زنان سینمای ایران و جنبش زن زندگی آزادی
زنان سینمای ایران و جنبش “زن زندگی آزادی”. به گزارش ایران گیت، جنبش “زن زندگی آزادی “ باعث شد نقش زنان سینماگر ایران در حمایت از این جنبش چه در داخل و چه در خارج از کشور را مورد بررسی قرار دهیم، آنانکه بنام زن و برای زندگی و آزادی تلاش کردند و برخی هزینه هم پرداختند.
ترانه علیدوستی
در سال ۱۴۰۱ یکی از اعضای محوری جمعی بود که با نام «۸۰۰ زن» شناخته می‌شدند؛ سینماگران زنی که علیه «آزار جنسی» در فضای سینمای ایران بیانیه دادند و سپس فعالیت خود برای مقابله با آن را ادامه دادند. اما ترانه علیدوستی که چند سال از بازیگری فاصله گرفته بود، در این سال دو فیلم مهم داشت.
اول «برادران لیلا» که در جشنواره کن رونمایی شد و او همراه با کارگردان و سایر بازیگران فیلم در این رویداد معتبر سینمایی شرکت کرد و از «خفقان» در ایران صحبت کرد. مجموعه اتفاق‌هایی که در جشنواره کن رخ داد، به توقیف رسمی این فیلم منتهی شد.
در تابستان هم فیلم «تفریق» ساخته مانی حقیقی در جشنواره فیلم تورنتو به نمایش درآمد. این فیلم هم بعد از موضع‌گیری صریح کارگردانش علیه مقام‌های حکومت در جریان اعتراض‌های ۱۴۰۱ به اکران نرسید.
با آغاز اعتراض‌های سراسری بعد از کشته شدن مهسا امینی، ترانه علیدوستی یکی از مشهورترین سینماگران زن ایرانی بود که از معترضان حمایت کرد. در نیمه دوم آبان با در دست گرفتن کاغذی که بر روی آن شعار «زن، زندگی، آزادی» به زبان کردی رویش نوشته شده بود، تصویر بی‌حجاب خود را منتشر کرد و بعد از آغاز اعدام معترضان، لب به انتقاد از حکومت گشود.
به همین دلیل او روز ۲۶ آذر با یورش ماموران امنیتی به خانه‌اش بازداشت شد. دستگیری او بازتاب بین‌المللی گسترده‌ای ایجاد کرد و سرانجام حدود سه هفته بعد به قید وثیقه آزاد شد. نام او هم از مهر ماه در فهرست افراد «ممنوع‌المعامله» از سوی حکومت قرار گرفته بود.
بازیگری که چهار دهه در سینما و تلویزیون شهرت قابل توجهی داشت و بخصوص با بازی در نقش زلیخا در سریال «یوسف پیامبر» محبوبیت زیادی به دست آورد، مدتی از کار و فعالیت کناره گیری کرده بود. اما در سال ۱۴۰۱ به یکی از خبرسازترین چهره‌های سال تبدیل شد.
خانم ریاحی همچنین همزمان با اعلام نمایش فیلم «برادران لیلا» در جشنواره کن با انتشار متنی ادعا کرد یکی از بازیگران مرد اصلی فیلم سال‌ها پیش او را «آزار جنسی» داده بود. این اظهار نظر با واکنش‌های متفاوتی مواجه شد.
اما کتایون ریاحی سرشناس‌ترین بازیگر زن ایرانی بود که در همان روزهای اول آغاز اعتراض‌های سراسری با برداشتن روسری و انتشار تصویر بی‌حجاب خود و سپس مصاحبه با یکی از رسانه‌های فارسی زبان خارج از ایران به صف اول حامیان معترضان وارد شد.
کمی بعد خبری منتشر شد که ماموران امنیتی به خانه او رفته‌اند تا بازداشتش کنند، اما او توانسته فرار کند. تا این که در پایان آبان، خبر بازداشت او منتشر شد و سپس رئیس دادگستری استان قزوین به رسانه‌های داخلی خبر داد که او در «یکی از روستاهای» شهرستان آبیک قزوین بازداشت شده است.
اتهام او «اقدام به انتشار مطالب تحریک‌آمیز در جهت حمایت از اغتشاشات خیابانی» اعلام شد. حدود ۱۰ روز بعد، رسانه‌ها خبر دادند که او به قید وثیقه آزاد شده است.
مشهورترین بازیگر ایرانی در سطح بین‌المللی طی شش ماه دوم سال ۱۴۰۱ به یکی از مهم‌ترین چهره‌های مخالف جمهوری اسلامی تبدیل شد و حتی به جمع ائتلاف برای عبور از جمهوری اسلامی با حضور رضا پهلوی پیوست.
او که بعد از بازی در فیلم آمریکایی «یک مشت دروغ» در پایان دهه ۱۳۸۰ مجبور شد ایران را ترک کند، در سال‌های اخیر به ستاره سینمای فرانسه و بازیگر آثار سینمایی و تلویزیونی تبدیل شده است.
از همان اولین روزهای انتشار حال وخیم مهسا امینی، گلشیفته فراهانی از شبکه‌های اجتماعی استفاده کرد تا برخورد جمهوری اسلامی با زنان و سپس معترضان را به گوش دنیا برساند.
نقطه اوج فعالیت‌های او وقتی بود که به عنوان یکی از اعضای هیات داوری جشنواره فیلم برلین، موجی از حمایت از زنان معترض ایرانی را در این رویداد مهم بین‌المللی به راه انداخت و علاوه بر موضع‌گیری در نشست خبری داوران و افتتاحیه برلیناله، کمک کرد تا روی فرش قرمز این جشنواره برنامه‌ای در حمایت از معترضان ایرانی برگزار شود.
او چند ماه قبل‌تر در کنسرت گروه راک مشهور «کلدپلی» در آرژانتین، ترانه «برای…» شروین حاجی‌پور را بازخوانی کرد که بسیار مورد توجه ایرانیان قرار گرفت.
دیگر نقطه عطف فعالیت او در ۱۴۰۱ وقتی بود که در نشست دانشگاه جرج‌تاون با یک پیام ویدیویی که گفت از طرف خودش و علی کریمی است، همراهی خود با رضا پهلوی، حامد اسماعیلیون، نازنین بنیادی و مسیح علی‌نژاد را نشان داد. حدود یک ماه بعد منشوری از طرف این گروه منتشر شد که به گفته آنها روش گذر از جمهوری اسلامی را پیشنهاد می‌دهد.
او هم مانند گلشیفته فراهانی سال‌ها پیش مجبور شد ایران را ترک کند و مسیر دشوارتری را از سر گذراند که در سال ۱۴۰۱ او را به یکی از مهم‌ترین جوایز سینمایی جهان رساند؛ وقتی برای بازی در فیلم «عنکبوت مقدس» جایزه بهترین بازیگر زن جشنواره کن را به دست آورد.
با آغاز اعتراض‌ها در ایران، زر امیرابراهیمی یکی از مهم‌ترین حامیان این جنبش در فضای مجازی و مجامع بین‌المللی شد و همزمان آثار جدیدش در جشنواره‌های مهم به نمایش درآمد.
فیلم «شیدا» با بازی او در جشنواره فیلم ساندنس – مهم‌ترین رویداد سینمایی سینمای مستقل آمریکا – جایزه فیلم منتخب تماشاگران در بخش بین‌الملل را به دست آورد و بعد دو فیلم با حضور او در جشنواره فیلم برلین روی پرده رفت که ساخته فیلمسازان ایرانی خارج از کشور بود.
سپس اعلام شد که در اتفاقی بی‌سابقه، قرار است فیلمی درباره چهل ساله رقابت ورزشکاران ایرانی با رقبای اسرائیلی را به شکل مشترک با یک کارگردان اسرائیلی کارگردانی کند و خودش یکی از نقش‌های مهم فیلم را بازی کند. این نخستین بار است که سینماگرانی از این دو کشور قرار است فیلمی را به شکل مشترک بسازند و یکی از مهم‌ترین خط قرمزهای جمهوری اسلامی را زیر سوال ببرند.
آخرین ساخته‌اش سریالی عروسکی برای یکی از پلتفرم‌های آنلاین شبکه نمایش خانگی بود که در سال ۱۴۰۰ به دلیل فشار رسانه‌های اصولگرا و با سختگیری ساترا مسئول نظارت بر محتوای نمایش خانگی نیمه‌کاره ماند.
هرچند مرضیه برومند مدت‌ها از دوران اوج ناشی از ساخت سریال‌های محبوبی مانند «آرایشگاه زیبا» و «قصه‌های تابه‌تا» دور بود، اما وقایع سال ۱۴۰۱ او را به یکی از مهم‌ترین چهره‌های سینمایی سال تبدیل کرد.
خانم برومند در جریان اعتراض‌ها وقتی دیوارنگاره جنجالی سازمان اوج در میدان ولیعصر تهران نصب شد و تصویر زنانی از چند نسل را در ترکیبی تبلیغاتی مقابل چشم مردم پایتخت گذاشت، با انتشار متنی در اینستاگرام خود گفت نمی‌خواهد تصویرش روی دیواری قرار بگیرد که زیرش جوانان را «سرکوب» کرده‌اند و خواستار حذف عکس خود شد.
اما کمتر کسی پیش‌بینی می‌کرد او در معادلات صنفی سینمای ایران ناگهان ظهور کند. هیات مدیره جدید خانه سینما در شهریور ۱۴۰۱ انتخاب شد، اما آغاز اعتراض‌ها باعث شد انتخاب مدیرعامل به دلیل حساسیت وضعیت کشور و درگیر شدن خانه سینما با پی‌گیری حقوقی و قضایی سینماگران بازداشت شده به تعویق بیفتد. رئیس هیات مدیره خانه سینما اوایل زمستان خبر داد با چند نفر برای بر عهده گرفتن سمت مدیرعامل مذاکره کرده است، اما هیچ یک نپذیرفته‌اند.
با پایان چهل و یکمین جشنواره فیلم فجر که با تحریم گسترده سینماگران و چهره‌های مشهور سینما همراه بود، به نظر می‌رسید جنجال‌های صنعت سینما به پایان رسیده است. اما در اسفند ماه و به شکل ناگهانی مرضیه برومند به عنوان نخستین زنی معرفی شد که به عنوان مدیرعامل خانه سینما می‌رسد.
این اتفاق بخصوص به این دلیل مهم است که زنان سینماگر ایرانی نقش پررنگی در حمایت از اعتراض‌های ۱۴۰۱ داشتند و رسیدن خانم برومند به مهم‌ترین سمت مدیریتی اصناف سینمای ایران می‌تواند پاسخی به مطالبه اجتماعی مردم ایران باشد.
English
View this article in English
