همه پرسی حجاب ، در ترکیه آری در ایران نه !
همه پرسی حجاب ، در ترکیه آری در ایران نه !. ترکیه هم برای حل مساله حجاب به راه حل رسید اما ایران نه! چرا در ترکیه می توان بحث حجاب را به همه پرسی گذاشت اما در ایران نمی شود؟ در آن کشور از دیرباز به دلیل قانون اساسی سکولار، پوشیدن روسری در نهادهای عمومی مانند دستگاههای دولتی، مدارس و دانشگاهها ممنوع بوده است؛ با این وجود در سال ۲۰۱۳ میلادی دولت اردوغان بسیاری از این محدودیت‌ها را برداشت و حالا خبر از برگزاری یک همه پرسی برای حق داشتن حجاب در این امکان ممنوعه داده است.
ماجرا در ایران کاملا برعکس ترکیه است. حجاب در ۱۸ مرداد ۶۲ با تصویب قانون مجازات اسلامی در مجلس اجباری شد و برای عدم رعایت آن در معابر عمومی مجازات عملی تعیین شد. این درحالی است که خیلی زودتر، ورود زنان بی حجاب به ادارات ممنوع شده بود. سال ۵۹ این ممنوعیت از سوی شورای انقلاب تصویب و توسط اکبر هاشمی رفسنجانی ابلاغ شده بود.
برخلاف ترکیه که در اماکن عموی حجاب اختیاری است ، در همه این چهل و اندی سال، حجاب نه تنها در امکان دولتی بلکه حتی در اماکن عمومی ایران هم اجباری بوده است اما خواست حجاب اختیاری هیچ وقت به اندازه سالها و ماههای اخیر که منجر به اعتراضات گسترده بعد از مرگ مهسا امینی شد، نبوده است. اگرچه در ایران هم بارها پیشنهاد یا ایده همه پرسی حجاب اختیاری مطرح شده بود اما سنگر قدرت به شدت در برابر آن مقاومت می کند.
گفت و گو در ترکیه آری در ایران نه
در ایران بعد از اعتراضات عده ای پیشنهاد گفت و گو با منتقدان و معترضان را دادند اما در عمل هنوز اتفاقی یا نشانه ای که مبنی بر خواست واقعی گفت وگو باشد دیده نشده است. اما در ترکیه حداقل هنوز آن قدری از دموکراسی و امکان گفت وگوی واقعی باقی مانده که رئیس جمهوری، رهبر اصلی اپوزسیون را نه تنها به حساب می آورد بلکه خطاب به او پیشنهاد برگزاری همه پرسی حجاب دهد.
اردوغان این پیشنهاد را در واکنش به سخنان کمال قلیچداراوغلو، رهبر حزب اصلی اپوزیسیون دولت داد که معتقد بود برای حل آنچه به گفته او «دو قطبی شدن عمیق جامعه» است، باید قانونی برای تضمین حق داشتن حجاب تصویب شود. اردوغان خطاب به کمال قلیچداراوغلو گفت: «اگر شجاعتش را دارید، بیایید این را به همه‌پرسی بگذاریم بگذارید ملت در این باره تصمیم بگیرد.»
اما قلیچداراوغلو طرح برگزاری همه‌پرسی را نپدیرفته وبه رئیس جمهور ترکیه گفت: «ایده همه‌پرسی را از کجا آوردید؟ قصد دارید از ویکتور اوربان تقیلد کنید؟»موضوع حجاب در آستانه برگزاری انتخابات در حالی داغ شده که هیچ جنبش یا نهاد سیاسی تا کنون از «ممنوعیت حجاب» سخن نگفته است.
در ترکیه حزب حاکم «عدالت و توسعه» پیش از این بارها تلاش کرده بود تا دست‌کم ممنوعیت داشتن حجاب در دانشگاهها را لغو کند، اما دادگاه قانون اساسی این کشور در ژوئیه سال ۲۰۰۸ میلادی این تلاش‌ها را خنثی و اعلام کرد که این اقدام «ضدسکولار» است.
بهانه ای برای همه پرسی
در ایران موافقان حجاب اجباری استدلال می کنند که زنان ایرانی بدون هیچ اجباری ، حجاب را انتخاب کرده اند و حتی اگر اجباری در کار نبود هم حجاب داشتند. علی مطهری زمانی که نماینده مجلس بود گفته بود اگر موضوع حجاب به همه پرسی گذاشته شود حجاب رای می آورد. فکر نکنید همه به بی حجابی رای میدهند؛ نخیر؛حتی بدحجابها هم به حجاب رای میدهند.
این مدل استدلال ها اما این روزها بسیار نخ نما شده است. موافقان حجاب اختیاری می گویند همین ادعا که همه پرسی حجاب به نفع حجاب تمام می شود، بهانه خوبی است که در صورت باور به آن، حجاب را اختیاری کنید یا اگر ترسی از نتیجه ندارید پس همه پرسی برگزار کنید! بعد از مرگ مهسا امینی و حجم اعتراضات پی در پی، تعداد زنان و دخترانی که اعتقادی به حجاب ندارند و عامدانه بدون حجاب سر( روسری و شال) در معابر عمومی تردد می کنند به طرز چشمگیری افزایش یافته است.
محسن میردامادی فعال سیاسی اصلاح طلب سال ۹۶ با اشاره به این که یکی از موضوعاتی که از ابتدا مورد چالش بوده و به مرور زمان مورد چالش بیشتر قرار گرفته موضوع اجباری بودن حجاب است گفته بود: بخشی از مردم به حجاب معتقدند و موافق اجبار آن هم هستند.
بخش دیگری به حجاب اعتقاد دارند اما با اجبارش مخالفند. بخشی نیز آن را واجب نمی دانند و بخشی دیگر هم اصلا چندان تعلق و اعتقاد دینی ندارند و نتیجتا به حجاب هم تعلق و اعتقادی ندارند.او در نهایت نتیجه گرفته بود که با توجه به تنوع نظرات و چالش فزاینده حالا که شورای نگهبان اعلام کرده است با همه پرسی موافق است اجباری بون حجاب می تواند به همه پرسی گذاشته شود.
اکثر ایرانیان مخالف حجاب اجباری
تا کنون هیچ نظرسنجی آزاد و معتبری در داخل ایران برای سنجش اعتقاد ایرانیان به حجاب انجام نشده یا اگر شده نتایج آن منتشر نشده است.نظرسنجی هایی که هم که منتشر شده اصولا منعکس کننده نظر ساختار قدرت بوده اند که عموما بالای ۷۰ درصد گفته بودند به حجاب اعتقاد دارند. حتی اگر این آمار صحیح هم باشد اما باز هم این نظرسنجی ها بعد اجباری و اختیاری بودن حجاب را عامدانه یا سهوا نادیده گرفته اند.
اما در کنار آن می توان به نتایج نظرسنجی های موازی ای استناد کرد که واقعیت را برای ما روشن می کند. برای مثال بر اساس نتایج کتاب «وضعیت سنجی پوشش و آرایش ایرانیان» که سال ۹۲ منتشر شده بیش از ۶۰ درصد ایرانیان بدححاب تلقی شده بودند و اعلام شده بود که این آمار رو به افزایش بوده است و از سال ۸۸ تا ۹۱ بدحجابی از ۶۰ درصد به بالای ۷۰ درصد رسیده است.
براساسِ نتایجی که توسط مؤسسه گَمان در خارج از کشور ( گروه مطالعات افکارسنجی ایرانیان) در سال ۲۰۲۰ منتشر شده هم، ۵۷ درصد جامعه ایرانی به حجاب اعتقادی ندارند و ۷۲ درصد هم مخالف حجاب اجباری هستند. در مقابل، ۱۵ درصد موافق حجاب اجباری و ۲۶ درصد به اجباری بودن آن معتقدند.
نگاهی به این آمارها و نتایج گواه خوبی است برای این که بدانیم چرا ساختار قدرت تمایلی به برگزاری یک همه پرسی نه تنها در زمینه حجاب اجباری و اختیاری بلکه در همه زمینه های دیگر مورد مناقشه در جامعه ندارد!
English
View this article in English
