اعتراضات ایران و اغراق درباره نسل Z
اعتراضات ایران و اغراق درباره نسل Z. متولدین دهه‌های ۲۰ تا ۴۰، بخش عمده جمعیتِ انقلابی سال ۵۷ را تشکیل می‌دادند. همین نسل بودند که به جبهه‌های جنگ رفتند. متولدین دهه‌های ۵۰ و ۶۰ هم اصلی‌ترین حاملان اصلاحات سیاسی از سال ۷۶ به بعد بودند. بعد از آن همه منتظر بودند تا ببینند متولدین دهه‌های ۷۰ و ۸۰ قرار است چه کنند. انتظاری که زیاد طول نکشید.
حالا جنبش اعتراضی اخیر ایران به نام این نسل که در فارسی دهه هشتادی و در دنیا نسل z خوانده می شوند ثبت شده است. اما آیا واقعا عامل اصلی این اعتراضات دهه هشتادی ها بودند؟ آیا درباره شان بیش از حد اغراق نشده است؟ ادعاها چه قدر با واقعیت همخوان است؟
سعید رضوی فقیه، فعال سیاسی با سابقه اصلاح طلبی قبلا در تحلیلی درباره وضعیت سیاسی- اجتماعی ایران،نسبت به احتمال خطرات پیشرو هشدار داده و گفته بود به زودی دهه هشتادی ها توانایی تاثیرگذاری و ایجاد تغییرات را پیدا می کنند و همه چیز را زیر و رو خواهند کرد.
نتیجه پژوهشی که به دنبال اعتراضات دیماه سال ۹۶ انجام شده بود نشان می داد که به غیر از نارضایتی‌های سیاسی، اقتصادی و اجتماعی، برای نخستین بار یک عامل جدید هم به عوامل نارضایتی افزوده شده و آن «شکاف عمیق نسلی» در ایران است.
وزیر وقت کشور رحمانی فضلی گفته بود نسلی که حالا به سن کنش گری سیاسی رسیده و از طریق اینترنت، دسترسی بی حد و حصری هم به جهان و اطراف خود دارد، متفاوت عمل خواهد کرد. سوال این بود که این نسل، واقعا با نسل‌های قبل از خود که به شدت سیاسی بودند، فرق دارد، یا اینکه به شیوه‌ای متفاوت سیاست ورزی می‌کند؟
فقط دهه هشتادی ها کف خیابان نبودند
احمد بخارایی جامعه شناس، با اشاره به مشاهدات خود از خیابان در این یکماه اخیر می نویسد:« در مشاهداتی که خود من در این مدت در خیابان داشتم حاکی از این بود که حضور مردم در خیابان سن و جنس و نمی شناسد و همه قشرها اعم از زن و مرد حضور دارند. بخشی از این حضور به دهه هشتادی ها اختصاص و البته جلوه گری بیشتری داشت. اما این گواه نیست که دهه هشتادی ها نسبت به سایر گروههای سنی در اعتراضات؛ تعداد بیشتری داشته باشند.
به نوشته او:«در واقع توزیع نسبتا کم و بیش نرمالی از نظر گره سنی وجود دارد اما از این جهت که این گروه سنی تا کنون در دوره های قبل به خیابان نیامده بودند و الان وارد خیابان شده اند و طبق شرایط سنی شان جلو صف هم قرار می گیرند بیشتر به چشم می آیند. طبیعی است که دهه هشتادی ها به دلیل این که بار اول حضورشان در خیابان است از محافظه کاری کمتری برخوردارند بنابراین جسارت در آن ها بیشتر دیده می شود.»
آیا فقط نسل z ضد کاریزماست؟
می گویند که این نسل ضد کاریزماست. امان الله قرایی مقدم، جامعه شناس، در مورد «نسل Z» و تاثیر آن بر فضای سیاست و اجتماع ایران، این طور گفته است:« نسل جدید، فضای کاریزماتیک، مقدس مآبانه و فره‌گرایانه در سیاست را نمی‌پذیرد و به قول جان دیویدسون، شاعر اسکاتلندی، جوانان فریاد می‌زنند که هیچ عملی، هیچ اندیشه ای، هیچ رسمی و هیچ حرمتی وجود ندارد که نشود از آن تخطی کرد. جوانان نسل جدید، رادیکال‌تر از جوانان نسل‌های پیشین هستند و اکنون که فضای مجازی هم به شکاف میان‌نسلی دامن زده، سرعت تغییرات به هیچ وجه با گذشته قابل مقایسه نیست.»
گفته می شود که این نسل به قول مارکس وبر از چهره‌های کاریزماتیک عبور کرده و به نوعی تعقل گرایی در حوزه سیاست رسیده است. تجربه اعتراضات اخیر همین را ثابت کرد، عبور از چهره های کاریزماتیک و مهمتر از آن شکل گیری یک امتناع در برابر ساخت هر مدل کاریزما. هر چهره ای این قابلیت را دارد که بابت یک اشتباه یا شکل گیری یک موج به هرعلت علیه او در فضای مجازی از امکان بدل شدن به کاریزما دور شود.
اما آیا این ویژگی کنش ضد کاریزمایی فقط مربوط به نسل z بود؟ یا ما شاهد یک همگونی و همدستی و موافقت ضمنی بین نسلی در این مورد هستیم؟ مشاهدات فضای مجازی حاکی از این است که گزاره دوم صحیح است.
جنبش همواره دانشجویی
مگر نه این است که بخش زیادی از اعتراضات اخیر بر دوش جنبش دانشجویی در دانشگاهها بوده است؟ و جمع زیادی از بازداشت شدگان اخیر هم همین دانشجویان فعال وغیر فعال دانشگاهها بوده اند که دست به اعتراض و اعتصاب زده اند؟ آیا لزوما می توان گفت که این اعتراضات دانشجویی مختص دانشجویان نسل z است؟
قطعا این طور نیست و نمی توان آن را یک جنبش خاص نسلی لقب داد.هر نسلی شاهد جنبش دانشجویی دوره خودش با ویژگی ها، مختصات و مطالبات همسو و همگام با زمانه خودش بوده است. اگر جنبش دانشجویی دهه چهل ملی گرا بود. دهه پنجاه به شدت چپ بود، دهه شصت رنگ مذهبی گرفت و در دهه هفتاد لیبرال شد متاثر از روح زمانه خود بوده است. نکته مهمتر این که اگر نسل دهه هشتادی را از کف خیابان بازداشت کرده اند.
همه بازداشتی هایی که در خانه و محل کار و با رصد اطلاعاتی امنیتی انجام شده مربوط به فعالان سیاسی اجتماعی نسل دهه شصت بوده که در میانشان چهره هایی از جنبش دانشجویی دهه هفتاد و هشتاد هم دیده می شود.
یعنی اگرچه نسل دهه هشتاد به عنوان نیروی شجاع عملیاتی کف خیابان شناخته می شود. اما نسل پیشین به عنوان بازوی تئوریک یا نظریه پرداز و تحلیل گر در فضای مجازی حضور داشته است یا حداقل از نگاه ساختار امنیتی این گونه بوده است با تاکید بر این که لزوما هیچ ارتباط سیستماتیک سازمان یافته ای مبتنی بر ایده رهبری- بدنه، میان این دو نسل وجود ندارد. آن هم در حالی که در مصاحبه چندی پیش بی بی سی با چند جوان دهه هشتادی، یکی از آنها معتقد بودند برای آنها نه فعالان سیاسی اصلاح طلب بلکه «سعید سکویی» نقش روشنفکر یا راهبر و مرجع را دارد!
اعتراضات ایران به علت کشته شدن مهسا امینی به دست پلیس امنیت اخلاقی جمهوری اسلامی ایران شروع شد. ایران گیت از ابتدا این موضوع را به صورت ویژه پوشش داده است. می‌توانید با جستجوی مهسا امینی به این مطالب دسترسی داشته باشید.
