تابستانی بی‌آب
زنگ خطر کمبود آب در ایران به صدا درآمده است
با فرا رسیدن تابستان و بالا رفتن دمای هوا در سراسر ایران، مسئله کمبود آب بار دیگر به تیتر یک رسانه‌ها بازگشته است.
کاهش بارندگی، مدیریت نادرست منابع، افزایش جمعیت و تغییرات اقلیمی، کشور را در برابر یک بحران جدی قرار داده‌اند؛ بحرانی که اگر جدی گرفته نشود، می‌تواند تابستانی خشک و طاقت‌فرسا برای میلیون‌ها ایرانی رقم بزند.
کاهش بی‌سابقه منابع آبی
بر اساس گزارش‌های سازمان هواشناسی ایران، میزان بارندگی در سال آبی جاری بیش از ۳۰ درصد نسبت به میانگین بلندمدت کاهش یافته است.
سدهای مهم کشور مانند سد لار، زاینده‌رود، کرج و دز در پایین‌ترین تراز آبی دهه‌های اخیر قرار دارند.
وزارت نیرو اعلام کرده است که برخی مناطق، به‌ویژه در استان‌های مرکزی، جنوبی و شرقی، در تابستان امسال با قطعی مکرر آب مواجه خواهند شد.
مناطق بحرانی کجاست؟
استان‌هایی مانند سیستان و بلوچستان، یزد، خراسان جنوبی، کرمان، فارس و هرمزگان در خط مقدم بحران قرار دارند.
در برخی روستاهای سیستان، آب شرب تنها چند ساعت در هفته در دسترس است و تانکرهای آب‌رسانی به تنها راه تأمین آب تبدیل شده‌اند.
در شهرهای بزرگ نیز وضعیت نگران‌کننده است.
تهران با جمعیتی بیش از ۱۰ میلیون نفر، در آستانه تنش آبی قرار گرفته و مسئولان از شهروندان خواسته‌اند مصرف آب را تا ۲۰ درصد کاهش دهند.
علل بحران
متخصصان حوزه آب چند عامل اصلی را در ایجاد بحران دخیل می‌دانند:
- .کاهش بارندگی و افزایش تبخیر: تغییرات اقلیمی باعث کاهش چشمگیر بارندگی و افزایش دما شده است.
- .مصرف بی‌رویه در بخش کشاورزی: بیش از ۹۰ درصد منابع آبی کشور در بخش کشاورزی مصرف می‌شود که بسیاری از آن‌ها به شیوه‌های غیراصولی و با راندمان پایین است.
- .فرسودگی زیرساخت‌ها: بخش زیادی از شبکه انتقال آب کشور دچار نشت و هدررفت است.
- .افزایش جمعیت و توسعه شهری: مصرف خانگی در کلان‌شهرها رشد چشمگیری داشته است.
تبعات اجتماعی و اقتصادی
بحران آب تنها یک مسئله زیست‌محیطی نیست. در مناطقی که کشاورزی وابسته به آب است، بیکاری و مهاجرت در حال افزایش است.
در برخی موارد، کمبود آب باعث درگیری‌های محلی شده است. همچنین تنش‌های بین استانی بر سر منابع مشترک آبی در حال افزایش است.
راهکارها و چشم‌انداز
کارشناسان تأکید دارند که ایران نیازمند یک تحول بنیادین در سیاست‌های مدیریت آب است.
اصلاح الگوی کشت، توسعه آبیاری قطره‌ای، بازچرخانی آب، کاهش مصارف خانگی و تغییر نگرش عمومی به مصرف، از جمله راهکارهایی هستند که باید فوراً اجرا شوند.
همچنین، نیاز به همکاری میان نهادهای دولتی، سازمان‌های مردم‌نهاد و رسانه‌ها برای فرهنگ‌سازی و آموزش عمومی بیش از هر زمان دیگری احساس می‌شود.
ایران به نقطه‌ای رسیده که دیگر نمی‌توان خطر کم‌آبی را نادیده گرفت.
تابستان ۱۴۰۴ می‌تواند هشداری جدی برای آینده‌ای باشد که اگر چاره‌اندیشی نشود، به بحرانی بلندمدت تبدیل خواهد شد.
تصمیم‌گیری‌های امروز، سرنوشت منابع آبی کشور را در سال‌های پیش رو رقم خواهد زد.
English
View this article in English
