترکیه رخ داده است، که در ماه‌های اخیر قبلاً سیاستمداران اپوزیسیون، روزنامه‌نگاران و شخصیت‌های دنیای هنر را هدف قرار داده بودند.

بسیاری در رسانه‌های اجتماعی انحراف به سمت خودکامگی را محکوم کرده و از اپوزیسیون خواسته‌اند که انتخابات ریاست‌جمهوری ۲۰۲۸ را تحریم کنند و معتقدند که جو سرکوب اجازه برگزاری انتخابات عادلانه و دموکراتیک را نمی‌دهد.

حزب جمهوری‌خواه خلق (CHP) بازداشت‌ها را محکوم کرده و آن را “کودتای علیه رئیس‌جمهور آینده‌مان” نامید، در حالی که امام‌اوغلو، در ویدئویی که چند لحظه قبل از بازداشتش ضبط و در رسانه‌های اجتماعی پخش شد، سوگند می‌خورد که به مبارزه برای مردم ترکیه “و برای همه کسانی که از دموکراسی و عدالت در جهان دفاع می‌کنند” ادامه خواهد داد.

در ساعات اخیر، نهاد نظارت بر اینترنت، نت بلاک (Netblocks)، مستقر در بریتانیا، اعلام کرد که ترکیه دسترسی به شبکه را به شدت محدود کرده است.

ییلماز تونج، وزیر دادگستری، ظن و اتهامات مربوط به توطئه برای از بین بردن یک رقیب خطرناک سیاسی را رد کرد و گفت: “این بسیار خطرناک و اشتباه است” که گفته شود این یک حرکت سیاسی است و تأکید کرد که در ترکیه “هیچ‌کس بالاتر از قانون نیست”.

اردوغان کسانی را که ممکن است او را شکست دهند دستگیر می‌کند؟

با این حال، تکذیب‌های مقامات ترکیه چندان قانع‌کننده به نظر نمی‌رسد.

بازداشت امام‌اوغلو یک روز پس از آن اتفاق افتاد که دانشگاه استانبول مدرک تحصیلی او را به دلیل تخلفات احتمالی لغو کرده بود؛ تصمیمی که در صورت تأیید، می‌توانست نامزدی او برای انتخابات ریاست‌جمهوری را به خطر بیندازد.

بر اساس قانون اساسی ترکیه، رئیس‌جمهور باید تحصیلات عالی را به پایان رسانده باشد تا بتواند این سمت را بر عهده بگیرد.

امام‌اوغلو این اقدام را “از نظر قانونی بی‌پایه و اساس” توصیف کرده و وعده داد که آن را در دادگاه به چالش خواهد کشید و افزود که دانشگاه‌ها “باید مستقل بمانند، از دخالت‌های سیاسی آزاد باشند و به دانش اختصاص یابند”.

این اولین بار نیست که شهردار استانبول در فرایندهای قضائی و تحقیقات درگیر می‌شود، اما تاکنون هیچ‌کدام از این موارد به محکومیت‌هایی که مانع از تصدی پست‌های دولتی او شود، نینجامیده است.

و بسیاری این گمان را دارند که اتهامات علیه او هدفی جز آسیب زدن به وجهه‌اش در نظر افکار عمومی به منظور تضعیف او پیش از انتخابات ریاست‌جمهوری ۲۰۲۸ نداشته است.

بر اساس شایعاتی که روز به روز قوی‌تر می‌شود، رئیس‌جمهور ترکیه – که ۲۲ سال است در قدرت است – در حال تلاش برای یافتن راهی برای دور زدن محدودیت سه دوره‌ای مقرر در قانون است، از طریق تغییرات در قانون اساسی یا برگزاری انتخابات زودهنگام در سال ۲۰۲۶ پیش از پایان دوره ریاست‌جمهوری‌اش، تا بتواند دوباره نامزد شود.

ترامپ‌های کوچک در حال رشد هستند؟

با خبر بازداشت امام‌اوغلو، لیر ترکیه سقوط کرده و به حداقل تاریخی جدیدی در برابر دلار رسید، زیرا بازارها که پیش از این به دلیل عدم اطمینان اقتصادی در حالت هشدار بودند، حالا بیشتر نگران انحراف به سمت اقتدارگرایی هستند.

همچنین با توجه به موج اخیر سرکوب، بازداشت شهردار استانبول – دومین مقام مهم کشور بعد از رئیس‌جمهور – ورود ترکیه به یک قلمرو ناشناخته را رقم می‌زند.

هرگز پیش از این، علی‌رغم بازداشت‌های برجسته مخالفان در گذشته، رئیس‌جمهور ترکیه به این شکل بی‌پروا علیه قدیمی‌ترین حزب ترکیه که متعلق به مصطفی کمال آتاتورک، بنیان‌گذار جمهوری مدرن ترکیه بود، اقدام نکرده بود.

حتی در سطح بین‌المللی، واکنش‌ها با محکومیت ‌و شگفت زدگی همراه بوده است: مقامات اتحادیه اروپا، فرانسه و آلمان همگی بازداشت‌ها را محکوم کرده‌اند، چرا که این اقدامات می‌تواند به تضعیف تلاش‌های آنکارا برای نزدیکی مجدد با قاره اروپا در زمینه دفاع و امنیت، با توجه به تغییرات در وضعیت بین‌المللی، منجر شود.

درست در زمانی که اروپا در تلاش است تا دفاع‌های خود را تقویت کند و ترکیه – با دومین ارتش دائمی بزرگ‌ در ناتو و صنعتی رو به رشد در زمینه دفاع – به عنوان یک شریک اساسی در نظر گرفته می‌شود.

این موضوع، همراه با “قدرت اقناع” ناشی از میزبانی بیش از ۴ میلیون پناهنده که آماده ورود به اتحادیه اروپا هستند و تحسینی که ترامپ برای مردان “قوی” ابراز داشته، ممکن است سیستم قدرت ترکیه را متقاعد کرده باشد که می‌تواند این اقدام را بدون ترس از عواقب آن انجام دهد.

گونول تول از موسسه خاورمیانه می گوید: “حتی با معیارهای اردوغان، این گام بزرگی است، اما ترامپ چنان هرج و مرج ایجاد کرده است که خودکامگان خارجی [احساس می کنند] می توانند هر کاری که بخواهند انجام دهند”.

حال نگرانی این است که ترکیه به کجا می رود، سوالی است که از زمان به قدرت رسیدن اردوغان بارها مطرح شده است.

با توجه به دستگیری اکرم امام اوغلو، شهردار استانبول، به نظر می رسد که او حتی در جبهه داخلی به طور فزاینده ای به روسیه پوتین نگاه می کند.

به لطف محبوبیت و اجماع فراحزبی که در دو انتخابات محلی متوالی به دست آورد، شهردار بزرگترین شهر ترکیه تا دیروز محتمل ترین چهره برای به چالش کشیدن اردوغان برای رهبری بود.

اگرچه بازداشت مخالفان سیاسی در ترکیه در طول سال‌ها شمارش‌ناپذیر شده است، اما دستگیری امام اوغلو قطعاً نقطه عطفی را نه تنها در سطح سیاسی، بلکه در سطح اقتصادی نیز نشان می‌دهد که با واکنش فوری بازارها و کاهش ارزش لیر نشان می‌دهد.