دمشق در مه
دمشق در مه
دولت موقت در تلاش است تا خدمات اساسی را بازسازی کرده و به شهروندان اطمینان دهد، اما در میان منافع بازیگران خارجی، شکاف‌های داخلی و کشوری که ورشکسته است، چالش‌هایی که سوریه با آن‌ها روبروست، بسیار بزرگ است.
“نباید هیچ شکی وجود داشته باشد که آنچه در سوریه اتفاق افتاده نتیجه یک طرح مشترک آمریکایی و صهیونیستی است” : سه روز پس از سقوط رژیم بشار اسد در سوریه، ولی فقیه ایران، آیت‌الله علی خامنه‌ای، برای اولین بار در مورد رویدادهای جاری در این کشور که متحد تاریخی جمهوری اسلامی است، واکنش نشان داد. “خامنه‌ای با اشاره به ترکیه، هرچند بدون نام بردن از آن، گفت: درست است که دولت نزدیک به سوریه نقشی آشکار در این زمینه ایفا کرده، ایفا می‌کند و خواهد کرد، همه آن را می‌بینند، اما توطئه‌گر اصلی، ذهن و مرکز فرماندهی در آمریکا و رژیم صهیونیستی قرار دارند”.
ولی فقیه ایران سخنان خود را با هشدار درباره اهداف متفاوت هر یک از مهاجمان در سوریه به پایان رساند: “برخی در تلاشند تا زمین را اشغال کنند. آمریکا به دنبال تقویت موقعیت خود در منطقه است. زمان نشان خواهد داد که هیچ‌کدام از آن‌ها به این اهداف دست نخواهند یافت” و او سخنان خود را این‌گونه پایان داد: “سرزمین‌هایی که در سوریه اشغال شده‌اند، توسط جوانان شجاع سوری آزاد خواهند شد. من شک ندارم که این اتفاق خواهد افتاد”.
این در حالی است که در این کشور، آینده پایگاه های نظامی روسیه، پایگاه دریایی طرطوس، فرودگاه حمیمیم در نزدیکی لاذقیه و سایر پاسگاه ها همچنان در هاله ای از ابهام قرار دارد. شبه نظامیان حاکم، امنیت تأسیسات را تضمین کرده‌اند، در حالی که مسکو اعلام کرد آماده گفتگو با حاکمان جدید سوریه است.
یک دولت با دیدگاه‌های روشن؟
در همین حال، از دمشق، نخست‌وزیر دولت موقت محمد البشیر اولویت‌های دولت جدید را بیان کرد: “ما باید امنیت و ثبات را در تمام شهرهای سوریه بازسازی کنیم، میلیون‌ها پناهنده پراکنده در سراسر جهان را به کشور بازگردانیم” و به‌طور استراتژیک برای پایان دادن به “بی ثباتی خدمات ضروری مانند برق، غذا و آب برنامه‌ریزی کنیم. در یک مصاحبه اختصاصی با یک روزنامه ی ایتالیایی، البشیر اظهار داشت که “مردم از بی‌عدالتی و استبداد خسته شده‌اند. اقتدار دولت باید دوباره برقرار شود تا مردم بتوانند به کار خود بازگردند و زندگی عادی خود را از سر بگیرند”.
نخست‌وزیر، که پیش از این رهبری دولت “نجات” مستقر در قلعه ادلب را بر عهده داشت، هشدار داد که وضعیت مالی سوریه فاجعه‌بار است و گفت: “در خزانه‌داری دولت تنها پول‌های سوریه وجود دارد که تقریباً هیچ ارزشی ندارند”. در پاسخ به سوالات درباره آینده، با توجه به گذشته جهادی گروه هیئت تحریر شام، البشیر به‌طور دلگرم‌کننده‌ای اظهار نظر کرد. او گفت: “اقدامات غیرقانونی برخی گروه‌های اسلام‌گرا باعث شد بسیاری از مردم، به‌ویژه در غرب، مسلمانان را با تروریسم و اسلام را با افراط‌گرایی مرتبط کنند”.
دقیقاً به‌خاطر مسلمان بودن، “ما حقوق تمام مردم و تمام جوامع در سوریه را تضمین خواهیم کرد”، او افزود و توضیح داد که دولت موقت جدید، که تا مارس ۲۰۲۵ در قدرت خواهد بود، آماده گفت‌وگو با هر کشور خارجی است که از رژیم اسد، که تشنه به خون است، دوری جسته باشد. از سوی دیگر، نمایندگان کشورهای همسایه و کشورهای عربی خلیج فارس با مسئولان گروه ملاقات‌هایی برگزار کرده‌اند و پیش‌بینی می‌شود که در روزهای آینده دولت موقت را به رسمیت بشناسند.
اسرائیل وقت را مغتنم شمرده؟
در حالی که در پایتخت تلاش می‌شود تا هرج و مرج را سامان دهند و از بروز خلأ قدرت خطرناک جلوگیری کنند، اسرائیل وقت را تلف نکرده است تا از منافع خود دفاع کند و امتیازات استراتژیک به دست آورد: تانک‌های آن‌ها چند ساعت پس از سقوط اسد به “منطقه حایل” فراتر از بلندی‌های جولان که از سال ۱۹۶۷ اشغال شده، رسیدند و اعلام کردند که قصد دارند یک “منطقه حفاظتی دفاعی” در داخل مرز جنوبی سوریه ایجاد کنند.
به‌ویژه، نیروهای اسرائیلی (IDF) دامنه سوری کوه هرمون را اشغال کردند، فلات استراتژیکی که حدود ۶۰ کیلومتر از دمشق فاصله دارد و بر هر دو کشور تسلط دارد.
منطقه حائل پس از توافقی که به جنگ یوم کیپور در سال ۱۹۷۳ پایان داد، ایجاد شد، جنگی که با حمله غافلگیرانه مصر و سوریه به اسرائیل آغاز شد.
روزنامه تایمز اسرائیل گزارش می دهد که مقامات اسرائیلی اکنون این توافق را باطل می دانند و ارتش اسرائیل می تواند مواضع جدید خود را در داخل سوریه “بسته به تحولات برای مدت طولانی” حفظ کند. پیشروی تانک های تل‌آویو به دنبال مجموعه‌ای از حملات هوایی صورت می‌گیرد که بنا بر گزارش‌ها، سایت‌های مشکوک به سلاح‌های شیمیایی، سامانه‌های راداری و موشکی، انبارها و بسیاری از تاسیسات نیروی دریایی سوریه را هدف قرار دادند. مصر، قطر و عربستان سعودی این تهاجمات را محکوم کرده و اسرائیل را به سوء استفاده از اوضاع نابسامان سوریه و نقض قوانین بین المللی متهم کرده اند.
چالش‌های بزرگ بدون هیچ مدلی برای پیروی؟
در همین حال، در شمال سوریه، نیروهای کرد-سوری (SDF) که از سوی ایالات متحده حمایت می‌شوند و ارتش ملی سوریه (ENS) که از سوی آنکارا پشتیبانی می‌شود، از طریق میانجیگری ایالات متحده به توافق آتش‌بس در شهر منبج دست یافته‌اند “تا امنیت و سلامت غیرنظامیان را تضمین کنند”.
فرمانده نیروهای دموکراتیک سوریه (SDF)، مظلوم عبدی، اعلام کرد که “نیروهای شورای نظامی منبج، که از ۲۷ نوامبر در برابر حملات مقاومت می‌کنند، در اولین فرصت از منطقه عقب‌نشینی خواهند کرد”.
هنوز هم گروه‌های عمدتاً کرد، که از سوی ایالات متحده تسلیح شده و حمایت می‌شوند و پیشروی دولت اسلامی را در شمال سوریه متوقف کردند، اردوگاه‌های زندانیان را مدیریت می‌کنند که در آن‌ها هزاران جنگجوی داعش در بازداشت هستند.
در آنجا – و به‌ویژه در استان حمص که ایالات متحده هنوز یک پایگاه نظامی دارد و حدود ۹۰۰ سرباز در عملیات ضدتروریسم مشغول هستند – بازی سرنوشت‌ساز دیگری برای آینده کشور در حال انجام است.
محمد الجولانی با گفتن اینکه کشور از جنگ خسته شده و قصد بازگشت ندارد، سعی کرد ترس ها را از بین ببرد، اما گزارش‌ها از اعدام‌های فوری حامیان سابق رژیم در خیابان‌ها و آتش زدن مقبره پدر اسد، باعث ترس ما از بدترین ها می شود. چالش‌های بزرگی سوریه را تهدید می‌کنند و اگرچه تاریخ دیگر رژیم‌های عربی که پس از سال‌ها استبداد سقوط کرده‌اند، اشتباهاتی که نباید مرتکب شوند را نشان می‌دهد، اما به‌طور خاص نمونه‌های قابل پیروی ارائه نمی‌دهد.
در پایان، می‌توان گفت که سقوط بشار اسد، تقریباً ۱۴ سال پس از آغاز شورش‌ها علیه رژیم، نشان می‌دهد که آن فرآیند سیاسی که به “بهارهای عربی” معروف است، به پایان نرسیده است. دیکتاتورها، امیران و رئیس‌جمهورهایی که از آن طوفان علیه قدرت‌های ثابت خاورمیانه جان به در برده‌اند، تمایل دارند آن را به عنوان یک حادثه تعریف کنند.
در حالی که این یک فرآیند است که قرار است مدت‌ها ادامه یابد، حتی ممکن است با فراز و نشیب های بسیار زیاد خود دهه‌ها طول بکشد.
English
View this article in English
