ماموریت غیرممکن فرزین
دلیل سفر رئیس بانک مرکزی به قطر چیست؟
ماموریت غیرممکن فرزین. به گزارش ایران گیت، یکی از مهمترین اخباری که این روزها به دلیل در صدر بودن خبر اعتراضات کمتر دیده شد سفر محمدرضا فرزین به قطر بود. رئیس کل جدید بانک مرکزی که هنوز دو هفته از انتصابش به این سمت نگذشته حالا سفرهای خود به کشورهای منطقه با هدف آزادسازی ارزهای بلوکه شده را آغاز کرده است.
این در حالیست که دیدارهای متعدد علی صالح آبادی در کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس در نهایت به جایی نرسید و منابع ارزی در دسترس دولت رئیسی قرار نگرفت.
محمدرضا فرزین، رئیس کل بانک مرکزی در سفری که پنجشنبه گذشته ۱۵ دی ۱۴۰۱ به دوحه داشت با شیخ بندر بن‌محمد آل‌ثانی، همتای قطری خود به گفتگو پرداخته است. طبق اعلام رسانه های داخلی فرزین در این سفر بر لزوم توسعه همکاری و ارتباطات پولی و بانکی میان تهران و دوحه تاکید داشته است.
اما کارشناسان بر این باورند که دلیل اصلی سفر رئیس کل بانک مرکزی به سرزمین های حاشیه خلیج فارس، تلاش برای فراهم ساختن زمینه جهت ایجاد کانالی برای دسترسی به منابع ارزی بلوکه شده ایران در خارج از کشور است.
حتی برخی اعتقاد دارند این اقدام فرزین نشانه ای از رویکرد جدید بانک مرکزی در زمینه برقراری روابط موثر با نهادهای هم‌ارز در کشورهای منطقه است. عده ای از تحلیلگران نیز از این رویکرد به عنوان سیگنال کلید خوردن «دیپلماسی ارزی» در دولت سیزدهم یاد می کنند.
البته پیش بینی می شد که یکی از دو کشور عمان یا قطر به عنوان گزینه های جمهوری اسلامی برای برقراری کانال های ارزی انتخاب شوند اما این سفر فرزین دقیقا دو هفته پس از حضور علی صالح آبادی در مسقط نشان می دهد «کشتیبان را سیاستی دگر آمد».
فرزین دیپلمات است یا اقتصاددان؟
عده ای از کارشناسان اقتصادی معتقدند فرزین بین گزینه هایی که ممکن بود دولت رئیسی در تیم اقتصادی خود به کار گمارد، بهترین و کارآمدترین فرد است. هرچند انتقادات گسترده ای هم به این انتخاب وارد شده اما روی هم رفته اغلب صاحبنظران از این انتصاب ابراز رضایت کرده بودند.
البته اظهارات ۱۰ روز اخیر رئیس کل جدید بانک مرکزی موج حمایت از وی را به مقدار بسیار زیادی فرونشانده اما به طور کلی می توان او را مقبول ترین مدیر اقتصادی کنونی ایران دانست. اما با توجه به موانعی که پیش پای وی و تیم همکارش وجود دارد می توان انتظار داشت که فرزین بتواند گرهی از صدها گره اقتصاد ایران بگشاید؟
با توجه به عملکرد فوق العاده ضعیف و بحث برانگیز دستگاه دیپلماسی در ۱۹ ماه اخیر، فشار زیادی در پی تشدید تحریم به اقتصاد ایران وارد شده است. از همین رو انتظار می رود فرزین جور تیم مذاکره کننده هسته ای را هم بکشد. احتمالا به همین دلیل است که هنوز مهر انتصاب وی به سمت ریاست کلی بانک مرکزی خشک نشده، عازم دوحه شده است.
اما کارنامه محمدرضا فرزین نشانی از تخصص وی در حوزه دیپلماسی اقتصادی دیده نمی شود. البته همانطور که گفته شد وی از جایگاه نسبتا معقول علمی برخوردار است و تجربه قابل اعتنایی در زمینه مدیریت بانکی کشور دارد. اما تاکنون شنیده نشده که وی در طول مذاکراتی مهم با یک دولت خارجی حضور فعال و موثری ایفا کرده باشد.
هرچند با توجه به ترکیب مدیران میانی و معاونانی که در بانک مرکزی مستقر هستند نیز می توان گفت عقبه آکادمیک هیات اعزامی به دوحه برای تحقق اهداف مورد اشاره، چندان پر و پیمان نیست.
دست فرزین در قطر خالی ماند؟
پس از خروج ایالات متحده از برجام و بازگشت تحریم های هسته ای در دوران ترامپ، بحث انتقال کانال تسویه ارزی ایران از امارات به قطر مطرح شده بود. اظهارات مقامات دولت سیزدهم مبنی بر آزادسازی منابع بلوکه شده ایران در کره جنوبی هم صحت این مسئله را تقویت کرده بود. چراکه بانک مرکزی در دوران ریاست صالح آبادی بارها از در دسترس قرار گرفتن این منابع برای دولت ایران و با کمک یکی از دولت های دوست در منطقه خبر داده بود.
هرچند این منابع تا به امروز در اختیار جمهوری اسلامی قرار نگرفته اما به نظر می رسد کانال قطر تنها امید دولت ابراهیم رئیسی برای دسترسی به منابع ارزی بلوکه شده ایران است. از همین رو فرزین راهی دوحه شد تا شاید بتواند مقدمات برقراری این کانال را فراهم سازد.
همراهی تیم تخصصی مشاور از وزارت خارجه با هیات همراه فرزین از بانک مرکزی نشان از اهمیت این سفر برای دولت سیزدهم دارد. احتمالا ابعاد سیاسی و دیپلماتیک سفر رئیس کل بانک مرکزی به قطر به مراتب گسترده تر از آنچیزی است که تاکنون تصور می شد.
اما هنوز مشخص نیست مشکلات و موانعی که در مسیر نقل و انتقالات ارزی ایران ایجاد شده از طریق دوحه قابل حل و فصل خواهد بود یا اینکه فرزین در نخستین سفر برون مرزی خود شکت خورده است؟
